Możliwości zmiany prawomocnego wyroku

Odpowiedź prawnika: Możliwości zmiany prawomocnego wyroku

Wyrok w Pana sprawie ma już charakter prawomocny, co oznacza, że właściwie nie może ulec zmianie. Właściwie, bowiem dopuszczalne jest złożenie kasacji w trybie art. 523 kodeksu postępowania karnego. Jednak ze względu na upływ terminu do jej wniesienia, jedyną drogą pozostałoby złożenie kasacji za pośrednictwem Prokuratora Generalnego albo Rzecznika Praw Obywatelskich. Oczywiście podmioty te musiałyby najpierw stwierdzić, że istnieją podstawy do złożenia kasacji, a tymi są uchybienia formalne (np. niewłaściwy skład sądu, wydanie orzeczenia pomimo istnienia podstaw do umorzenia postępowania, brak podpisu sędziego) oraz inne rażące naruszenia przepisów prawa, które mogły mieć istotny wpływ na treść orzeczenia. Samo wniesienie kasacji zasadniczo nie wstrzymuje wykonania orzeczenia, ale Sąd Najwyższy który miałby ją rozpatrywać posiada kompetencje do wstrzymania wykonania zaskarżonego wyroku. Pozostaje Panu skierowanie pisma do jednego z tych organów ze szczegółowym podaniem okoliczności sprawy i wskazaniem uchybień jakie mogą być podstawą kasacji – najlepiej więc, żeby takie pismo sporządził adwokat, który po zapoznaniu się z aktami sprawy będzie mógł ocenić szanse powodzenia kasacji. Sąd Najwyższy po rozpoznaniu kasacji może:

a) oddalić kasację jako bezzasadną

b) uchylić orzeczenie w całości lub części i jednocześnie może sprawę przekazać do właściwego sądu do ponownego rozpoznania albo umarza postępowanie

c) uchylić orzeczenie i uniewinnić oskarżonego, jeśli jego skazanie było oczywiście niesłuszne

Istnieje jeszcze inna możliwość złagodzenia kary lub jej zamiany. Jest to prawo łaski, którym dysponuje Prezydent RP. Prośbę o ułaskawienie zgodnie z art. 560 kpk może wnieść:

a) Pan

b) Pana adwokat

c) krewny w linii prostej (np. rodzice)

d) adoptowany lub osoba adoptująca

e) Pana rodzeństwo

f) Pana żona lub osoba pozostająca z Panem we wspólnym pożyciu

Prośbę o ułaskawienie przedstawia się sądowi, który wydał wyrok w pierwszej instancji. Sąd powinien rozpoznać prośbę o ułaskawienie w ciągu 2 miesięcy od daty jej otrzymania. Prośba ta może być wniesiona także bezpośrednio do Prezydenta, który następnie przekazuje ją Prokuratorowi Generalnemu który nadaje jej bieg. Procedura ułaskawienia przebiega w dwóch odrębnych trybach. Pierwszy obejmuje zwracanie się do sądów orzekających w danej sprawie o opinie na temat skazanego, a drugi polega na przedstawieniu akt sprawy Prezydentowi bez zwracania się o opinie sądów. Wnosząc prośbę o ułaskawienie do sądu będzie z urzędu uruchomiony pierwszy tryb, a jeśli skierowałby ją Pan bezpośrednio do Prezydenta, to tryb z opiniami sądów może być wszczęty, ale musi (Prezydent może zdecydować o ułaskawieniu tylko na podstawie samych akt sprawy i okoliczności podniesionych w prośbie o ułaskawienie). W tym trybie istnieje takie niebezpieczeństwo, że jeśli orzekały dwa sądy (I instancji i odwoławczy), to wydanie opinii negatywnych przez oba sądy skutkuje pozostawieniem sprawy bez dalszego biegu. Podobnie będzie jeśli orzekał tylko jeden sąd (np. gdy apelacja nie została w ogóle wniesiona) – jeśli wyda opinie pozytywną, to przesyła Prokuratorowi Generalnemu akta sprawy lub niezbędne ich części wraz ze swoją opinią, a gdyby opinia była negatywna, to prośba o ułaskawienie nie jest dalej rozpatrywana.