Zbycie udziału spadkowego

Odpowiedź prawnika: Zbycie udziału spadkowego

Zbycie udziału spadkowego jest dopuszczalne w świetle przepisów polskiego prawa cywilnego. W myśl art. 1051 kodeksu cywilnego, spadkobierca, który przyjął spadek, może zbyć go w całości lub w części. To samo dotyczy zbycia udziału spadkowego. Uważa się jednak, iż przepis ten nie dotyczy sytuacji, kiedy zbycie odnosi się do rozporządzenia udziałem w przedmiocie należącym do spadku. Wydaje się bowiem, iż z taką sytuacją mamy tutaj do czynienia - spadkobierca chce rozporządzić 1/6 udziału w nieruchomości wchodzącej w skład spadku. Prawdę mówiąc jest to bardzo kontrowersyjne zagadnienie w doktrynie prawa spadkowego, w praktyce mogą pojawiać się trudności w ocenie zawartej przez strony umowy i przyporządkowaniu jej do zakresu umów, o których mowa w art. 1051 kc, bądź też art. 1035 i 1036 kc (rozporządzenie udziałem w przedmiocie należącym do spadku). Ma to olbrzymie konsekwencje praktyczne, bowiem w pierwszym przypadku zbycie może dokonać się bez zgody pozostałych spadkobierców, w drugim zaś wymaga ich zgody.

Należy raczej uznać, iż do opisywanej w pytaniu sytuacji winno się zastosować przepisy art. 1035 i 1036 kc. W myśl pierwszego z nich, jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, powstaje wspólność majątku spadkowego i stosuje się do niej przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Ma to istotny skutek w zakresie rozporządzaniem udziałem w przedmiocie należącym do spadku. Art. 1036 kc stanowi bowiem wyraźnie, iż spadkobierca może za zgodą pozostałych spadkobierców rozporządzić udziałem w przedmiocie należącym do spadku. W braku zgody któregokolwiek z pozostałych spadkobierców rozporządzenie jest bezskuteczne o tyle, o ile naruszałoby uprawnienie współspadkobiercy na podstawie przepisów o dziale spadku.

Zbycie udziału stanowiącego 1/6 nieruchomości winno nastąpić w drodze umowy zawartej w formie aktu notarialnego. W tej samej formie winna wyrazić się również zgoda pozostałych spadkobierców, przy czym zgoda ta może być wyrażona przed dokonaniem czynności zbycia, równocześnie z jej dokonaniem lub po zawarciu umowy zbycia. W wyniku zawarcia umowy nabywca stanie się następcą prawnym zbywającego w zakresie określonego prawa majątkowego (udział w 1/6 nieruchomości) - jest to tzw. sukcesja singularna. Brak zgody pociąga zaś za sobą jedynie bezskuteczność czynności w stosunku do współspadkobierców, którzy nie wyrazili zgody na zbycie (nie oznacza nieważności czynności prawnej). Jeżeli zatem w drodze działu spadku sąd przyzna całą nieruchomość na własność np. jednego ze współspadkobierców, uprawnienia nabywcy ograniczą się do żądania spłaty pieniężnej. W braku zgody dział spadku można przeprowadzić tak, jakby rozporządzenia udziałem w przedmiocie należącym do spadku w ogóle nie było.