Pytanie klienta:
Odpowiedź prawnika:
Służba wojskowa przed 1999 r. to okres składkowy wpływający na kapitał początkowy (1,3% za każdy rok). Okresy bezrobocia z zasiłkiem także to okresy składkowe. Nauka w szkole wyższej (ale nie średniej) może być okresem nieskładkowym.
Podstawy prawne kapitału początkowego
Kapitał początkowy to odtworzona kwota składek na ubezpieczenie emerytalne sprzed 1 stycznia 1999 roku. Zgodnie z obowiązującymi przepisami ZUS ustala kapitał początkowy osobom, które urodziły się po 1948 roku i były zatrudnione lub same opłacały składki na ubezpieczenie społeczne przed 1999 rokiem.
Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określających podstawę wymiaru emerytury lub renty. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 r.) okresy składkowe i okresy nieskładkowe, w wymiarze nie przekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych.
Służba wojskowa jako okres składkowy
1. Status prawny służby wojskowej
Okresy służby wojskowej zalicza się do stażu emerytalnego jako okresy składkowe - zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W ten sposób traktuje się czynną służbę w Wojsku Polskim, okresy jej równorzędne albo zastępcze formy tej służby.
2. Wpływ na kapitał początkowy
Okres zasadniczej służby wojskowej odbytej przed 1999 r. jest okresem składkowym, mimo że składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe za osoby odbywające tę służbę de facto nie były odprowadzane. Przy obliczaniu wysokości emerytury okresy składkowe uwzględnia się w wymiarze po 1,3% podstawy wymiaru za każdy rok tych okresów.
3. Ograniczenie wysokości podstawy wymiaru
Okres zasadniczej służby wojskowej nie wpływa natomiast na wysokość podstawy wymiaru kapitału początkowego. Wynika to z faktu, że za podstawę wymiaru kapitału początkowego przyjmuje się ? co do zasady ? przeciętną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. W sytuacji, gdy składka ta w okresie zasadniczej służby wojskowej odbywanej przed 1999 r. nie była odprowadzana, przyjmowana do obliczenia kapitału początkowego podstawa wymiaru składki wynosiła 0 zł i nie miała wpływu na jego wysokość.
Okresy nieskładkowe - co można doliczyć?
Okresy bezrobocia
W przypadku prawa do emerytury, okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych jest okresem składkowym. Okresem nieskładkowym jest natomiast okres udokumentowanej niezdolności do pracy, w czasie której osobie bezrobotnej wypłacany jest zasiłek z Funduszu Pracy.
Ważne: Jeśli bezrobotny nie ma prawa do zasiłku, taki okres nie jest ani okresem składkowym, ani nieskładkowym, a więc nie jest wliczany do stażu pracy uprawniającego do emerytury.
Nauka w szkole
Okres nauki w szkole wyższej na jednym kierunku, pod warunkiem ukończenia tej nauki, w wymiarze określonym w programie studiów, jest okresem nieskładkowym.
Nauka w szkole średniej nie została uwzględniona w artykule 7 ustawy o Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, dlatego okres tej nauki nie może zostać uwzględniany jako okres nieskładkowy.
Ważne ograniczenie dla okresów nieskładkowych
Okresy nieskładkowe uwzględnia się w wymiarze nie przekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych. W praktyce oznacza to, że aby doliczyć studia do okresów nieskładkowych, należy wykazać co najmniej 15 lat pracy zawodowej (okresów składkowych).
Jak udokumentować służbę wojskową w ZUS
W przypadku, kiedy potrzebujesz zaświadczenia o przebiegu zasadniczej służby wojskowej do ustalenia prawa do emerytury, takie zaświadczenie można zdobyć na dwa sposoby. Pierwszym sposobem jest uzyskanie zaświadczenia przez Internet - potrzebujesz profilu zaufanego lub certyfikatu kwalifikowanego.
Jednym z dokumentów do ZUS może być stara książeczka wojskowa. Jeśli nie można znaleźć starej książeczki wojskowej, można dostarczyć do ZUS jej poświadczoną kserokopię. Ponadto mężczyźni mogą przedstawić świadectwo służby lub zaświadczenie wydane przez odpowiednie organy.
Wnioski i rekomendacje
Kluczowe ustalenia
- Służba wojskowa przed 1999 r. to okres składkowy naliczany po 1,3% podstawy wymiaru za każdy rok
- Okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych to również okres składkowy
- Nauka w szkole wyższej może być okresem nieskładkowym (0,7% rocznie), ale wymaga co najmniej 15 lat okresów składkowych
- Nauka w szkole średniej nie jest uwzględniana jako okres nieskładkowy
Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 24 lipca 2014 r., sygn. akt SK 53/13, potwierdził konstytucyjność obecnych zasad naliczania kapitału początkowego za okresy służby wojskowej.
Praktyczny wniosek: Osoby, które odbyły służbę wojskową przed 1999 rokiem, powinny koniecznie udokumentować ten okres w ZUS, ponieważ zwiększa on kapitał początkowy. W przypadku studiów wyższych ukończonych przed 1999 r. warto sprawdzić, czy można je doliczyć jako okresy nieskładkowe - pod warunkiem posiadania odpowiedniego stażu składkowego.