Siostra jako rodzina zastępcza

21.12.2023

Pytanie:

"Ja i mój 14-letni brat mieszkamy wraz z babcią. Nasi rodzice się rozwiedli, a mama założyła nową rodzinę i od prawie dwóch lat nie mieszka z nami. Tato także się wyprowadził. Alimenty od taty otrzymujemy poprzez komornika. Mama nie interesuje się naszymi potrzebami. Ja mam 18 lat i uczę się w liceum, więc nie pracuję. Babcia pracuje dorywczo. Ktoś mi powiedział, że skoro rodzice nie zajmują się moim małoletnim bratem, to może pójść do domu dziecka. Moje pytanie sprowadza się do tego, czy w sytuacji takiej, kiedy mama nie sprawuje władzy rodzicielskiej nad moim bratem, ja jako siostra pełnoletnia bądź babcia możemy wystąpić do sądu o ustanowienie rodziny zastępczej nad moim bratem? Co można w takiej sytuacji najlepiej zrobić?"

Odpowiedź prawnika: Siostra jako rodzina zastępcza

Umieszczenie w rodzinie zastępczej dziecka całkowicie lub częściowo pozbawionego opieki rodzicielskiej zostało uregulowane w przepisach ustawy o pomocy społecznej.

Zgodnie z art. 73 ust. 1 ww. ustawy pełnienie funkcji rodziny zastępczej może być powierzone małżonkom lub osobie niepozostającej w związku małżeńskim, jeżeli osoby te spełniają następujące warunki:

dają rękojmię należytego wykonywania zadań rodziny zastępczej;
mają stałe miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
korzystają z pełni praw cywilnych i obywatelskich;
nie są lub nie były pozbawione władzy rodzicielskiej, nie są ograniczone we władzy rodzicielskiej ani też władza rodzicielska nie została im zawieszona;
wywiązują się z obowiązku łożenia na utrzymanie osoby najbliższej lub innej osoby, gdy ciąży na nich taki obowiązek z mocy prawa lub orzeczenia sądu;
nie są chore na chorobę uniemożliwiającą właściwą opiekę nad dzieckiem, co zostało stwierdzone zaświadczeniem lekarskim;
mają odpowiednie warunki mieszkaniowe oraz stałe źródło utrzymania;
uzyskały pozytywną opinię ośrodka pomocy społecznej właściwego ze względu na miejsce zamieszkania.

Przy doborze rodziny zastępczej dla dziecka uwzględnia się:

osoby spokrewnione lub spowinowacone z dzieckiem, jeżeli dają gwarancję poprawy sytuacji dziecka;
przygotowanie kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej;
odpowiednią różnicę wieku między kandydatami do pełnienia funkcji rodziny zastępczej a dzieckiem;
poziom rozwoju i sprawności dziecka, wymagania w zakresie pomocy profilaktyczno-wychowawczej lub resocjalizacyjnej oraz możliwości zaspokajania potrzeb dziecka;
zasadę nierozłączania rodzeństwa;
w miarę możliwości opinię wyrażoną przez dziecko.

Biorąc pod uwagę powyższe wyliczenia, Pani jako o 4 lata starsza siostra raczej nie będzie mogła pełnić funkcji rodziny zastępczej. Funkcję taką będzie mogła pełnić jednak Pani babcia, w razie spełnienia powyższych kryteriów. Umieszczenie dziecka małoletniego w rodzinie zastępczej następuje na mocy orzeczenia sądu.

W przedstawionej sytuacji należy więc też rozważyć również czy nie zachodzą przesłanki do pozbawienia obojga rodziców władzy rodzicielskiej. Zgodnie bowiem z dyspozycją art. 111 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, nadużywanie władzy rodzicielskiej lub też rażące zaniedbywanie obowiązków względem dziecka stanowi podstawę do właśnie do odebrania przez sąd rodzicom władzy rodzicielskiej. Orzeczenie w tym zakresie otworzyłoby drogę do ustanowienia opieki nad Pani bratem, która to opieka mogłaby być powierzona Pani babci. Można też rozważyć w tym przypadku adopcję. Ogólne informacje na temat tych zagadnień znajdzie Pani w dostępnych na naszych stronach artykułach:

Kiedy możliwe jest przysposobienie (adopcja) dziecka?

Pozbawienie i ograniczenie władzy rodzicielskiej

Jak wygląda nadzór nad sprawowaniem opieki nad małoletnim?

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.

Odpowiedź prawnika: Siostra jako rodzina zastępcza

Komentarze