Zasadniczo nie ma przeszkód aby dochodziła Pani sumy koniecznej do uzupełnienia zachowku (zachowek to kwota pieniężna) od siostrzenicy, pod warunkiem jednak, iż wartość części nieruchomości, jaką Pani otrzymała, jest mniejsza niż wartość zachowku, jaki powinna Pani otrzymać w związku ze śmiercią matki.

Wszelkie darowizny dokonane przez spadkodawcę w terminie 10 lat, licząc wstecz od dnia otwarcia spadku, na rzecz osób nie będących spadkobiercami, dolicza się do spadku obliczając należny spadkodawcy zachowek. Osobami, które w pierwszej kolejności są zobowiązane do wypłaty zachowku są spadkobiercy, jeśli jednak osoba uprawniona do zachowku nie może otrzymać od spadkobierców sumy koniecznej na uzupełnienie zachowku, może skierować swoje roszczenie do tego, kto został obdarowany.

Zgodnie z przepisem art. 1000 § 1 kc, jeżeli uprawniony nie może otrzymać od spadkobiercy należnego mu zachowku, może on żądać od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku, sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku. Jednakże obdarowany jest obowiązany do zapłaty powyższej sumy tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem darowizny.

Z powyższego wynika, że w przypadku dziedziczenia ustawowego i dokonania znacznej darowizny na rzecz osoby nie będącej spadkobiercą, ma Pani możliwość dochodzenia sumy niezbędnej do uzupełnienia zachowku. W związku z tym, konieczne będzie ustalenie wysokości pełnej masy spadkowej po matce (wraz z dokonaną darowizną), a następnie obliczenie tej wartości spadku, który otrzymałaby Pani gdyby nie została dokonana darowizna. Zachowek wynosi połowę tej sumy – chyba, że jest Pani trwale niezdolna do pracy (w takim przypadku zachowek będzie wynosił 2/3 tej sumy). Jeżeli wartość udziału w nieruchomości, którą otrzymała Pani po matce jest niższa niż wartość zachowku, może się Pani domagać od obdarowanej – czyli siostrzenicy – sumy niezbędnej do uzupełnienia zachowku.

Należy podkreślić, iż skoro przedmiot darowizny (dom i działka) były wspólnością matki i ojca, dla obliczania masy spadkowej po matce wliczeniu będzie podlegała wyłącznie połowa tego majątku (czyli ta część, która pozostała po matce).

Roszczenie przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanej od spadkodawcy darowizny przedawnia się z upływem lat trzech od otwarcia spadku.

Prosimy także o zapoznanie się z następującymi materiałami:

• Zachowek - kto jest uprawniony i w jaki sposób to uprawnienie jest realizowane?,

• Jak obliczyć wysokość zachowku?,

• Żądanie zachowku od obdarowanego - opinia prawna,

• Zachowek od obdarowanego (jak długo skuteczne jest roszczenie o niego) - opinia prawna,

• Zachowek przy dziedziczeniu ustawowym - opinia prawna,

• Czy przedmiot darowizny ma znaczenie dla obliczenia zachowku? - opinia prawna,

• Zachowek od obdarowanego - opinia prawna,

• Pozew o zapłatę z tytułu zachowku

Na marginesie należy wskazać, iż jeśli Pani nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej i nie ma możliwości ustalenia służebności za wynagrodzeniem przez nieruchomości sąsiednie, istnieje możliwość ustanowienia służebności drogowej na drodze sądowej.