Unieważnienie aktu notarialnego
Pytanie:
"W 1996 roku małżonkowie sprzedali gospodarstwo rolne podpisując akt notarialny. Nieruchomość w wyniku uchwalenia przez gminę studium uwarunkowań rozwoju w którym tereny te są przewidziane pod budownictwo, nabrała znacznej wartości. Czy mogą oni dzisiaj żądać zwrotu nieruchomości oświadczając zgodnie z art. 84 par 1 i 2 kodeksu cywilnego, że uchylają się od skutków prawnych oświadczenia woli jako zawartego w działaniu w błędzie i czy takie unieważnienie z tego tytułu jest możliwe? Straszą sądem, jeśli właściciel nie zgodzi się na polubowne załatwienie sprawy. Czy akt notarialny przenoszący własność może - na wniosek jednej strony - zostać unieważniony? W jakich przypadkach?"
Odpowiedź prawnika: Unieważnienie aktu notarialnego
Pytanie dotyka problemu wad oświadczenia woli składanego przez określony podmiot. Analizując na wstępie sytuację opisaną w pytaniu - w świetle art. 84 par. 1 i 2 kodeksu cywilnego, mamy tu do czynienia z błędem co do treści czynności prawnej. Jeżeli po stronie określonego podmiotu zaistniał błąd co do treści czynności prawnej (np. osoba fizyczna nabyła nieruchomość w błędnym przeświadczeniu co do jej przeznaczenia w planie zagospodarowania przestrzennego), może on uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Uchylenie to winno nastąpić przez oświadczenie złożone drugiej stronie czynności na piśmie w terminie do jednego roku od wykrycia błędu. Należy jednak pamiętać, iż jeśli oświadczenie woli było złożone innej osobie i było odpłatne, uchylenie się od jego skutków prawnych jest możliwe tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tą osobę (choćby bez jej winy) albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła go z łatwością zauważyć. Kodeks cywilny wprowadza także istotne zastrzeżenie, zgodnie z którym można powoływać się tylko na błąd istotny, czyli uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia woli tej treści. Jak zatem widać, nie jest wcale łatwo uchylić się od złożonego przez siebie oświadczenia woli.
Oświadczenie woli może być także wzruszone w innych przypadkach:
- jeżeli zostało złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome lub swobodne powzięcie decyzji (np. choroba psychiczna),
- jeżeli zostało złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru,
- jeżeli błąd, o którym szerzej jest mowa powyżej, został wywołany przez drugą stronę podstępnie (wtedy błąd nie musi być istotny),
- jeżeli zostało złożone pod wpływem groźby bezprawnej (sprzecznej z prawem) drugiej strony lub osoby trzeciej - uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli może nastąpić w terminie roku od chwili, kiedy stan obawy ustał.
Zespół prawników
e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?