Zaksięgowanie umorzenia pożyczki

Odpowiedź prawnika: Zaksięgowanie umorzenia pożyczki

Zgodnie z art. 508 Kodeksu cywilnego, zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje. W myśl art. 16 ust. 1 pkt 44 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów umorzonych wierzytelności, z wyjątkiem tych, które uprzednio na podstawie art. 12 ust. 3 zostały zarachowane jako przychody należne.

Z przytoczonych przepisów wynika, że wierzyciel może zaliczyć umorzoną wierzytelność do kosztów uzyskania przychodów tylko wówczas, gdy jednocześnie spełnione zostaną następujące warunki:

• wierzytelność zaliczono uprzednio do przychodów należnych,

• umorzenie wierzytelności nastąpi za zgodą i wiedzą dłużnika, tj. wierzyciel będzie posiadać pisemne oświadczenie dłużnika, że zwolnienie z długu zostało przez niego przyjęte.

Pożyczek co do zasady nie zalicza się do przychodów (art. 12 ust. 4 pkt 1 ustawy), tak więc umorzenie pożyczki nie będzie stanowiło kosztu uzyskania przychodu.

Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy, wolne od podatku są dochody podatników, z zastrzeżeniem ust. 1c, których celem statutowym jest działalność naukowa, naukowo-techniczna, oświatowa, w tym również polegająca na kształceniu studentów, kulturalna, w zakresie kultury fizycznej i sportu, ochrony środowiska, wspierania inicjatyw społecznych na rzecz budowy dróg i sieci telekomunikacyjnej na wsi oraz zaopatrzenia wsi w wodę, dobroczynności, ochrony zdrowia i pomocy społecznej, rehabilitacji zawodowej i społecznej inwalidów oraz kultu religijnego - w części przeznaczonej na te cele.

Zwolnienie zawarte w przywołanym przepisie jest zwolnieniem warunkowym. Obejmuje ono tylko tę część dochodów, która przeznaczona została na cele statutowe, jeżeli są one tożsame z celami wymienionymi w ustawie. Do skorzystania z tego zwolnienia podatnik musi spełnić łącznie dwa warunki: celem statutowym podmiotu musi być działalność wymieniona w tym przepisie oraz uzyskane dochody muszą być wydatkowane na cele tej preferowanej przez ustawodawcę działalności statutowej.

Z kolei w art. 17 ust. 1b ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. ustawodawca sformułował warunek skorzystania z powyższego zwolnienia przedmiotowego, stanowiąc, iż zwolnienie to dotyczy „(.

Z przedstawionych powyżej przepisów art. 17 wynika, iż ustawodawca powiązał prawo do zwolnienia podatkowego z rzeczywistym wydatkowaniem dochodu na cele zasługujące na taki rodzaj preferencji.

Wystarczająca przesłanką zwolnienia dochodu od podatku na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy, jest zadeklarowanie przeznaczenia dochodu na cele określone w przepisie, a następnie wydatkowanie w dowolnym czasie tego dochodu na cele statutowe. Natomiast w przypadku, gdy podatnik uprzednio zadeklarował, iż przeznaczy dochód na realizację celów statutowych, ale dochód ten wydatkowała na inne cele, stosownie do art. 25 ust. 4 ustawy ma obowiązek bez wezwania uiścić podatek od tego dochodu do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano wydatku. Przepis ten stosuje się również do dochodów za lata poprzedzające rok podatkowy, zadeklarowanych i niewydatkowanych w tych latach na cele określone w art. 17 ust. 1b. Z przepisów podatkowych wyraźnie wynika więc, iż dochód do opodatkowania i należny podatek powstają nie przy deklaracji przeznaczenia dochodu na cele statutowe, lecz wówczas, jeżeli dochód będzie wydatkowany na inne cele niż statutowe.

Natomiast to, czy umorzona pożyczka udzielona innemu podmiotowi może być uznana za przeznaczoną na cele statutowe, zależy od okoliczności. Wydaje się, iż jeśli przedmiotem działalności podatnika jest działalność w zakresie kultury fizycznej i sportu, pożyczka udzielona klubowi sportowemu, która była przeznaczona na te cele, mogłaby być uznana za przeznaczoną na cele statutowe podatnika.