Pytanie klienta:
""W dniu 10 lutego 2009 roku dłużnik zapłacił nam za fakturę. Kilka dni później otrzymała postanowienie sądu o ogłoszeniu upadłości obejmującej likwidację majątku - postanowienie z dnia 09-02-2009 r. W dniu dzisiejszym otrzymałam pismo z kancelarii prawnej, będącej pełnomocnikiem dłużnika, wzywające mnie do zwrotu zapłaconej kwoty. Kancelaria powołuje się w nim fakt, że w dniu ogłoszenia upadłości tj. w dniu 09-02-2009r, upadły utracił prawo do rozporządzania majątkiem i czynność z dnia 10-02-2009 roku jest nieważna, a w związku z tym ja muszę zwrócić zapłaconą kwotę, a jeśli tego nie uczynię sprawa zostanie skierowana na drogę postępowania sądowego. Czy jest to postępowanie właściwe, czy obowiązkowo muszę zwrócić te pieniądze dłużnikowi?""
Odpowiedź prawnika:
Stosownie do zapisów prawa upadÅ‚oÅ›ciowego i naprawczego z dniem ogÅ‚oszenia (a nie np. z dniem dorÄ™czenia postanowienia o ogÅ‚oszeniu upadÅ‚oÅ›ci) upadÅ‚oÅ›ci majÄ…tek upadÅ‚ego staje siÄ™ masÄ… upadÅ‚oÅ›ci, która sÅ‚uży zaspokojeniu wierzycieli upadÅ‚ego. Data wydania postanowienia sÄ…du o ogÅ‚oszeniu upadÅ‚oÅ›ci jest datÄ… upadÅ‚oÅ›ci. Jeżeli ogÅ‚oszono upadÅ‚ość obejmujÄ…cÄ… likwidacjÄ™ majÄ…tku upadÅ‚ego, upadÅ‚y traci prawo zarzÄ…du oraz możliwość korzystania i rozporzÄ…dzania mieniem wchodzÄ…cym do masy upadÅ‚oÅ›ci. CzynnoÅ›ci prawne upadÅ‚ego dotyczÄ…ce mienia wchodzÄ…cego do masy upadÅ‚oÅ›ci, wobec którego upadÅ‚y utraciÅ‚ prawo zarzÄ…du, sÄ… nieważne. W tym miejscu powstaje pytanie, czy zapÅ‚atÄ™ ceny można uznać za czynność prawnÄ…. Jak podajem w komentarzu D. ChrapoÅ„ski: „W wyroku z 23 kwietnia 1976 r. SÄ…d Najwyższy przyjÄ…Å‚, że wykonanie zobowiÄ…zania nie jest czynnoÅ›ciÄ… prawnÄ… (III CRN 46/76, Lexpolonica nr 318773, OSP 1977, nr 2, poz. 29). W uzasadnieniu wyroku z 3 kwietnia 1992 r. SÄ…d Najwyższy zmieniÅ‚ swój poglÄ…d, twierdzÄ…c, że wykonanie zobowiÄ…zania jest oÅ›wiadczeniem woli, gdyż zmierza do zaspokojenia wierzytelnoÅ›ci, która na skutek tego gaÅ›nie (I PZP 19/92, Lexpolonica nr 296621, OSNCP 1992, nr 9, poz. 166). Podobnie w wyroku z 9 listopada 2000 r. (II CKN 340/2000, LexPolonica nr 381430) SÄ…d Najwyższy przyjÄ…Å‚, że wykonanie zobowiÄ…zania jest czynnoÅ›ciÄ… prawnÄ…. Wydaje siÄ™, że bardziej przekonujÄ…ce jest to drugie stanowisko" (tak: D. CharpoÅ„ski w: Najnowsze wydanie: Prawo upadÅ‚oÅ›ciowe i naprawcze Warszawa 2008 Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, wydanie II), Guza Leszek, Ociessa Saturnin, Dragon Piotr, Klyta Wojciech, Witosz Antoni, Pokora Andrzej, ZieliÅ„ski Andrzej, ChrapoÅ„ski Dariusz, Adamus RafaÅ‚).
Również, stosownie do jednego z orzeczeÅ„ SN: MajÄ…tek upadÅ‚ego, który wchodzi w skÅ‚ad masy upadÅ‚oÅ›ci, nie może być poza postÄ™powaniem upadÅ‚oÅ›ciowym skutecznie przeniesiony na innÄ… osobÄ™ (orzeczenie SN z dnia 29 marca 1976 r., VI CR 62/76 OSPiKA 1977, nr 5, poz. 84).
Również, stosownie do jednego z orzeczeÅ„ SN: MajÄ…tek upadÅ‚ego, który wchodzi w skÅ‚ad masy upadÅ‚oÅ›ci, nie może być poza postÄ™powaniem upadÅ‚oÅ›ciowym skutecznie przeniesiony na innÄ… osobÄ™ (orzeczenie SN z dnia 29 marca 1976 r., VI CR 62/76 OSPiKA 1977, nr 5, poz. 84).