Poddanie się egzekucji a przelew wierzytelności

Odpowiedź prawnika: Poddanie się egzekucji a przelew wierzytelności

Zgodnie z przepisem art. 509 Kodeksu cywilnego, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu bądź też właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelności przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności o zaległe odsetki.

Jeśli dłużnik poddał się w akcie notarialnym egzekucji, sam akt notarialny wraz z powyższą klauzulą stanowi tytuł egzekucyjny i w takim przypadku wystarczające jest uzyskanie klauzuli wykonalności na tym akcie - będzie on wówczas stanowił tytuł wykonawczy i na jego podstawie możliwe będzie skierowanie sprawy do egzekucji komorniczej.

Nie jest jednolicie rozstrzygnięte w orzecznictwie Sądu Najwyższego zagadnienie nadania klauzuli wykonalności na tytule egzekucyjnym na nabywcę wierzytelności w sytuacji, gdy tytuł egzekucyjny został uzyskany przed przeniesieniem wierzytelności. W orzeczeniu z dnia 22 lutego 1984 r. (III CZP 2/84) Sąd najwyższy stwierdził, iż nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu wydanemu na rzecz wierzyciela, który przeniósł wierzytelność na osobę trzecią (art. 509 kc), wyłącza nadanie klauzuli wykonalności na rzecz tej osoby. Orzeczenie to zostało nieprzychylnie przyjęte przez doktrynę prawa (krytyczne glosy Trzepiński Marka oraz Mojak Jana).

Natomiast w orzeczeniu z dnia 4 sierpnia 1992 r. (III CZP 94/92) Sąd Najwyższy uznał iż, dopuszczalne jest nadanie klauzuli wykonalności na rzecz nabywcy wierzytelności także w przypadku, gdy przed przeniesieniem wierzytelności - na wniosek zbywcy - sąd już nadał na jego rzecz tytułowi egzekucyjnemu klauzulę wykonalności.

W uzasadnieniu powyższego orzeczenia SN wskazał, że przepis art. 788 § 1 kpc odnosi się do wszelkich wypadków następstwa prawnego, a między innymi - jeżeli chodzi o następstwo po stronie wierzyciela - także przelewu wierzytelności. W przepisie tym wymaga się jedynie, by zmiana w osobie wierzyciela zaszła po powstaniu tytułu egzekucyjnego albo nawet przed jego powstaniem w toku sprawy, gdy tytułem jest orzeczenie sądu.

Biorąc pod uwagę powyższe orzeczenie oraz aprobatę przez środowisko prawnicze ustalonego przez Sąd Najwyższy poglądu (aprobująca glosa Jankowskiego Janusza) można wskazać, iż dopuszczalne jest uzyskanie przez nabywcę wierzytelności klauzuli wykonalności na akcie notarialnym, w którym dłużnik poddał się egzekucji. Może więc Pan w oparciu o przedstawione rozważania wystąpić do sądu właściwego dla miejsca zamieszkania dłużnika o nadanie temu tytułowi egzekucyjnemu na Pańską rzecz klauzuli wykonalności.

Jeśli natomiast chodzi o formę umowy przelewu wierzytelności (formę czynności prawnej) należy zauważyć, iż przepis art. 511 kc, wskazuje na „stwierdzenie pismem" umowy przelewu wierzytelności. Wspomniana fraza nie odnosi się więc do formy czynności prawnej lecz do istnienia pisma stwierdzającego przelew wierzytelności. Umowa może więc zostać dokonana w zwykłej formie pisemnej. Teza ta została potwierdzona w wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 8 marca 2005 r. (I ACa 1516/2004): ustawodawca w art. 511 kc mówi o „stwierdzeniu" przelewu wierzytelności pismem, a nie o zawarciu przelewu w formie pisemnej. Czym innym jest dokonanie czynności prawnej w formie pisemnej, a czym innym „stwierdzenie" pismem, iż określona czynność została dokonana.

„Stwierdzenie pismem" nie odnosi się bowiem do formy czynności prawnej, a jedynie do istnienia pisma stwierdzającego, że umowa przelewu została przez strony zawarta".

Dla uzyskania klauzuli wykonalności konieczne będzie więc złożenie w sądzie właściwym dla miejsca zamieszkania dłużnika przez Pana jako wierzyciela wniosku o nadanie klauzuli wykonalności. Do wniosku prawo wymaga załączenia umowy przelewu wierzytelności w formie pisemnej zwykłej.