Przewłaszczenie samochodu

Odpowiedź prawnika: Przewłaszczenie samochodu

Bardzo dobrą wiadomością jest to, iż samochód nie figuruje w rejestrze zastawów.  Nie jest więc obciążony zastawem, nie ma też zastrzeżenia zakazu zbywalności tego pojazdu. Umowa przewłaszczenia jest formą zabezpieczenia roszczeń banku w stosunku do dłużnika, polegającą na przeniesieniu własności rzeczy na wierzyciela (bank). Zasadą jest, iż mimo przeniesienia własności rzecz pozostaje w posiadaniu dłużnika banku, który jest wtedy jej posiadaczem zależnym na warunkach określonych umową. Istotną cechą przewłaszczenia jest stworzenie możliwości po stronie banku do zaspokojenia się z rzeczy bez potrzeby przeprowadzania procesu i egzekucji. Bank jest bowiem właścicielem rzeczy i może tą rzecz, zgodnie z umową (tzn. gdy dłużnik nie spełnia zobowiązania) sprzedać.

Podstawą do stwierdzenia, czy rzeczywiście własność samochodu przeszła na bank jest stwierdzenie, czy samochód jest rzeczą oznaczoną co do tożsamości czy co do gatunku. Z opisu sytuacji wynika, że jest rzeczą oznaczoną co do tożsamości, bo w umowie przewłaszczenia najprawdopodobniej (tak jak w piśmie z banku) wskazano dokładnie model auta, nr dowodu rejestracyjnego itp. bank stał się więc właścicielem pojazdu. Umowa przewłaszczenia może mieć dwa warianty. Umowa przewłaszczenia może zawierać tzw. warunek rozwiązujący, po którym własność przechodzi z powrotem na klienta banku bez potrzeby dokonywania jakichkolwiek czynności. Umowa przewłaszczenia może jednak zawierać postanowienie z warunkiem zawieszającym. Wtedy po stronie banku powstaje obowiązek przeniesienia własności na klienta – dłużnika.

Przed podjęciem jakichkolwiek ostatecznych działań konieczne jest zażądanie, by bank przedłożył do wglądu umowę przewłaszczenia. Jeżeli w jakikolwiek sposób bank będzie się zasłaniał ochrona danych osobowych, zawsze można zasłonić dane osobowe klienta banku (byłego właściciela samochodu). Wystarczające powinny być dane samochodu.

Warto wskazać, że już SN w uchwale całej Izby Cywilnej z 10 maja 1948 r., sygn. C. Prez. 18/48, opubl. w OSN III/48, poz. 58, podkreślił, iż przy stosowaniu tej formy zabezpieczenia mogą zachodzić nadużycia wskutek wprowadzenia w błąd osób trzecich, nie biorących udziału w umowie przewłaszczeniowej, a wchodzących w stosunki z dłużnikiem na podstawie jego odpowiedzialności majątkowej.

Osoba trzecia może być wprowadzona w błąd wskutek niedostatecznego oznaczenia w umowie fiducjarnej przewłaszczonych rzeczy lub niedostatecznego wyodrębnienia ich z mienia dłużnika albo wskutek braku dostatecznej jawności cech zewnętrznych własności dłużnika, pozostającego w posiadaniu przewłaszczonych rzeczy. Wskutek tych podstawowych braków osoba trzecia, wchodząca w stosunki z dłużnikiem, nie ma możności dokładnie uświadomić sobie przedmiotu przewłaszczenia, a tym samym i rzeczywistego stanu majątkowego kontrahenta, co może wyrządzić jej szkodę. Wobec tego Sąd Najwyższy uznaje, że przeniesienie prawa własności na zabezpieczenie wierzytelności nie jest skuteczne względem osób trzecich, jeśli nastąpiło z pokrzywdzeniem tych osób, wprowadzonych w błąd w wyniku powyższej umowy”.  Skoro więc bank nie zadbał o to, by np. zmienić dowód rejestracyjny i wszelkie dokumenty związane z samochodem opiewały na inną osobę (kolejnych posiadaczy samochodu), to naszym zdaniem nabył Pan skutecznie samochód i bank nie może żądać jego wydania. A skoro jest Pan właścicielem pojazdu, to może Pan nim rozporządzać. W opisanej sytuacji może się Pan powołać na art. 169 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym, jeżeli osoba nie uprawniona do rozporządzania rzeczą ruchomą zbywa rzecz i wydaje ją nabywcy, nabywca uzyskuje własność z chwilą objęcia rzeczy w posiadanie, chyba że działa w złej wierze.