Odroczenie rozprawy a stawiennictwo świadka
Pytanie:
"Od ponad 7 lat jestem bezrobotnym, bez prawa do zasiłku. W sprawie karnej występowałem jako oskarżyciel posiłkowy oraz przedstawiciel ustawowy świadka, mojej małoletniej córki. Podczas rozprawy w dniu 22.03.2006 (na której byłem obecny), Sąd odroczył rozprawę i wyznaczył kolejny termin na dzień 07.06.2006. Tego dnia córka nie mogła uczestniczyć w rozprawie ze względu na chorobę. Za niestawiennictwo córki, Sąd wymierzył mi karę porządkową 500 zł, powołując się na art. 285 § 1 KPK. Postanowienie o ukaraniu doręczono mi w trybie art. 133 KPK tj. po dwukrotnym awizowaniu uznano je za doręczone. O ukaraniu dowiedziałem się de facto dopiero po dwóch miesiącach, gdy otrzymałem wezwanie do zapłaty. Wówczas złożyłem stosowne usprawiedliwienie (ale oczywiście bez zachowania tygodniowego terminu z art. 286 KPK). Na następnej rozprawie córka stawiła się wraz ze mną i złożyła zeznania. Mimo tego, Sąd z urzędu nałożonej kary nie uchylił. Przepis art. 285 § 1 KPK stosuje się w przypadku niestawiennictwa na wezwanie organu prowadzącego postępowanie. Taka sytuacja nie miała miejsca w opisywanej sprawie. Ponadto przepisy art. 285 KPK stosuje się odpowiednio w razie zarządzenia przerwy w rozprawie (art. 402 KPK). W przypadku odroczenia rozprawy (a taką decyzję podjął Sąd dnia 22.03.), przepisy art. 285 KPK nie mają zastosowania. Czy ukaranie nastąpiło zgodnie z prawem, czy prawidłowe jest powoływanie się na art. 285 § 1 KPK w tej sytuacji? Czy biorąc pod uwagę opisywane fakty (usprawiedliwienie nieobecności oraz złożenie zeznań, a więc wypełnienie obowiązku procesowego) mogę jako strona złożyć wniosek o uchylenie tej kary (np. w trybie art. 116 KPK), nawet jeśli proces co do meritum sprawy jest już prawomocnie zakończony?"
Odpowiedź prawnika: Odroczenie rozprawy a stawiennictwo świadka
Zgodnie z art. 286 kpk sąd powinien karę pieniężną należy uchylić, jeżeli ukarany dostatecznie usprawiedliwi swe niestawiennictwo lub samowolne oddalenie się. Jednakże jest to możliwe wyłącznie wtedy, gdy ukarany dokonane tego usprawiedliwienia w ciągu tygodnia od daty doręczenia postanowienia wymierzającego karę pieniężną. Zgodnie z uchwałą 7 sędziów SN z dnia 17 grudnia 1970 r. , VI KZP 60/70, OSNKW 1971/2/16, gdy adresat pisma nie podjął, uważa się je za doręczone w ostatnim dniu wskazanego w ustawie terminu, w którym należało pismo odebrać. Z opisu sytuacji nie wynika, dlaczego nie odebrał Pan pisma w terminie. Domniemanie doręczenia takiego pisma teoretycznie rzecz biorąc można obalić wnosząc w tym przypadku wniosek o przywrócenie terminu i wskazując np., iż nie odebrał Pan pisma z powodu pobytu w szpitalu. Jednocześnie z takim wnioskiem należałoby dostatecznie usprawiedliwić powód nieobecności świadka. Samo pismo z usprawiedliwieniem terminu nie było wystarczające. Jednak pisma takie należało wnieść w ciągu tygodnia od dnia, w którym dowiedział się Pan o ukaraniu grzywną. Powołany w pytaniu art. 116 kpk (Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, strony mogą składać wnioski i inne oświadczenia na piśmie albo ustnie do protokołu) nie stanowi podstawy złożenia wniosku o uchylenie grzywny.
Co do samego art. 285 § 1 kpk, to zgodnie z jego treścią na świadka, biegłego, tłumacza lub specjalistę, który bez należytego usprawiedliwienia nie stawił się na wezwanie organu prowadzącego postępowanie albo bez zezwolenia tego organu wydalił się z miejsca czynności przed jej zakończeniem, można nałożyć karę pieniężną w wysokości do 10 000 złotych. Jak rozumiemy córka wezwana była do stawienia się w sądzie w dniu 22 marca 2006 r., lecz sąd jej wtedy nie przesłuchał i odroczył rozprawę. Zgodnie orzeczeniem SN z dnia 28 maja 1982 r., I KZ 154/82, OSNKW 1982/10-11/79, karę pieniężną na podstawie art. 242 § 1 kpk (obecnie art. 285 § 1 kpk) można nałożyć jedynie na osobę, która wezwana została w charakterze świadka, biegłego lub tłumacza, przy czym osoba ta musi mieć oczywiście świadomość, że w tym charakterze jest wzywana. W przypadku odroczenia rozprawy sąd powinien co najmniej ustnie poinformować świadka, że jest obowiązany stawić się w kolejnym wyznaczonym terminie.
Zespół prawników
e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?