Zwolnienie od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych

Odpowiedź prawnika: Zwolnienie od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych

Regułą jest, iż każda osoba uczestnicząca w postępowaniu sądowym winna we własnym zakresie ponosić wynikające z tego koszty sądowe. Istnieje jednak możliwość domagania się przez stronę postępowania cywilnego zwolnienia od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych w całości lub części. Instytucja zwolnienia od kosztów uregulowana jest w art. 111 i następnych kodeksu postępowania cywilnego.

Aby z niej skorzystać należy złożyć w sądzie rozpoznającego sprawę pismo zatytułowane WNIOSEK O ZWOLNIENIE OD OBOWIĄZKU PONOSZENIA KOSZTÓW SĄDOWYCH. W treści takiego wniosku winny się znaleźć następujące elementy: oznaczenie sądu, przed którym toczy się sprawa, oznaczenie stron postępowania, sygnatura akt sprawy, sformułowanie wniosku o zwolnienie od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych z zaznaczeniem, czy wniosek dotyczy zwolnienia od kosztów w całości, czy w części. W treści uzasadnienia wniosku winno się natomiast znaleźć wyczerpujące i prawdziwe oświadczenie wnioskodawcy wskazujące, iż nie jest on w stanie ponieść kosztów sądowych bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny, obejmujące dokładne dane o stanie rodzinnym, majątkowym, osiąganych dochodach wnioskodawcy.

Rozstrzygnięcie wniosku zależy od uznania sądu. Zazwyczaj sąd w takiej sytuacji bada sytuację majątkową wnioskodawcy na podstawie złożonego oświadczenia i załączonych dokumentów (dowodów), dlatego niezwykle istotne jest wyczerpujące wykazanie przez wnioskodawcę, iż rzeczywiście nie jest on w stanie ponieść kosztów sądowych bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

Wniosek należy złożyć w biurze podawczym sądu, przed którym toczy się sprawa w 1 egzemplarzu dla sądu oraz po jednym odpisie dla każdego przeciwnika. Warto zadbać, aby z wnioskiem znalazły się również stosowne załączniki podtrzymujące argumentację wnioskodawcy (np. odcinek renty świadczący o wysokości uzyskiwanego dochodu). Wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych nie podlega natomiast opłacie sądowej.

Należy pamiętać, iż w przypadku pozytywnego rozstrzygnięcia o zwolnieniu nie ma ono charakteru ostatecznego. Zwolnienie od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych należy poczytywać jako swoisty „kredyt” udzielony stronie przez Skarb Państwa. W każdym orzeczeniu kończącym sprawę cywilną sąd rozstrzyga o kosztach procesu (postępowania). W wypadku, gdyby strona zwolniona od kosztów przegrała sprawę, sąd rozstrzygnie, czy będzie ona obowiązana zwrócić przeciwnikowi poniesione przez niego koszty, czy nakaże ściągnąć je dla przeciwnika od Skarbu Państwa. Rozważania te nie dotyczą jednak sytuacji, w której osoba zwolniona od kosztów sądowych wygrywa sprawę, wówczas bowiem wszelkie koszty ponosi strona przegrana.

Reasumując, istnieje prawna możliwość dla pytającego domagania się od sądu zwolnienia od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych w całości lub części.