Pytanie klienta:
Odpowiedź prawnika:
Najważniejsze informacje
Wspólne gospodarstwo domowe w ZUS to nie tylko wspólne zamieszkiwanie, ale przede wszystkim wzajemna współpraca w prowadzeniu domu, wspólne zaspokajanie potrzeb życiowych oraz stałość tej relacji. Decydują konkretne okoliczności każdego przypadku.
Podstawa prawna - aktualne przepisy
Zgodnie z art. 8 ust. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz określonymi zleceniobiorcami uważa się:
Członkowie rodziny objęci przepisem
- małżonka
- dzieci własne
- dzieci drugiego małżonka
- dzieci przysposobione
- rodziców
- macochę i ojczyma
- osoby przysposabiające
Wymagane warunki
- Pozostawanie we wspólnym gospodarstwie domowym
- Współpraca przy prowadzeniu działalności
- Brak umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego
Kluczowe kryteria wspólnego gospodarstwa domowego
Zgodnie z orzecnictwem Sądu Najwyższego nie można wyczerpująco określić wszystkich elementów wskazujących na wspólne gospodarstwo domowe ze względu na złożoność życiowych sytuacji.
1. Wzajemna współpraca w codziennych sprawach
Udział i ścisła współpraca w załatwianiu spraw związanych z prowadzeniem domu - to podstawowy element według najnowszego orzecznictwa.
2. Wspólne zaspokajanie potrzeb życiowych
Wspólne korzystanie ze sprzętu domowego, spożywanie posiłków, podział obowiązków gospodarczych.
3. Stałość relacji
Cechy stałości charakteryzujące sytuację - chwilowe pozostawanie na utrzymaniu nie oznacza jeszcze wspólnego gospodarstwa.
4. Wspólne zamieszkiwanie
Może być okresowe lub stałe, ale samo zamieszkiwanie nie ma decydującego znaczenia
Najnowsze stanowiska sądów
Ważne orzeczenie z 2020 roku
Sąd Okręgowy w Zielonej Górze (wyrok z 23.11.2020, IV U 2065/19) podkreślił, że brak wspólnego zameldowania może stanowić dodatkowy argument za przyjęciem braku wspólnego gospodarstwa domowego. Ciężar dowodzenia wspólnego gospodarstwa spoczywa na ZUS, nie na ubezpieczonym.
Przy czym należy podkreślić, iż każdorazowo konieczne jest badanie
prawdziwej sytuacji mieszkaniowej. Adres zameldowania bowiem o niczym
nie przesądza ? nawet wspólnie zameldowane strony nie muszą przecież
mieszkać pod tym adresem, a nawet przy zamieszkiwaniu w jednym
mieszkaniu nie jest w pewnych sytuacjach wykluczone prowadzenie osobnych
gospodarstw domowych.
Praktyczne wskazówki
Co przemawia ZA wspólnym gospodarstwem
- Regularne wspólne gospodarowanie
- Podział obowiązków domowych
- Wspólne ponoszenie kosztów utrzymania
- Wspólne korzystanie z urządzeń
- Wzajemna troska i opieka
- Stałość powyższych zachowań
Co przemawia PRZECIW
- Oddzielne prowadzenie finansów
- Oddzielne gospodarowanie
- Przypadkowe, sporadyczne kontakty
- Brak wspólnego adresu zameldowania
- Formalna więź bez faktycznej współpracy
Szczególne sytuacje
Rozdzielność majątkowa małżonków
Zgodnie z pismem Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej (z 23.02.2011, SPS-023-20396/11), rozdzielność majątkowa małżeńska nie jest jednoznaczna z brakiem wspólnego gospodarstwa domowego. Małżonkowie nadal mogą prowadzić wspólne gospodarstwo mimo odrębności majątkowej.
Aktualne podstawy składek w 2025 roku
Dla osób współpracujących w 2025 roku obowiązują następujące podstawy:
- Składki społeczne: na podstawie przepisów ogólnych (brak możliwości korzystania z preferencyjnych stawek)
- Składka zdrowotna: 577,07 zł miesięcznie (75% przeciętnego wynagrodzenia)
- Podstawa składek społecznych: 5.203,80 zł
Podsumowanie
Wspólne gospodarstwo domowe w ZUS to kompleksowe pojęcie obejmujące nie tylko wspólne zamieszkiwanie, ale przede wszystkim faktyczną współpracę, wzajemne wsparcie i stałość relacji. Każdy przypadek oceniany jest indywidualnie na podstawie konkretnych okoliczności.
W razie wątpliwości warto skonsultować się z prawnikiem lub bezpośrednio z ZUS, pamiętając o możliwości odwołania od decyzji organu.