Pytanie klienta:
Odpowiedź prawnika:
Pracą w godzinach nadliczbowych jest zgodnie z kodeksem pracy praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy. Należy zatem uznać, iż pracą "nadliczbową" jest także praca przekraczająca wyznaczoną pracownikowi normę czasu pracy niższą niż 8 godzin na dobę lub przeciętnie 40 godzin na tydzień.
Modyfikacja pojęcia pracy nadliczbowej jest szczególnie ważna w tych systemach i rozkładach czasu pracy, które dopuszczają stosowanie normy dobowej dłuższej niż 8 godzin, w których wydłużenie tej normy w niektórych dniach okresu rozliczeniowego równoważone jest skróceniem dobowego wymiaru czasu pracy poniżej 8 godzin w innych dniach tego okresu. W poprzednim stanie prawnym praca ponad dobowy wymiar czasu pracy niższy niż 8 godzin, jeżeli nie przekraczała tej liczby, była pracą ponadwymiarową, a nie nadliczbową i przysługiwało za nią tylko normalne wynagrodzenie bez dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych.
W celu usunięcia wszelkich wątpliwości analizowany przepis stanowi wyraźnie, iż w systemach i rozkładach czasu pracy dopuszczających wydłużenie dobowej normy ponad 8 godzin, pracą nadliczbową jest praca przekraczająca w danym dniu wydłużony, dobowy wymiar czasu pracy.
Dotychczasowe ustalenia można zobrazować następującym przykładem: jeżeli dla pracownika zatrudnionego w równoważnym czasie pracy określono rozkład czasu pracy przewidujący przemiennie w poszczególnych dniach pracę po 12 i 4 godziny na dobę, pracą w godzinach nadliczbowych będzie praca przekraczająca odpowiednio 12 i 4 godziny na dobę. Przy ¾ etatu praca w godzinach nadliczbowych jest praca wykonywana ponad 30 godzin tygodniowo.
Artykuł 144 kodeksu pracy normuje system czasu tzw. pracy weekendowej, czyli pracy świadczonej tylko w piątki, soboty, niedziele oraz święta przypadające w innym dniu niż niedziela. Jest to kolejna odmiana równoważnego czasu pracy, dopuszczająca wydłużenie dobowej normy czasu pracy do 12 godzin, przy zachowaniu przeciętnej czterdziestogodzinnej tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym miesiąca. W omawianym systemie pracownik musi być zatrudniany w ściśle określonych dniach.
W omawianym systemie czasu pracy tygodniowa norma czasu pracy jest niższa niż czterdzieści godzin. W konsekwencji uznać należy, że pracownicy są zatrudniani w ramach weekendowego systemu czasu pracy w niepełnym wymiarze. Dopuszczalne jest określenie godzin pracy. Ustalenie systemu czasu pracy weekendowej następuje na pisemny wniosek pracownika.
Nie ma jakiejś godziny wyznaczającej początek weekendu. Praca w systemie weekendowym jest świadczona w piątek od 00:01, sobotę i niedzielę oraz święta.
System pracy weekendowej dopuszcza pracę w niedziele i święta przypadające w innym dniu niż niedziela w stosunku do pracowników zatrudnionych w systemie czasu pracy, w którym praca jest świadczona wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta przypadające w innym dniu niż niedziela – np. sobota. Za to święto pracownik otrzymuje normalne wynagrodzenie.
Pracownicy za święto przypadające w sobotę mają prawo do dnia wolnego, który nie przysługuje pracownikowi zatrudnionemu w systemie pracy weekendowej.