Pytanie klienta:
Odpowiedź prawnika:
Odprawa emerytalno-rentowa przysÅ‚uguje od pracodawcy wszystkim pracownikom, a wiÄ™c osobom Å›wiadczÄ…cym pracÄ™ na podstawie stosunku pracy. Kwestia wypÅ‚aty tego Å›wiadczenia unormowana jest w Kodeksie pracy, k.p. a nastÄ™pnie korzystniej uregulowana (w odniesieniu do jego wysokoÅ›ci) w przepisach branżowych (w tym wypadku w Ustawie o pracownikach samorzÄ…dowych, u.p.s. oraz przedmiotowym rozporzÄ…dzeniu pÅ‚acowym). Regulacja obecnego art. 36 u.p.s., w zakresie jednorazowej odprawy w zwiÄ…zku z przejÅ›ciem na rentÄ™, jest analogiczna do art. 21 u.p.s. z 2001 roku. Na kanwie tamtej regulacji, SÄ…d Najwyższy stwierdziÅ‚, że: pracownik samorzÄ…dowy nabywa prawo do odprawy pieniężnej przy przechodzeniu na rentÄ™, co oznacza, że do nabycia tego prawa wystarczajÄ…ce jest przejÅ›cie na emeryturÄ™ pozostajÄ…ce w zwiÄ…zku czasowym z ustaniem zatrudnienia (I PKN 172/2000). Istotne jest ustalenie charakteru zwiÄ…zku pomiÄ™dzy ustaniem stosunku pracy a przejÅ›ciem na rentÄ™ lub emeryturÄ™, albowiem ustawodawca go nie precyzuje. Przyjmuje siÄ™, że ów zwiÄ…zek nie wyczerpuje siÄ™ w zwiÄ…zku przyczynowym, gdy rozwiÄ…zanie stosunku pracy nastÄ™puje z powodu przejÅ›cia pracownika na emeryturÄ™ lub rentÄ™. Nie wyczerpuje siÄ™ on także w zwiÄ…zku czasowym, gdy rozwiÄ…zanie stosunku pracy zbiega siÄ™ w czasie z nabyciem prawa do emerytury lub renty (tak Jacek SkoczyÅ„ski [w:] Raczkowski MichaÅ‚, Gersdorf MaÅ‚gorzata, RÄ…czka Krzysztof, Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2010 rok). Omawiany zwiÄ…zek może mieć także charakter funkcjonalny, gdy rozwiÄ…zanie stosunku pracy nastÄ™puje przed ustaleniem prawa do danego Å›wiadczenia z ubezpieczenia spoÅ‚ecznego, a przyznanie pracownikowi prawa do tego Å›wiadczenia jest nastÄ™pstwem okolicznoÅ›ci, które miaÅ‚y miejsce przed rozwiÄ…zaniem stosunku pracy (por. B. Wagner, Kodeks pracy. Komentarz, 2009, s. 550). W uchwale SÄ…du Najwyższego z 7 stycznia 2000 r. (III ZP 18/99, LexPolonica nr 343925) stwierdzono, że "(...)pracownikowi, który przeszedÅ‚ na rentÄ™ inwalidzkÄ… (rentÄ™ z tytuÅ‚u niezdolnoÅ›ci do pracy) po rozwiÄ…zaniu siÄ™ umowy o pracÄ™ na czas okreÅ›lony, przysÅ‚uguje jednorazowa odprawa pieniężna gdy pracownik staÅ‚ siÄ™ niezdolny do pracy wskutek choroby stwierdzonej w czasie zatrudnienia i prowadzÄ…cej, po nieprzerwanym okresie pobierania zasiÅ‚ku chorobowego, do przyznania mu renty" (por. także uchwałę SN z 4 czerwca 1991 r., I PZP 17/91).
Jeżeli wiÄ™c niezdolność do pracy bÄ™dÄ…ca podstawÄ… przyznania renty powstaÅ‚a w czasie trwania stosunku pracy, a nastÄ™pnie rozwiÄ…zano z nim stosunek pracy nie z jego winy – pracownik nabywa prawo do Å›wiadczenia. PrzesÅ‚ankÄ… nabycia prawa do odprawy emerytalno-rentowej w pierwszej kolejnoÅ›ci jest bowiem speÅ‚nienie przez pracownika wymogów niezbÄ™dnych do nabycia prawa do renty lub emerytury, nastÄ™pnie musi dojść do ustania stosunku pracy i wreszcie musi istnieć zwiÄ…zek miÄ™dzy rozwiÄ…zaniem stosunku pracy a przejÅ›ciem na rentÄ™ lub emeryturÄ™ - sama decyzja wÅ‚aÅ›ciwego organu instytucji ubezpieczeniowej o przyznaniu pracownikowi jednego z tych Å›wiadczeÅ„ może zapaść zarówno przed, jak i po rozwiÄ…zaniu stosunku pracy. W zasadzie nabycie prawa do odprawy wyłącza jedynie dalsze zatrudnienie pracownika po przyznaniu renty (por. Wyrok SN z 13 wrzeÅ›nia 1988 r., I PRN 30/88).
W zwiÄ…zku z powyższym, w naszej ocenie zwiÄ…zek pomiÄ™dzy rozwiÄ…zaniem stosunku pracy a przejÅ›ciem na rentÄ™ w niniejszej sprawie zachodzi. W szczególnoÅ›ci, powoÅ‚any par. 9 rozporzÄ…dzenia pÅ‚acowego, traktuje jedynie o obowiÄ…zku wypÅ‚aty odprawy, a nie o prawie do jego nabycia, które, łączy siÄ™ ze speÅ‚nieniem wyżej wymienionych przesÅ‚anek.