Pytanie klienta:
Odpowiedź prawnika:
Podstawowe wymagania prawne
Zgodnie z § 111 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (aktualne w 2025 roku), pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom pomieszczenia i urządzenia higienicznosanitarne, których rodzaj, ilość i wielkość powinny być dostosowane do liczby zatrudnionych pracowników, stosowanych technologii i rodzajów pracy oraz warunków, w jakich ta praca jest wykonywana.
Kluczowa informacja: Przepisy nie określają konkretnej powierzchni pomieszczenia socjalnego, lecz wymagają aby było ono "odpowiednie" do potrzeb pracowników i rodzaju wykonywanej pracy.
Wymagania dla zakładów zatrudniających do 20 pracowników
W przypadku zatrudnienia 1-2 fryzjerów, Pana zakład będzie podlegał przepisom dotyczącym pracodawców zatrudniających do 20 pracowników. Zgodnie z aktualnymi przepisami, pracodawca zatrudniający do 20 pracowników powinien zapewnić im co najmniej ustępy i umywalki, a także warunki do:
1. Higienicznego przechowywania odzieży
Odzież własna (domowa), robocza i ochronna
2. Higienicznego spożywania posiłków
Miejsce do jedzenia przynoszonych posiłków
3. Podstawowej higieny osobistej
Dostęp do umywalki z ciepłą i zimną wodą
Ważne: Jeżeli w zakładzie fryzjerskim nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia i prace brudzące oraz nie ma szczególnych wymagań sanitarnych, miejsca do spożywania posiłków, przechowywania odzieży oraz umywalki mogą znajdować się w jednym pomieszczeniu.
Wymagania techniczne pomieszczeń
Wysokość pomieszczeń
Wysokość pomieszczeń higienicznosanitarnych nie powinna być w świetle mniejsza niż 2,5 m. Dopuszcza się zmniejszenie wysokości do 2,2 m w przypadku usytuowania w suterenie, piwnicy lub na poddaszu.
Lokalizacja
Pomieszczenia higienicznosanitarne powinny znajdować się w budynku, w którym odbywa się praca, albo w budynku połączonym z nim obudowanym przejściem. W przypadku przechodzenia z ogrzewanych pomieszczeń pracy, przejście powinno być również ogrzewane.
Wyposażenie i standardy
- Podłoga i ściany umożliwiające łatwe utrzymanie czystości
- Ściany do wysokości co najmniej 2 m pokryte materiałami gładkimi, nienasiąkliwymi i odpornymi na wilgoć
- Odpowiednie ogrzewanie, oświetlenie i wentylacja
- Dostęp do bieżącej wody ciepłej i zimnej
Rozdzielenie według płci
Do 10 pracowników na zmianie
Szatnie, umywalnie, pomieszczenia z natryskami i ustępy nie muszą być oddzielne dla kobiet i mężczyzn. Wystarczy zapewnienie możliwości osobnego korzystania z tych pomieszczeń (np. system rezerwacji czasowej).
Powyżej 10 pracowników na zmianie
Wymagane jest fizyczne oddzielenie pomieszczeń sanitarnych dla kobiet i mężczyzn.
Odpowiedź na Pana pytanie: Przy zatrudnieniu 1-2 osób różnej płci nie ma obowiązku tworzenia osobnych toalet. Wystarczy zapewnienie możliwości osobnego korzystania z istniejących pomieszczeń (np. poprzez ustalenie reguł korzystania).
Minimalne wymagania ilościowe
Dla zakładu fryzjerskiego zatrudniającego 1-2 osoby wystarczy zapewnić:
- Jedna miska ustępowa (może być istniejąca)
- Jedna umywalka z dostępem do ciepłej i zimnej wody
- Miejsce do przechowywania odzieży (może być w tym samym pomieszczeniu)
- Miejsce do spożywania posiłków (może być w tym samym pomieszczeniu)
Praktyczne rozwiązania
Opcja 1: Adaptacja istniejących pomieszczeń
Wykorzystanie obecnego WC i umywalki z dodaniem miejsca na odzież i spożywanie posiłków w tym samym pomieszczeniu (jeśli pozwalają wymiary).
Opcja 2: Wydzielenie dodatkowego pomieszczenia
Utworzenie wielofunkcyjnego pomieszczenia socjalnego łączącego funkcje szatni, jadalni i higieniczne.
Konsultacje z Państwową Inspekcją Pracy
Ze względu na brak ścisłych wymogów powierzchniowych w przepisach, zaleca się skontaktowanie z Państwową Inspekcją Pracy w celu:
- Ustalenia optymalnej powierzchni dla konkretnego przypadku
- Przeprowadzenia kontroli zgodności planowanego rozwiązania z wymogami prawnymi
- Uzyskania pisemnej opinii zabezpieczającej przed przyszłymi problemami
Uwaga prawna: Brak określenia konkretnej powierzchni nie oznacza dowolności pracodawcy. Pomieszczenie musi być rzeczywiście odpowiednie do liczby pracowników i charakteru pracy.
Dodatkowe obowiązki przy zatrudnieniu kobiet
Jeśli w przyszłości zatrudni Pan więcej niż 20 kobiet, będzie obowiązek urządzenia pomieszczenia z miejscami do wypoczynku w pozycji leżącej dla kobiet w ciąży i karmiących matek (co najmniej jedno miejsce na każde 300 kobiet, lecz nie mniej niż jedno).