Związek między rozwiązaniem stosunku pracy a przejściem pracownika na emeryturę

Odpowiedź prawnika: Związek między rozwiązaniem stosunku pracy a przejściem pracownika na emeryturę

Ustawodawca nie precyzuje, kiedy istnieje prawnie doniosły związek między ustaniem stosunku pracy a przejściem pracownika na emeryturę lub rentę. Nie jest to przypadkowe, gdyż ogólnie istnienia lub braku takiego związku opisać się nie da. Przejście na emeryturę lub rentę zależy bowiem wyłącznie od woli pracownika. Tylko on może wystąpić do organu ubezpieczeniowego o wydanie decyzji emerytalnej lub rentowej. Jednocześnie nie byłoby zasadne wiązanie uprawnień do odprawy emerytalno - rentowej tylko z rozwiązaniem stosunku pracy przez pracownika lub w drodze porozumienia stron. Związek między rozwiązaniem stosunku pracy a przejściem pracownika na emeryturę jest ewidentny na przykład w wypadku, gdy pracodawca rozwiązuje stosunek pracy bez wypowiedzenia bez winy pracownika z powodu długotrwałej niezdolności do pracy z powodu choroby, a pracownik po tym fakcie uzyskuje decyzję organu ubezpieczeniowego stwierdzającą prawo do renty (tak Jacek Skoczyński Kodeks pracy. Komentarz Warszawa 2008 rok). Równie ewidentny jest związek między przejściem na emeryturę a rozwiązaniem stosunku pracy przez pracodawcę w drodze wypowiedzenia z powodu osiągnięcia wieku emerytalnego. Natomiast oczywisty jest brak związku między rozwiązaniem stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika a przejściem przez pracownika po tym fakcie na emeryturę lub rentę. Ustalenie istnienia lub braku związku między ustaniem stosunku pracy a przejściem pracownika na emeryturę lub rentę w większości wypadków nie nasuwa problemów praktycznych.
W niektórych wypadkach trzeba natomiast szczegółowo analizować stan faktyczny. Ogólnie o związku między ustaniem stosunku pracy a przejściem pracownika na emeryturę lub rentę można powiedzieć jedynie to, że nie musi być to koniecznie związek tego typu, że przyczyną (motywem) rozwiązania stosunku pracy jest zamiar przejścia pracownika na emeryturę lub rentę, lecz może to być innego typu rzeczowy związek między tymi faktami (zob. wyrok SN z 8 grudnia 1993 r., I PRN 111/93 OSNCP 1994, nr 12, poz. 243). Wydaje się jednak, że rozwiązanie stosunku pracy z przyczyny długotrwałej choroby (art. 53 par. 1 lit. b) nie pozostaje w związku z przejściem na emeryturę gdyż pracodawca może powoływać się na ten artykuł w stosunku do każdego pracownika (bez względu na jego wiek). Z dorobku judykatury wynika, że związek pomiędzy ustaniem stosunku pracy a nabyciem prawa do renty lub emerytury może mieć nie tylko charakter przyczynowy lub czasowy, ale także funkcjonalny. Dlatego pojęcie przejścia na emeryturę lub rentę jest interpretowane w kategoriach obiektywnych, co oznacza, że nie jest ważny zamiar pracownika skorzystania z tych świadczeń, ale rzeczywisty, obiektywny skutek w postaci skorzystania z przyznanego świadczenia rentowego lub emerytury w związku z ustaniem stosunku pracy (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z 23 listopada 1993 r. (I PRN
111/93)) :
1. Związek przyczynowo – czasowy : można o nim mówić wówczas, gdy przyczyną rozwiązania stosunku pracy jest nabycie prawa do emerytury lub renty i gdy rozwiązanie tego stosunku następuje w chwili przyznania świadczenia. Z powodu nabycia prawa do emerytury po rozwiązaniu stosunku pracy, związek ten nie zachodzi.
2. Związek czasowy : Ma on miejsce wtedy, gdy rozwiązanie stosunku pracy następuje wprawdzie przed ustaleniem prawa do świadczenia, ale przyznanie go jest konsekwencją sytuacji bezpośrednio poprzedzającej ustanie zatrudnienia (uchwała Sądu Najwyższego z 29 maja 1989 r., III PZP 19/89, oraz wyrok z 8 grudnia 1993 r., I PRN 111/93). Z powyższych względów związek ten nie zachodzi.
3. Związek funkcjonalny : zachodzi wtedy, gdy rozwiązanie stosunku pracy następuje po spełnieniu warunków do otrzymania renty lub emerytury. Zgodnie z przepisami ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych emerytura przysługuje po osiągnięciu wieku 60 lat. Natomiast świadczenie emerytalne nabywa się po zachowaniu określonej procedury, której wynikiem jest wydanie stosownej decyzji.