Przedawnienie roszczeń z umowy o dzieło

Odpowiedź prawnika: Przedawnienie roszczeń z umowy o dzieło

Zgodnie z ogólną regułą wynikającą z art. 455 k.c. w przypadku gdy termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Termin przedawnienia roszczeń na zasadach ogólnych powinien zatem być liczony od momentu doręczenia wykonawcy wezwania i wynosić trzy lata. Stan faktyczny nie precyzuje charakteru wykonawcy dzieła. Jeżeli zatem wykonawcą jest osoba fizyczna, termin przedawnienia wynosi 10 lat. Jeżeli jednak roszczenie jest w opisanej sytuacji związane z prowadzeniem działalności gospodarczej to należy przyjąć trzyletni termin przedawnienia. Do przyjęcia skróconego terminu przedawnienia wystarcza bowiem występowanie tylko jednej strony w charakterze przedsiębiorcy. Zróżnicowanie terminów przedawnienia określonych w art. 118 nie zależy ani od charakteru podmiotu, któremu roszczenie przysługuje, ani od charakteru rozstrzyganej sprawy (cywilna czy gospodarcza), a wyłącznie od rodzaju (kwalifikacji) roszczenia z punktu widzenia jego związku z określonym rodzajem działalności (tak orz. SN z 6 listopada 1998 r., III CKN 6/98, LexPolonica nr 402157). Powyższe rozważania dotyczą reguł ogólnych i mogą zostać przez ustawę wyłączone. Taka sytuacja ma miejsce w przypadku umowy o dzieło między dwiema osobami fizycznymi, gdyż zgodnie z art. 646 k.c. roszczenia z niej wynikające przedawniają się z upływem lat dwóch od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane - od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane. W przypadku opisanym w stanie faktycznym byłyby to zatem dwa lata od doręczenia dłużnikowi wezwania. Jak to było wcześniej wspomniane stan faktyczny nie precyzuje charakteru wykonawcy dzieła. Należy bowiem zwrócić uwagę, na to że w przypadku zawarcia umowy, w zakresie działalności przedsiębiorstwa przyjmującego zamówienie, z osobą fizyczną, która zamawia dzieło, będące rzeczą ruchomą, w celu niezwiązanym z jej działalnością gospodarczą ani zawodową (konsumentem), stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży konsumenckiej.

Odpowiednie zastosowanie znajdzie w tej sytuacji art. 10 ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego ( Dz. U. z 2002r. Nr 141 poz. 1176 ). Zgodnie z jego postanowieniami wykonawca dzieła odpowiada za niewykonanie umowy o dzieło zawartej z konsumentem w przypadku jej stwierdzenia przed upływem dwóch lat od wykonania dzieła. Nie znajdzie natomiast odpowiedniego zastosowania uregulowanie, że termin przedawnienia biegnie na nowo w razie wymiany towaru. Stosownie zaś do art. 10 ust. 2 omawianej ustawy, roszczenia kupującego określone w jej art. 8 przedawniają się z upływem roku od stwierdzenia przez niego niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową; przedawnienie nie może się skończyć przed upływem terminu określonego w ust. 1 art. 10. W takim samym terminie wygasa uprawnienie do odstąpienia od umowy. Według ust. 3 art. 10, zawiadomienie sprzedawcy o niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową przerywa bieg przedawnienia. Przedawnienie nie biegnie w czasie wykonywania naprawy lub wymiany oraz prowadzenia przez strony, nie dłużej jednak niż przez trzy miesiące, rokowań w celu ugodowego załatwienia sprawy. Upływ tych terminów nie wyłącza wykonania uprawnień wynikających z niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową, jeżeli sprzedawca w chwili zawarcia umowy wiedział o niezgodności i nie zwrócił na to uwagi kupującego. Także i te postanowienia znajdą zastosowanie do umowy o dzieło ( tak: Krzysztof Kołakowski w: Dmowski Stanisław, Sychowicz Marek, Ciepła Helena, Kołakowski Krzysztof, Wiśniewski Tadeusz, Żuławska Czesława, Gudowski Jacek, Bieniek Gerard Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania. Tom II Warszawa 2007 Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis wydanie VIII s. 938). Ze względu na to, że termin w ustawie o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej biegnie od momentu wydania przedmiotu sprzedaży, jego odpowiednie zastosowanie pokryje się z postanowieniami art. 646 k.c. W razie zawarcia umowy o dzieło z konsumentem, szczególny termin przedawnienia powinien więc jak się wydaje liczyć się od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane - od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane lub też od dnia w którym zamawiający konsument wezwał wykonującego przedsiębiorcę do oddania dzieła.

Uwagi powyższe dotyczące terminu przedawnienia roszczeń zachowają również aktualność w przypadku rozpatrywania przedawnienia roszczenia o utracone korzyści. Terminy te będą jednak liczone od momentu powstania szkody. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego za moment powstania szkody, w postaci utraty spodziewanych korzyści, należy przyjąć chwilę, w której dochodzi do realnej utraty określonej korzyści, a więc moment, w którym w majątku poszkodowanego nie doszło do spodziewanego przysporzenia, a którego uzyskania w tym czasie mógł on realnie oczekiwać w normalnym toku zdarzeń ( wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 9 stycznia 2009 r. I CSK 272/2008 ). Dopasowując orzecznictwo do podanego stanu faktycznego można przyjąć, że szkoda w postaci utraconych korzyści z tytułu czynszu najmu, jaki mógłby wpłynąć na podstawie zawartej umowy powstaje w chwili niemożności uzyskania czynszu w terminie płatności ( Uchwała Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 5 grudnia 2008 r. III CZP 123/2008 ). Należy jednak wskazać na konieczność wykazania utraconych korzyści. Wykazanie szkody w postaci lucrum cessans ma bowiem z natury rzeczy charakter hipotetyczny. Nie sprzeciwia się to przyjęciu, że szkoda rzeczywiście powstała, jeżeli zostanie udowodnione tak duże prawdopodobieństwo osiągnięcia korzyści majątkowej przez poszkodowanego, że rozsądnie rzecz oceniając można stwierdzić, iż poszkodowany na pewno uzyskałby korzyść, gdyby nie wystąpiło zdarzenie, w związku z którym ten skutek był niemożliwy (wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 19 czerwca 2008 r. V CSK 19/2008). Przykładem takim byłoby istnienie zawartej umowy najmu, która nie doszła do skutku ze względu na usterki przy montażu okien. Przy ewentualnym dochodzeniu roszczeń z tytułu nieuzyskanych korzyści z umowy najmu należy zwrócić uwagę na okoliczność zgodnie z którą nie można uznać zamawiającego za konsumenta jeżeli okna miały być zainstalowane w budynku służącym zamawiającemu do celów związanych z jego działalnością gospodarczą lub zawodową. Jeżeli takie było przeznaczenie budynku względem zagadnień terminu najmu znajdzie art. 646 k.c. na zasadach omówionych powyżej.