Pytanie klienta:
Odpowiedź prawnika:
System escrow stanowi rodzaj usługi bankowej polegającej na otwarciu i prowadzeniu rachunku powierniczego, na którym gromadzone są środki służące do prowadzenia rozliczeń między kontrahentami. Jest to typ umowy nienazwanej, regulowanej w szczególności umową zawartą między stronami. Przy transakcji escrow dochodzi do zawarcia trójstronnej umowy pomiędzy kupującym, sprzedającym a neutralnym pośrednikiem. Rachunek escrow jest specjalnym rodzajem rachunku bankowego utworzonego na podstawie umowy między podmiotem A (powiernik) z bankiem, na który wpływają środki powierzone A przez inny podmiot B.
Art. 59 Prawa bankowego (Dz. U. z 2002 r., Nr 72 poz. 665) stanowi, że stronami umowy rachunku powierniczego są bank oraz posiadacz rachunku, czyli powiernik. Umowa o prowadzenie rachunku powierniczego określa warunki, jakie powinny być spełnione, aby środki pieniężne osób trzecich wpłacone na rachunek mogły być wypłacone posiadaczowi rachunku lub aby jego dyspozycje w zakresie wykorzystania tych środków mogły być zrealizowane. Powierzone środki mogą być wykorzystane w określonym celu lub w określony sposób. Posiadacz rachunku (powiernik) dysponuje powierzonymi środkami pieniężnymi we własnym imieniu, ale jest zobowiązany względem powierzającego do rozliczenia się ze sposobu wykorzystania tych środków, a także (z reguły) do zwrotu środków pieniężnych, które nie zostały wykorzystane w czasie trwania umowy powierniczej. Kwestie te powinny być przedmiotem ustaleń zawartych w umowie powierniczej (Bączyk Mirosław, Góral Lesław, Fojcik-Mastalska Eugenia (redakcja), Pisuliński Jerzy, Pyzioł Wojciech „Najnowsze wydanie: Prawo bankowe. Komentarz” Warszawa 2007 Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis str. (wydanie V) ss. 840). Wydaje się, że jeśli nie doszłoby do zwrotu kwoty na na drodze polubownej, należałoby wytoczyć pozew o zapłatę.
Wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko posiadaczowi rachunku powierniczego nie powoduje, że środki zgromadzone na tym rachunku będą podlegać egzekucji. Taką możliwość wyłącza art. 59 ust. 4 Prawa bankowego.
W sytuacji ogłoszenia upadłości posiadacza rachunku powierniczego (powiernika) środki pieniężne znajdujące się na tym rachunku podlegają wyłączeniu z masy upadłości.
Bank kontroluje spełnienie przesłanek wykonania umowy, np. czy przedłożone dokumenty odpowiadają tym, które zostały określone w umowie. Oznacza to, że przekazanie przez Pana informacji bankowi o zrealizowaniu kolejnego etapu umowy (podpisanie protokołów itp.), daje mu prawo do wypłacenia powiernikowi umówionej wcześniej kwoty pieniężnej. Nie można oczywiście wyłączyć odpowiedzialności banku za ewentualne wyrządzenie szkody któremuś z kontrahentów.
Po dokonaniu wpłaty na konto powiernika wpłacający traci władztwo nad tymi środkami, a dysponowanie nimi przez powiernika będzie uzależnione od spełnienia wymagań określonych w umowie między stronami, co oznacza, że dopiero po pewnym czasie nabędzie on ich własność. Można uznać, że te środki będą znajdować się w depozycie bankowym. Podobnie sprawa wygląda co do kwestii ogłoszenia upadłości przez wpłacającego, te środki nie wchodziłyby w skład masy upadłości.