Prawa komornika sądowego do informacji o dłużniku

Odpowiedź prawnika: Prawa komornika sądowego do informacji o dłużniku

Powyższe uprawnienia komornika sądowego wynikają z art. 761 par. 1 k.p.c., który stanowi, iż: organ egzekucyjny może żądać od uczestników postępowania złożenia wyjaśnień oraz zasięgać od organów administracji publicznej, organów wykonujących zadania z zakresu administracji publicznej, organów podatkowych, organów rentowych, banków, spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, przedsiębiorstw maklerskich, organów spółdzielni mieszkaniowych, zarządów wspólnot mieszkaniowych oraz innych podmiotów zarządzających mieszkaniami i lokalami użytkowymi, jak również innych instytucji i osób nieuczestniczących w postępowaniu informacji niezbędnych do prowadzenia egzekucji.

Organ egzekucyjny może zatem zasięgać informacji od instytucji i osób nie uczestniczących w postępowaniu w celu uzyskania określonych wiadomości pomocnych do prowadzonej egzekucji. Chodzi tu m.in. o informacje w sprawach alimentacyjnych od organów policji o miejscu zamieszkania i miejscu pracy dłużnika, od rejonowych organów rządowej administracji ogólnej o majątku i dochodach dłużnika (art. 1086 § 1 k.p.c.). 

Komornik z uprawnienia tego powinien skorzystać po wykazaniu przez wierzyciela, że nie zdołał (wierzyciel) pozyskać informacji niezbędnych do prowadzenia egzekucji. Za taką wykładnią przemawia § 17 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 9 marca 1968 roku w sprawie czynności komorników, zgodnie z którym, jeżeli wierzyciel nie może uzyskać informacji niezbędnych do wszczęcia lub prowadzenia egzekucji, komornik powinien postąpić stosownie do art. 761 § 1 k.p.c. O zakresie informacji pozyskiwanych od organów wskazanych w art. 761 decyduje ich „niezbędność do prowadzenia egzekucji”. 

Podmioty wymienione w art. 761 § 1 nie mogą, z powołaniem się na ochronę danych osobowych, odmówić udzielenia informacji niezbędnych do prowadzenia egzekucji, skoro jedną z przesłanek legalności przetwarzania danych osobowych jest zezwolenie wynikające z przepisu prawa (art. 23 ust. 1 pkt 2 ustawy o ochronie danych osobowych). W omawianym przypadku przepisem takim jest właśnie art. 761 § 1. Odmowa może być zaskarżona do Generalnego Inspektora Danych Osobowych - art. 12 pkt 2 ustawy o ochronie danych osobowych (H. Pietrzkowski Henryk, T. Ereciński, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Część trzecia. Postępowanie egzekucyjne, Warszawa 2007, komentarz do art. 761 k.p.c., publ. LexPolonica).

Nadto, zgodnie z art. 762. par. 1 k.p.c., za nieuzasadnioną odmowę udzielenia komornikowi wyjaśnień lub informacji przewidzianych w artykule poprzedzającym albo za udzielanie informacji lub wyjaśnień świadomie fałszywych osoba odpowiedzialna może być na wniosek wierzyciela lub z urzędu ukarana przez organ egzekucyjny grzywną do dwóch tysięcy złotych. Grzywną taką może być również ukarany dłużnik, który zaniedba obowiązku powiadomienia o zmianie miejsca swojego pobytu.

Niezależnie od powyższego poniższe podmioty: organy administracji publicznej, urzędy skarbowe, organy rentowe, banki, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, podmioty prowadzące działalność maklerską, organy spółdzielni mieszkaniowych, zarządy wspólnot mieszkaniowych, inne podmioty zarządzające mieszkaniami i lokalami użytkowymi, jak również inne instytucje są obowiązane, zgodnie z art. 2 ust. 5 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, na pisemne żądanie komornika udzielić mu informacji niezbędnych do prawidłowego prowadzenia postępowania egzekucyjnego, dokonania zabezpieczenia oraz wykonania innych czynności wchodzących w zakres jego ustawowych zadań, w szczególności dotyczące stanu majątkowego dłużnika oraz umożliwiających identyfikację składników jego majątku.

Od złożenia wyjaśnień lub udzielenia informacji można się uchylić z przyczyn, które uzasadniają według kodeksu odmowę przedstawienia dokumentów (art. 248 k.p.c.), złożenia zeznań w charakterze świadka (art. 261 § 1 k.p.c.) albo odmowę odpowiedzi na zadane pytania (art. 261 § 2 k.p.c.). 

Ponadto organ egzekucyjny nie może żądać wyjaśnień, które miałyby służyć wyjawieniu majątku dłużnika. Ten cel jest realizowany w postępowaniu o wyjawienie majątku (art. 913–920 ¹ k.p.c.). Wezwanie dłużnika do złożenia wyjaśnień nie jest czynnością konkurencyjną do wniosku o wyjawienie majątku, może zatem zarówno poprzedzać, jak i następować po zakończeniu postępowania o wyjawienie majątku bez względu na jego wynik (H. Pietrzkowski Henryk, T. Ereciński, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Część trzecia. Postępowanie egzekucyjne, Warszawa 2007, komentarz do art. 761 k.p.c., publ. LexPolonica). 

Reasumując, wierzyciel ma prawo wnioskować do komornika aby ten zwrócił się do organu, bądź instytucji posiadającej dane niezbędne do prowadzenia postępowania egzekucyjnego. Miejsce zamieszkania dłużnika bez wątpienia jest taką informacją, chociażby z uwagi na możliwość prowadzenia egzekucji z ruchomości w znajdujących się w tym miejscu. Jednakże w przypadku adresu miejsca zamieszkania możliwe jest również zwrócenie się do organów administracji publicznej:

• właściwego dla dłużnika wydziału ewidencji ludności w urzędzie gminy/miasta/miejskim,

• Zbioru Danych PESEL (Wydział Udostępniania Informacji w Centrum Personalizacji Dokumentów MSWiA).