Dziedziczenie mieszkania po matce - ile czekać na prawomocność orzeczenia, podatek dla rezydenta Kanady

Pytanie klienta:

""Odbyła się sprawa spadkowa po zmarłej matce. Sąd orzekł podział majątku 50/50 pomiędzy mną a moją siostrą. Spadek stanowiło mieszkanie w Warszawie. Jak długo trzeba czekać na uprawomocnienie się orzeczenia? Jakie są moje zobowiązania podatkowe (mieszkam na stałe w Kanadzie)?""

Odpowiedź prawnika:

Uprawomocnienie się orzeczenia w sprawie spadkowej

Zgodnie z art. 363. par. 1 k.p.c., orzeczenie sądu staje się prawomocne, jeżeli nie przysługuje co do niego środek odwoławczy lub inny środek zaskarżenia. Od postanowień sądu pierwszej instancji orzekających co do istoty sprawy przysługuje apelacja. Postanowieniem sądu I instancji jest także postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku.

Terminy do wniesienia apelacji:

Każdy z uczestników postępowania może wnieść od postanowienia apelację w terminie dwutygodniowym od doręczenia stronie skarżącej orzeczenia z uzasadnieniem.

Szczegółowe terminy uprawomocnienia

Krok 1: Wniosek o uzasadnienie

Jeśli strona nie zażądała uzasadnienia orzeczenia w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji, termin do wniesienia apelacji biegnie od dnia, w którym upłynął termin do żądania uzasadnienia (7 dni od ogłoszenia).

Krok 2: Termin na apelację

Po otrzymaniu uzasadnienia strona ma dwa tygodnie na wniesienie apelacji. W wyjątkowych przypadkach, gdy sporządzanie uzasadnienia trwało dłużej niż dwa tygodnie, termin na apelację wynosi trzy tygodnie.

Bez wniosku o uzasadnienie

Orzeczenie uprawomocni się po 7 dniach + 1 dzień = 8. dzień od ogłoszenia

Z wnioskiem o uzasadnienie

Orzeczenie uprawomocni się po 14 dniach od doręczenia uzasadnienia (lub 21 dni w przypadkach wyjątkowych)

Ważne!

Aby móc posłużyć się prawomocnym orzeczeniem, niezbędne jest prócz upływu terminów, stwierdzenie jego prawomocności przez sąd. Zgodnie z art. 364 par. 1 k.p.c. prawomocność orzeczenia stwierdza na wniosek strony sąd pierwszej instancji. Za wydanie orzeczenia wraz ze stwierdzeniem prawomocności pobiera się opłatę kancelaryjną w wysokości 6 zł.

Alternatywa: Akt poświadczenia dziedziczenia u notariusza

Od 2007 roku spadkobiercy mogą wybierać między sądowym postępowaniem o stwierdzenie nabycia spadku a notarialnym aktem poświadczenia dziedziczenia. Zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia ma skutki prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.

Zalety aktu poświadczenia dziedziczenia:

  • Uzyskanie dokumentu w ciągu zaledwie kilku dni
  • Brak konieczności oczekiwania na prawomocność
  • Niższe koszty niż postępowanie sądowe

Zobowiązania podatkowe dla rezydenta Kanady

Podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej tytułem dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego

Nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą podlega podatkowi, jeżeli w chwili otwarcia spadku lub zawarcia umowy darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Zagraniczna rezydencja podatkowa nie będzie wiec miała w tym przypadku znaczenia.

Data nabycia spadku jest kluczowa dla ustalenia obowiązków podatkowych. Na mocy art. 925 k.c. spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku, natomiast art. 924 k.c. stanowi, iż spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy.

Pełnomocnik do doręczeń

Z uwagi na fakt, iż na stałe mieszka Pan w Kanadzie, zobowiązany jest Pan do ustanowienia pełnomocnika do spraw doręczeń na terytorium Polski (art. 147 par. 2 Ordynacji podatkowej). Brak pełnomocnika skutkować będzie tym, iż pisma skierowane do Pana przez organ podatkowy uważane będą za doręczone pod adresem ostatniego pobytu w Polsce.

Pełnomocnikiem może być każda osoba posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, w tym Pana siostra. Od złożenia dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa należy uiścić opłatę skarbową w wysokości 17 zł.

Zwolnienie od podatku od spadków (grupa zerowa)

Warunki zwolnienia w 2025 roku:

Możliwe jest uzyskanie zwolnienia od podatku od spadków i darowizn dla osób z najbliższej rodziny (grupa zerowa). W przypadku nabyia tytułem spadku, warunkiem jest zgłoszenie nabycia własności rzeczy właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku lub zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia.

Zgłoszenie należy złożyć na formularzu SD-Z2. 

Zgłoszenie po terminie nie wywoła skutku w postaci zwolnienia od podatku!

Kwoty wolne od podatku w 2025 roku

I grupa podatkowa

36 120 zł
zalicza się do niej małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;

II grupa podatkowa

27 090 zł

zalicza się do niej zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;

III grupa podatkowa

5 733 zł

zalicza się do nich innych niż w/w nabywców

Co istotne -  jeżeli nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych od tego samego zbywcy następuje więcej niż jeden raz, do czystej wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się czystą wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych dotychczas od tego samego zbywcy w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok. Jest to tzw. "zasada kumulacji"

Stawki podatku od spadków w 2025 roku

Podatek oblicza się od nadwyżki ponad kwotę wolną według następujących stawek (dla I grupy podatkowej)

Do 11 833 zł

3% nadwyżki

11 833 - 23 665 zł

355 zł + 5% nadwyżki ponad 11 833 zł

Powyżej 23 665 zł

946,60 zł + 7% nadwyżki ponad 23 665 zł

Procedura podatkowa (w przypadku braku zwolnienia)

Krok 1: Zgłoszenie

Złożenie zgłoszenia SD-3 do właściwego naczelnika urzędu skarbowego w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego

Krok 2: Ustalenie podatku

Organ po ustaleniu wysokości podatku wystosuje decyzję z informacją o wysokości podatku wskazując również numer rachunku bankowego

Krok 3: Płatność

Podatek należy uiścić w ciągu 14 dni od otrzymania decyzji

Właściwy urząd skarbowy

Właściwym naczelnikiem urzędu skarbowego do spraw podatku od spadków i darowizn jest naczelnik właściwy dla miejsca położenia spadku (mieszkania w Warszawie).

Podsumowanie

W Pana przypadku, gdy spadek stanowi mieszkanie po mamie, dzielone po równo z siostrą, najważniejsze jest:

  • Uprawomocnienie: Orzeczenie uprawomocni się najprawdopodobniej w ciągu 8-35 dni od ogłoszenia (zależnie od tego, czy strony złożą wnioski o uzasadnienie i apelacje)
  • Alternatywa: Rozważenie aktu poświadczenia dziedziczenia u notariusza dla szybszego załatwienia sprawy
  • Podatek: Możliwość zwolnienia z podatku przy zgłoszeniu w terminie 6 miesięcy
  • Pełnomocnik: Konieczność ustanowienia pełnomocnika do doręczeń w Polsce

Michał Włodarczyk - Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.