Pytanie klienta:
Odpowiedź prawnika:
Przyjmowanie uczniów na praktyki zawodowe jest regulowane aktualnie przez rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie praktycznej nauki zawodu (Dz.U. 2019 r. poz. 391 ze zm.). System praktyk zawodowych przeszedł istotne zmiany, które warto znać każdemu pracodawcy planującemu współpracę ze szkołami zawodowymi.
Podstawowe obowiązki pracodawcy przyjmującego uczniów na praktyki
Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami, pracodawca przyjmujący uczniów na praktyczną naukę zawodu zobowiązany jest do:
1. Zapewnienie warunków materialnych, w szczególności:
- Stanowiska szkoleniowe wyposażone w niezbędne urządzenia, sprzęt, narzędzia i materiały
- Dokumentację techniczną uwzględniającą wymagania BHP
- Odzież, obuwie robocze i środki ochrony indywidualnej
- Środki higieny osobistej przysługujące pracownikom na danym stanowisku
- Pomieszczenia do przechowywania odzieży roboczej
- Nieodpłatne posiłki profilaktyczne i napoje (jeśli przysługują pracownikom)
- Dostęp do urządzeń higieniczno-sanitarnych i pomieszczeń socjalno-bytowych
2. Wyznaczenie odpowiednich osób
- Instruktorów praktycznej nauki zawodu spełniających wymogi kwalifikacyjne
- Opiekunów praktyk zawodowych
- Osoby odpowiedzialnej za nadzór nad przebiegiem praktycznej nauki zawodu
3. Obowiązki informacyjne i szkoleniowe
- Zapoznanie uczniów z organizacją pracy i regulaminem pracy
- Przeprowadzenie szkolenia BHP
- Współpraca ze szkołą w zakresie realizacji programu praktyk
- Powiadamianie szkoły o naruszeniach regulaminu przez uczniów
4. Obowiązki administracyjne
- Sporządzanie dokumentacji powypadkowej w razie wypadku
- Prowadzenie dokumentacji praktyk
- Współpraca z organami nadzoru pedagogicznego
- powiadomianie szkoły o naruszeniu przez ucznia lub młodocianego regulaminu pracy
Uwaga: Nowe przepisy z 2019 roku precyzyjnie określają, że podstawą prawną odbywania praktyk u pracodawców jest umowa o praktyczną naukę zawodu zawierana między dyrektorem szkoły a pracodawcą, a nie indywidualne umowy z uczniami.
Kwalifikacje instruktorów praktycznej nauki zawodu
Jednym z kluczowych wymogów dla pracodawcy jest zapewnienie odpowiednio wykwalifikowanych instruktorów. Zgodnie z § 10 Rozporządzenia wymagane są:
Przygotowanie pedagogiczne
- Ukończony kurs pedagogiczny dla instruktorów (min. 48 godzin)
- Kwalifikacje pedagogiczne wymagane od nauczycieli
- ukończony przed dniem 6 stycznia 1993 r. kurs pedagogiczny uprawniający do pełnienia funkcji instruktora praktycznej nauki zawodu
Kwalifikacje zawodowe
- Tytuł zawodowy w nauczanym zawodzie lub pokrewnym + min. 3 lata stażu
- Tytuł robotnika wykwalifikowanego + min. 4 lata stażu
- Wykształcenie min. średnie techniczne lub policealne
Koszty i wynagrodzenia - aktualne stawki na 2025 rok
Jedną z najważniejszych zmian w ostatnich latach było podniesienie wynagrodzeń młodocianych o 3 punkty procentowe od września 2023 roku. Aktualnie obowiązujące stawki wynagrodzeń młodocianych to:
Minimalne wynagrodzenie młodocianych (czerwiec-sierpień 2025)
- I rok nauki: nie mniej niż 8% przeciętnego wynagrodzenia = 716,98 zł brutto
- II rok nauki: nie mniej niż 9% przeciętnego wynagrodzenia = 806,61 zł brutto
- III rok nauki: nie mniej niż 10% przeciętnego wynagrodzenia = 896,23 zł brutto
- Przyuczenie do zawodu: nie mniej niż 7% przeciętnego wynagrodzenia = 627,36 zł brutto
Kwoty są aktualizowane kwartalnie na podstawie komunikatu GUS o przeciętnym wynagrodzeniu.
System refundacji kosztów przez szkołę
Pracodawca nie ponosi pełnych kosztów praktyk zawodowych - znaczna część podlega refundacji przez organ prowadzący szkołę. Refundacji podlegają:
Wynagrodzenie instruktora
Do wysokości minimalnej stawki wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela kontraktowego posiadającego dyplom ukończenia kolegium nauczycielskiego
Dodatek szkoleniowy
Minimum 10% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku
Koszty odzieży i sprzętu BHP
Do wysokości 20% przeciętnego wynagrodzenia za odzież, obuwie robocze i środki ochrony indywidualnej przydzielone uczniom
Dodatki specjalne
Dodatek dewizowy i świadczenia dla praktyk na statkach morskich
Ważne: To szkoła, a nie pracodawca, zapewnia ubezpieczenie uczniów od następstw nieszczęśliwych wypadków oraz ponosi koszty dojazdów i zakwaterowania uczniów spoza miejscowości.
Ubezpieczenia społeczne
Kwestie podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym zależy od formy umowy.
W przypadku młodocianych zatrudnionych na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego, pracodawca odprowadza składki ZUS na zasadach ogólnych. Młodociany pracownik podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu jak każdy inny pracownik.
Z kolei w przypadku uczniów odbywających praktyki zawodowe na podstawie umowy między szkołą a pracodawcą, nie podlegają oni ubezpieczeniom ZUS, ponieważ nie mają statusu pracownika.
Praktyki uczniów szkół
- Umowa między szkołą a pracodawcą
- Ubezpieczenie zapewnia szkoła
- Brak składek ZUS dla pracodawcy
- Refundacja kosztów przez szkołę
Młodociany pracownik
- Umowa o pracę z pracodawcą
- Pełne ubezpieczenie ZUS
- Pracodawca płaci składki
- Możliwość refundacji z Funduszu Pracy
Najważniejsze zmiany wprowadzone w 2019 roku
- Uelastycznienie wymagań dla instruktorów - możliwość zatrudnienia osób bez pełnych kwalifikacji pedagogicznych po ukończeniu kursu 48-godzinnego
- Możliwość obniżenia wymiaru godzin dla uczniów niepełnosprawnych powyżej 16 lat do 7 godzin dziennie
- Doprecyzowanie zasad praktyk wakacyjnych u pracodawców
- Nowe wymogi dla praktyk za granicą - obowiązek informowania kuratorium
- Ramowy program kursu pedagogicznego dla instruktorów praktycznej nauki zawodu
Praktyczne wskazówki dla pracodawców
Przed rozpoczęciem współpracy ze szkołą:
- Sprawdź czy posiadasz instruktorów z odpowiednimi kwalifikacjami
- Przygotuj stanowiska pracy zgodne z wymogami BHP
- Zapoznaj się z programem nauczania dla danego zawodu
- Przygotuj dokumentację dotyczącą bezpieczeństwa pracy
- Ustal z szkołą szczegóły refundacji kosztów
Współpraca ze szkołami zawodowymi w ramach praktyk może być dla firm bardzo korzystna - pozwala na wyszkolenie przyszłych pracowników przy znaczącym wsparciu finansowym ze strony systemu oświaty. Ważne jest jednak dokładne przestrzeganie wszystkich wymogów formalnych i merytorycznych.