Pozew o zapłatę a wniosek o ogłoszenie upadłości

Odpowiedź prawnika: Pozew o zapłatę a wniosek o ogłoszenie upadłości

W niniejszej sprawie odróżnić należy dwie sytuacje: pierwszą, gdy przed złożeniem pozwu zostanie wszczęte postępowanie upadłościowe oraz drugą, gdy sytuacja będzie odwrotna, tj. najpierw zostanie wszczęte postępowania cywilne o zapłatę, a następnie złożony będzie wniosek o ogłoszenie upadłości.

W pierwszej sytuacji, jeżeli postępowanie dotyczy przedmiotów wchodzących w skład masy upadłości - pozew podlega odrzuceniu (uchwała Sądu Najwyższego z 30 marca 1992 roku, sygn. III CZP 22/92, OSN 1992, Nr 11, poz. 188). Wierzyciel może dochodzić bowiem zaspokojenia w postępowaniu upadłościowym. W szczególności wierzyciel osobisty upadłego, który chce uczestniczyć w postępowaniu upadłościowym, powinien w terminie oznaczonym w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości zgłosić sędziemu-komisarzowi swoją wierzytelność (art. 236 ust. 1 Prawa upadłościowego i naprawczego). Zgłoszenie wierzytelności regulują szczegółowo przepisy art. 236 - 243 Prawa upadłościowego i naprawczego.

W przypadku zaś, gdy wniosek o ogłoszenie upadłości został złożony po wszczęciu postępowania cywilnego oraz ogłoszono upadłość:

1. z możliwością zawarcia układu, strona jednak została pozbawiona prawa zarządu masą upadłości, lub
2. obejmującą likwidację majątku powoda,

- sąd z urzędu zawiesi postępowanie (art. 174 § 1 pkt 4 kpc). 

W obydwu bowiem przypadkach zachodzi konieczność wstąpienia na miejsce upadłego zarządcy lub syndyka (por. np. art. 76 i 144 Prawa upadłościowego i naprawczego). Natomiast w sytuacji, gdy ogłoszono upadłość z możliwością zawarcia układu, a upadły nie został pozbawiony zarządu masą upadłości - sprawa może toczyć się dalej przeciwko niemu, z tym zastrzeżeniem, iż do sprawy z mocy prawa wstępuje w charakterze interwenienta ubocznego nadzorca sądowy ustanowiony w postępowaniu upadłościowym (art. 138 ust. 2 Prawa upadłościowego i naprawczego).

We wskazanych w pkt 1 i 2 przypadkach sąd postanowi podjąć postępowanie z urzędu, gdy ustanie przyczyna zawieszenia, tj. z chwilą złożenia przez syndyka lub zarządcę oświadczenia w przedmiocie wstąpienia do postępowania. W razie odmowy wstąpienia przez nich do postępowania, sprawa toczy się z udziałem upadłego (art. 180 § 1 pkt 5 kpc).

Ogłoszenie zaś upadłości po zamknięciu rozprawy, a przed ogłoszeniem wyroku (art. 326 § 1), nie powoduje zawieszenia postępowania. Tak samo, jeżeli upadłość zostanie ogłoszona po prawomocnym zakończeniu postępowania, a przed wniesieniem skargi o jego wznowienie, nie może spowodować zawieszenia postępowania (tak uchw. SN z 19 grudnia 1997 r., III CZP 66/97, OSNC 1998, nr 4, poz. 56). Por. także Z. Miczek, Glosa do post. SA w Krakowie z 2 listopada 2004 r., III Apz 19/2004, „Glosa” 2005, nr 2, s. 50.