Spadek po samoistnych posiadaczach - zasiedzenie

Odpowiedź prawnika: Spadek po samoistnych posiadaczach - zasiedzenie

Posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie). Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze. Stwierdzenie zasiedzenia przez sąd jest stwierdzeniem deklaratoryjnym, stwierdzającym tylko, że poprzez upływ czasu dana osoba nabyła własność nieruchomości. Zasiedzenie następuje na rzecz osoby, która w chwili upływu ostatniego dnia terminu zasiedzenia jest (była) samoistnym posiadaczem nieruchomości. Ponadto kodeks cywilny przewiduje możliwość doliczania okresu samotnego posiadania przez osoby będące spadkobiercami samoistnego posiadacza.
Zgodnie z art. 176 kc, jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, obecny posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego poprzednika. Jeżeli jednak poprzedni posiadacz uzyskał posiadanie nieruchomości w złej wierze, czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy, gdy łącznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi przynajmniej lat trzydzieści. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy obecny posiadacz jest spadkobiercą poprzedniego posiadacza. „Zasada, że spadkobierca może doliczyć okres, w jakim rzecz znajdowała się w samoistnym posiadaniu jego spadkodawcy, ma zastosowanie tak do dziedziczenia ustawowego, jak i testamentowego. Zaznaczyć też trzeba, że spadkobierca osoby, która uzyskała posiadanie nieruchomości, lecz do chwili śmierci nie nabyła jej przez zasiedzenie, może żądać stwierdzenia zasiedzenia na swoją rzecz z zaliczeniem okresu posiadania spadkodawcy w takiej części, w jakiej dziedziczy". (tak SN w orzeczeniu z dnia 13 lipca 1993 r. II CRN 90/93). „Dziedziczenie posiadania rzeczy polega na przejściu na spadkobierców - z mocy prawa, z chwilą otwarcia spadku - wszystkich skutków prawnych, jakie wynikały z jej posiadania przez spadkodawcę, nie zależy natomiast od tego, czy spadkobiercy objęli w faktyczne władztwo rzecz znajdującą się dotychczas w posiadaniu spadkodawcy, a więc czy kontynuują jego posiadanie" (tak: SN w postanowieniu z dnia z dnia 28 kwietnia 1999 r., sygn., akt. I CKU 105/98). Jak wskazuje się w orzecznictwie, przepis ten nie będzie miał zastosowania do sytuacji, kiedy zasiedzenie nastąpiło już na rzecz poprzedniego samoistnego posiadacza (przypominamy, że zasiedzenie następuje z mocy upływu czasu, a postanowienie sądowe potwierdza jedynie ten fakt).

Z powyższego wynika co następuje. Istnieje możliwość nabycia przez Panią/Pana współwłasności nieruchomości. W tym celu należy złożyć wniosek o stwierdzenie zasiedzenia. Inaczej jednak będzie się przedstawiać kwestia zasiedzenia w stosunku do Pani/Pana ojca, a inaczej w stosunku do Pani/Pana matki. Jeżeli upływ 30 lat minął jeszcze za życia matki, zasiedziała  ona nieruchomość w odpowiedniej części, jej spadkobiercy mogą więc wystąpić o zasiedzenie części nieruchomości w jej imieniu, na jej rzecz (do czasu zasiedzenia należy doliczyć okres posiadania nieruchomości wspólnie z ojcem). Jeżeli zostanie ustalone, że Pani/Pana matka zasiedziała określoną część nieruchomości - Państwo jako spadkobiercy ustawowi na wskutek dziedziczenia staniecie się jej współwłaścicielami. Natomiast, w stosunku do Pani/Pana ojca okres zasiedzenia nie upłynął gdy on żył. W związku z powyższym stosowne udziały będą zasiadywać jego spadkobiercy (doliczając okresy posiadania przez ojca)  i wnioskować powinni o nabycie tej części w drodze zasiedzenia (w udziałach wynikających ze spadkobrania) bezpośrednio na swoją rzecz.