Pytanie klienta:
Odpowiedź prawnika:
Zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług (VAT), obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 14 ust. 6, art. 20 i art. 21 ust. 1.
Niestety ustawa o VAT nie definiuje pojęcia wydania towaru, co może powodować spory pomiędzy kontrahentami w przypadku zaginięcia towaru w trakcie przesyłki pomiędzy sprzedającym i kupującym.
W literaturze podatkowej, w tym w komentarzach do art. 19 ustawy o VAT (por. T. Michalik, VAT Komentarz, Warszawa 2007) wskazuje się, iż jeśli to sprzedawca jest zobowiązany dostarczyć towar do wskazanego miejsca, może on to zrobić sam albo za pośrednictwem osoby trzeciej. Jeżeli transportu dokonuje przewoźnik - osoba trzecia i działa on na rzecz sprzedawcy, wówczas wydanie ma miejsce z chwilą wydania towaru przez przewoźnika nabywcy. Wydanie towaru przez sprzedawcę przewoźnikowi nie powoduje żadnych konsekwencji w zakresie podatku VAT. Jeżeli w trakcie transportu towary ulegną uszkodzeniu, pełnej lub częściowej utracie, wówczas wydany zostanie towar w mniejszej ilości lub o obniżonej wartości. Jednakże opodatkowane będzie dopiero wydanie towaru przez przewoźnika nabywcy.
Powyższa wykładnia – korzystna dla kupującego – stoi jednak w sprzeczności z przepisami Kodeksu cywilnego o sprzedaży, a jako że pojęcie dnia wydania rzeczy nie jest zdefiniowanie na gruncie podatkowym, jego wyjaśnienia należałoby szukać na gruncie Kodeksu cywilnego. Jak stanowi art. 544 § 1 Kodeksu cywilnego, jeżeli rzecz sprzedana ma być przesłana przez sprzedawcę do miejsca, które nie jest miejscem spełnienia świadczenia (a zgodnie z art. 454 § 1 Kodeksu cywilnego świadczenie powinno być spełnione w miejscu, gdzie w chwili powstania zobowiązania dłużnik – a więc sprzedawca – miał zamieszkanie lub siedzibę), poczytuje się w razie wątpliwości, że wydanie zostało dokonane z chwilą, gdy w celu dostarczenia rzeczy na miejsce przeznaczenia sprzedawca powierzył ją przewoźnikowi trudniącemu się przewozem rzeczy tego rodzaju. Przepis nie uzależnia przy tym momentu wydania od tego, która strona poniesie koszty wysyłki, czy na czyją rzecz (kupującego czy sprzedawcy) działa przewoźnik.
Zatem pomimo wskazanych wyżej głosów w literaturze podatkowej należałoby przyjąć, iż wydanie towaru nastąpiło z chwilą przekazania towaru przewoźnikowi, ze wszystkimi tego skutkami, również na gruncie podatkowym (zaksięgowanie duplikatu faktury, ujęcie w spisie inwentaryzacyjnym etc.). Jest to o tyle uzasadnione, że skoro nastąpiło wydanie rzeczy, kupujący nie może wstrzymać się z zapłatą (gdyby była żądana przez sprzedawcę), ponieważ kurier zagubił przesyłkę. Kupujący musiałby zatem za towar zapłacić i w tym zakresie w jego interesie jest zaksięgowanie faktury.