Naśladowanie gotowego produktu, stanowiące czyn nieuczciwej konkurencji

Odpowiedź prawnika: Naśladowanie gotowego produktu, stanowiące czyn nieuczciwej konkurencji

Art. 13. ust. 1. Czynem nieuczciwej konkurencji jest naśladowanie gotowego produktu, polegające na tym, że za pomocą technicznych środków reprodukcji jest kopiowana zewnętrzna postać produktu, jeżeli może wprowadzić klientów w błąd co do tożsamości producenta lub produktu.

Ust. 2. Nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji naśladowanie cech funkcjonalnych produktu, w szczególności budowy, konstrukcji i formy zapewniającej jego użyteczność. Jeżeli naśladowanie cech funkcjonalnych gotowego produktu wymaga uwzględnienia jego charakterystycznej formy, co może wprowadzić klientów w błąd co do tożsamości producenta lub produktu, naśladowca jest zobowiązany odpowiednio oznaczyć produkt.

Naśladownictwo cudzych produktów samo przez się nie jest zjawiskiem nagannym, ponieważ postęp jest możliwy dzięki spuściźnie przeszłości. Rozwijanie i ulepszanie każdego produktu leży w interesie ogólnym. Jak twierdzą Ewa Nowińska i Michał Du Vall „generalny zakaz naśladownictwa na podstawie tego przepisu prowadziłby do powstania nieograniczonego żadnym terminem monopolu eksploatacji określonego rozwiązania technicznego (technologicznego), co uniemożliwiałoby lub co najmniej utrudniałoby wchodzenie na rynek innym przedsiębiorcom, zajmującym się taką samą lub zbliżoną działalnością gospodarczą. Pozostawałoby to w sprzeczności z porządkiem prawnym, opartym na zasadzie wolności gospodarczej i regułach uczciwej konkurencji. Samo naśladownictwo towarów innego przedsiębiorcy, które nie korzystają ze szczególnej ochrony wynikającej z praw wyłącznych, nie jest sprzeczne z zasadami konkurencji i nie uzasadnia przyjęcia istnienia czynu nieuczciwej konkurencji, nawet w wypadku zgodności wymiarów kopii z pierwowzorem” (Nowińska Ewa, Vall Du Michał – op. cit.). Naśladownictwo produktów jest co do zasady dozwolone, jeżeli ich ochrona nie wynika z przepisów chroniących własność intelektualną (np. prawa autorskiego, rejestracji wzoru użytkowego w urzędzie patentowym) lub nie zachodzi niebezpieczeństwo wprowadzenia w błąd co do pochodzenia produktu lub przedsiębiorcy. Art. 13 obejmuje sankcją naśladownictwo w wąskim zakresie, a mianowicie takie przypadki, w których dla przeciętnego odbiorcy nie jest właściwie możliwe odróżnienie kopii od oryginału (tzw. niewolnicze naśladownictwo), a także, że naśladownictwo to jest działaniem zamierzonym (świadomym). Istotnym w tym względzie jest wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 11 lipca 2002 r. (I CKN 1319/2000, OSP 2003/4 str. 237 z glosą aprobującą Mariana Kępińskiego), który stanowi: „Naśladownictwo z art. 13 powołanej ustawy może być zakwalifikowane jako delikt nieuczciwej konkurencji, na podstawie klauzuli dobrych obyczajów z art. 3 ust. 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, jednakże po wykazaniu istotnych - z punktu widzenia prawa konkurencji - okoliczności przesądzających o naganności postępowania w stopniu uzasadniającym zastosowanie powołanej klauzuli dobrych obyczajów”. Art. 13 ust. 1 ustawy dotyczy naśladownictwa jedynie w kwalifikowanej postaci, tj. gdy kumulatywnie spełnione są następujące przesłanki:

1) kopiowana jest zewnętrzna postać produktu,

2) naśladownictwa dokonuje się za pomocą technicznych środków reprodukcji,

3) kopia może wprowadzić klientów w błąd co do tożsamości producenta lub produktu.

Dozwolone jest natomiast kopiowanie wszelkich elementów produktu, innych aniżeli jego zewnętrzna postać. W szczególności można kopiować techniczną jego istotę (jeśli oczywiście nie jest chroniona prawami wyłącznymi, w szczególności patentem). Powszechnie w literaturze przyjmuj się, iż aby postawić zarzut przewidziany w art. 13 ust. 1, wystarczy potencjalna możliwość wprowadzenia w błąd. Nie ma znaczenia ewentualny zamiar przedsiębiorcy wprowadzenia klientów w błąd, liczy się bowiem sam skutek. Jednak dla uznania danego czynu za czyn nieuczciwej konkurencji nie jest wystarczające samo stwierdzenie, że ma miejsce naśladowanie gotowego produktu, ale konieczne jest ustalenie, że może ono wprowadzić klientów w błąd co do tożsamości producenta lub produktu. Przesłanką uznania naśladownictwa za czyn nieuczciwej konkurencji jest więc wprowadzenie w błąd tych klientów, którzy są i mogą być nabywcami tego gotowego produktu, który jest przedmiotem naśladownictwa (por. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 11 sierpnia 2004 r. II CK 487/2003; LexPolonica nr 368214).