Podatek od darowizny rodziców dla dziecka

Odpowiedź prawnika: Podatek od darowizny rodziców dla dziecka

Zgodnie z art. 890 Kodeksu cywilnego oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Zatem darowizna, mimo iż darczyńca nie złożył oświadczenia o dokonaniu darowizny w formie aktu notarialnego, staje się ważna, jeśli darczyńca wydał obdarowanemu przedmiot darowizny. Oczywiście są przypadki szczególne – np. darowizna nieruchomości zawsze dla swej ważności wymaga formy aktu notarialnego.

Darowizny co do zasady podlegają opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, uregulowanym w ustawie o podatku od spadków i darowizn. Podatnicy podatku od spadków i darowizn są zobowiązani do składania zeznań podatkowych. Zeznania podatkowe należy składać właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego. Reguluje to rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie obowiązku składania zeznań podatkowych przez podatników podatku od spadków i darowizn.

Opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej tzw. kwotę wolną.(art. 9 ust. 1 ustawy), tj: 9.637 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej. Zgodnie z art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, do I grupy podatkowej zaliczało się: małżonka, zstępnych (m.in. syna lub córkę), wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

Warto też zwrócić uwagę na cel darowizny, gdyż zwolnione od tego podatku jest nabycie w drodze darowizny pieniędzy lub innych rzeczy przez osobę zaliczoną do I grupy podatkowej (małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów) w wysokości nieprzekraczającej 9.637 zł od jednego darczyńcy, a od wielu darczyńców łącznie nie więcej niż 19.274 zł w okresie 5 lat od daty pierwszej darowizny, jeżeli pieniądze te lub rzeczy obdarowany przeznaczy na wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni, budowę lokalu w małym domu mieszkalnym, budowę domu jednorodzinnego albo nabycie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość (art. 4 ust. 1 pkt 5 wskazanej ustawy). Zatem, jeżeli taki jest cel darowizny, to w przypadku darowizny pieniędzy przez matkę synowi opodatkowaniu nie będzie podlegała kwota 19.274 zł (kwota zwolniona + kwota wolna).

Jak stanowi art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, podatek od nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku, według następujących skal:

Kwoty nadwyżki w zł		Podatek wynosi
ponad	do
	10.278	3 %
10.278	20.556	308 zł 30 gr i 5 % nadwyżki ponad 10.278 zł
20.556		822 zł 20 gr i 7 % nadwyżki ponad 20.556 zł

Odnośnie natomiast darowizny mieszkania, najkorzystniejszą formą przeniesienia własności lokalu mieszkalnego przez rodziców na dziecko jest darowizna połączona ze skorzystaniem z ulgi w zapłacie podatku od spadków i darowizn, przewidzianej w art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy, w przypadku nabycia budynku mieszkalnego lub jego części, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przydziału spółdzielni mieszkaniowych: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym w drodze spadku lub darowizny przez osoby zaliczane do I grupy podatkowej (rodzice i dziecko są zaliczani do I grupy podatkowej) - nie wlicza się do podstawy opodatkowania ich wartości do łącznej wysokości nieprzekraczającej 110 m.kw. powierzchni użytkowej budynku lub lokalu.

Zatem darowanie mieszkania nieprzekraczającego 110 m.kw. przez rodziców na rzecz dziecka nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Jednak zgodnie z art. 16 ust. 2 ustawy z ulgi mogą skorzystać osoby, które łącznie spełniają następujące warunki:

1. są obywatelami polskimi lub mają miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

2. nie są właścicielami innego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość bądź będąc nimi przeniosą własność budynku lub lokalu na rzecz zstępnych, Skarbu Państwa lub gminy; 

3. nie dysponują spółdzielczym lokatorskim prawem do lokalu lub nie są właścicielami spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przydziału spółdzielni mieszkaniowych: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym, a w razie dysponowania tymi prawami przekażą je zstępnym lub przekażą do dyspozycji spółdzielni, w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego;

4. nie są najemcami lokalu lub budynku lub będąc nimi rozwiążą umowę najmu;

5. będą zamieszkiwać w nabytym lokalu lub budynku przez 5 lat od dnia złożenia zeznania podatkowego - jeżeli w chwili złożenia zeznania nabywca mieszka w nabytym lokalu lub budynku.

Jak stanowi art. 16 ust. 7 ustawy, nie stanowi podstawy do wygaśnięcia decyzji (a więc utraty powyższej ulgi) zbycie udziału w budynku lub lokalu na rzecz innego ze spadkobierców lub obdarowanych oraz zbycie budynku lub lokalu, jeżeli było ono uzasadnione koniecznością zmiany warunków mieszkaniowych, a nabycie innego budynku lub uzyskanie pozwolenia na jego budowę albo nabycie innego lokalu nastąpiło nie później niż w ciągu sześciu miesięcy od dnia zbycia. Częstą sytuacją jest, że najpierw następuje nabycie nowego lokalu z kredytu bankowego (czy z innego rodzaju pożyczki), następnie poprzedni lokal zostaje zbyty i kredyt spłacony z środków uzyskanych ze sprzedaży. W literaturze podatkowej wskazuje się, iż w takiej sytuacji podatnik nie powinien tracić prawa do ulgi. W każdej jednak sytuacji pamiętać należy, że z punktu widzenia przepisów art. 16 ust.

7 i 8 ustawy o podatku od spadków i darowizn istotne jest, by sprzedaż budynku nabytego w spadku służyć miała realizacji potrzeb mieszkaniowych spadkobiercy (tak: R. Kubacki, Ulga mieszkaniowa a nabycie budynku lub lokalu z innych środków niż ze zbycia odziedziczonego budynku lub lokalu, „Lex Polonica”). Gdyby przyjąć jako jedyne rozwiązanie, iż najpierw musi nastąpić zbycie lokalu a potem nabycie nowego, podatnik przez pewien czas pozostałby bez własnego mieszkania, a wątpliwym jest, aby taka była intencja ustawodawcy. Jednakże w informacji Pierwszego Urzędu Skarbowego w Lublinie z dnia 12 lipca 2004 r. (sygn. E-2/436/3/04) na pytanie podatnika „Czy przy darowiźnie mieszkania w I grupie podatkowej, jeżeli obdarowany przed upływem 5 lat najpierw zakupi nowe mieszkanie lub uzyska pozwolenie na budowę, a następnie zbędzie darowany lokal w ciągu 6 m-cy, ulga podatkowa z art. 16 ust. 7 ustawy o podatku od spadków i darowizn zostanie zachowana?” urząd stwierdził, iż w tym przypadku brak jest podstaw do utrzymania ulgi wymienionej w art. 16 ustawy.