Pytanie klienta:
Odpowiedź prawnika:
Zgodnie z art. 292 kodeksu cywilnego, służebność gruntowa, jaką jest służebność drogi, można nabyć przez zasiedzenie tylko wówczas, gdy służebnośc ta korzysta z trwałego i widocznego urządzenia. Oznacza to, że mozliwość zasiedzenia służebności uzależniona jest od dokonania - przez osoby korzystające ze służebności a nie przez właściciela - pewnych zmian w rzeczy, które wskazują na korzystanie z tej rzeczy nie przez właściciela. W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwaliła się linia orzecznictwa określająca wymogi, jakie musi spełniać owe "trwałe i widoczne urzadzenia" aby możliwe było zasiedzenie służebności gruntowej ze szczególnym uwzględnieniem służebności drogi koniecznej. Pojęcie „urządzenia” oznacza „wynik celowego działania ludzkiego, uzewnętrzniony w trwałej postaci widocznych przedmiotów czy urządzeń wymagających do swego powstania pracy ludzkiej. Dlatego urządzeniem takim nie jest np. zwykła polna droga, powstała na skutek stałego przejeżdżania pewnym szlakiem i zaznaczona na gruncie jedynie koleinami oraz śladami przepędzania bydła” (orzeczenie SN z 26 listopada 1959 r., 1 CR 516/59, OSN 1/62, poz. 8). W innym orzcezeniu SN uznał, że utwardzone żwirem koleiny drogi stanowią trwałe i widoczne urządzenie gruntowe, ponieważ są one niewątpliwie efektem świadomego i pozytywnego działania ludzkiego, mającego na celu przystosowanie do korzystania gruntu służebnego, jako konkretnego szlaku drożnego o jednoznacznie wskazanej trasie jego przebiegu (wyrok z 11 maja 2000 r., I CKN 273/00). Termin zasiedzenia w analizowanej sytuacji wynosiłby lat 30. Jeżeli nie ma warunków dla stwierdzenia zasiedzenia służebności, zgodnie z art. 145, jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga konieczna).