Skutki karne kłamstwa w procesie cywilnym

Odpowiedź prawnika: Skutki karne kłamstwa w procesie cywilnym

Ustawa Kodeks postępowania cywilnego stanowi, że:

Art. 304. Przed przystąpieniem do przesłuchania sąd uprzedza strony, że obowiązane są zeznawać prawdę i że stosownie do okoliczności mogą być przesłuchane ponownie po odebraniu od nich przyrzeczenia. Przed odebraniem przyrzeczenia sąd uprzedza stronę o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywych zeznań. Poza tym do przesłuchania stron i składania przyrzeczenia stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące świadków, z wyjątkiem przepisów o środkach przymusowych.

Odpowiedzialność karna wynika z regulacji zawartych w Kodeksie karnym:

Art. 233. § 1. Kto, składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę,

Zarówno jednak w doktrynie jak i w orzecznictwie wskazuje się, że nie popełnia przestępstwa składania fałszywych zeznań osoba, która umyślnie składa nieprawdziwe zeznania dotyczące okoliczności mających znaczenie dla realizacji jej prawa do obrony - tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2012 r. (V KK 265/12). Co do zasady dotyczy to jednakże jedynie postępowania karnego, w którym oskarżony nie może być zmuszony do dostarczania dowodów przeciwko sobie. Zimmerman Piotr w opracowaniu pt. „Artykuł 17(2) prawa upadłościowego - potrzebny, ale niezgodny z Konstytucją” wywodzi, iż: „W celu realizacji swego prawa do obrony oskarżony w postępowaniu karnym zwolniony jest od odpowiedzialności za składanie wyjaśnień niezgodnych z prawdą, może też bez negatywnych dla siebie konsekwencji odmówić składania wyjaśnień. Osoba zaś, wobec której toczy się postępowanie w trybie art. 17² prawa upadłościowego, może odpowiadać karnie za zeznania nieprawdziwe lub niepełne złożone w toku tego postępowania. Jeżeli sąd bowiem dojdzie do przekonania, że jest to potrzebne i uzasadnione, może przesłuchać stronę po odebraniu przyrzeczenia. Wtedy zgodnie z treścią art. 303 i art. 304 k.p.c., strona zmuszona jest dawać wyjaśnienia zgodne z prawdą pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Ostatecznie osoba, wobec której toczy się postępowanie w trybie art. 17² prawa upadłościowego, jest w tym zakresie ograniczona w swoim prawie do obrony”. Podobnie będzie w przypadku innego postępowania, które toczyć się będzie w oparciu o przepisy k.p.c. Odrębnym zagadnieniem jest zaś wykorzystanie wyjaśnień strony składanych w procesie cywilnym w toczącym się postępowaniu karnym.