Odpowiedź prawnika: Wyrok łączny i absorbcyjny
Art. 11 kodeksu postępowania karnego przewiduje możliwość umorzenia postępowania w sprawie o występek, zagrożony karą pozbawienia wolności do lat 5, wobec niecelowości ukarania ze względu na rodzaj i wysokość kary prawomocnie orzeczonej za inne przestępstwo tzw. umorzenie absorbcyjne. Niecelowość ukarania wystąpi przede wszystkim w sytuacji drastycznej dysproporcji między surową co do rodzaju i wysokości karą już prawomocnie orzeczoną a relatywnie łagodną spodziewaną karą w postępowaniu, które podlega umorzeniu. Ustawa wymaga, aby zaniechaniu ścigania nie sprzeciwiał się interes pokrzywdzonego, np. ze względu na brak naprawienia szkody.
Jeśli nie orzeczono jeszcze kary wtedy w ramach stosowania tego przepisu należy dokonać porównania dwóch hipotetycznych ukarań w sprawach przeciwko temu samemu oskarżonemu. Jeżeli spodziewana co do rodzaju i wysokości kara za inne przestępstwo będzie wskazywała na niecelowość ukarania za występek zagrożony karą pozbawienia wolności do lat 5, wówczas - w celu oczekiwania na takie orzeczenie w sprawie o to inne przestępstwo (mniej zagrożone – „łagodniejsze”) - można zawiesić postępowanie w sprawie o wspomniany występek. Zawieszone postępowanie należy umorzyć albo podjąć przed upływem 3 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia w sprawie o inne przestępstwo (to bardziej zagrożone – poważne.
Dodany przez nowelę do k.p.k. z 10 stycznia 2003 r. § 3 art. 11 dopuszcza możliwość wznowienia postępowania w sprawie umorzonej w wypadku uchylenia lub istotnej zmiany treści prawomocnego wyroku, z powodu którego zostało ono umorzone. Przepis ten pozwala cofnąć bezkarność, wynikającą z tzw. umorzenia absorpcyjnego, w razie wystąpienia okoliczności wymienionych w tym przepisie (np. w razie uniewinnienia co do przestępstwa poważniejszego).
Jeżeli zachodzą warunki do orzeczenia kary łącznej w stosunku do osoby prawomocnie skazanej wyrokami różnych sądów sąd wydaje wyrok łączny.
Karę łączna można orzec, gdy sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw, zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z tych przestępstw i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu, sąd orzeka karę łączną, biorąc za podstawę kary z osobna wymierzone za zbiegające się przestępstwa.
Zasadą jest, iż połączeniu podlegają kary jednorodne (tego samego rodzaju). Wyjątkiem od tej zasady jest możliwość łączenia:
-
kary pozbawienia wolności z karą ograniczenia wolności,
-
kary dożywotniego pozbawienia wolności z karą pozbawienia wolności lub inną karą,
-
kary 25 lat pozbawienia wolności z karą pozbawienia wolności lub inną karą,
-
kary dożywotniego pozbawienia wolności z karą 25 lat pozbawienia wolności,
-
kary orzeczonej bez warunkowego zawieszenia jej wykonania z karą tego samego rodzaju orzeczoną z warunkowym zawieszeniem jej wykonania.
Ustawa nie przewiduje możliwości połączenia:
-
kary pozbawienia wolności z karą grzywny,
-
kary ograniczenia wolności z karą grzywny.
Porównując te dwie instytucje należy stwierdzić, że umorzenie absorbcyjne jak i wyrok łączny są dla sprawcy przestępstwa instytucjami dogodnymi. W obu bowiem przypadkach nigdy nie może dojść do pogorszenia sytuacji sprawcy przestępstwa. Przy umorzeniu absorbcyjnym sprawca, który popełnił dwa przestępstwa (a zachodzą przesłanki do umorzenia absorbcyjnego) zostaje ukarany za jedno z nich tzw. surowsze. Natomiast sprawca dwóch przestępstw zanim zapadł wyrok skazujący co do któregokolwiek z nich zostaje ukarany wprawdzie za oba, jednakże wymierzana jest mu jedna kara.
Przykład: Sprawca 2 przestępstw dostał dwie kary pozbawienia wolności 2 lata i rok. Zatem Sąd orzekając karę łączną w wyroku łącznym może orzec karę od lat 2 (najwyższa z kar) do lat 3 (suma). Zatem nigdy nie dojdzie do pogorszenia sytuacji skazanego. Zazwyczaj Sądy nie orzekają sumy kar. Orzeczenie bowiem sumy kar wymaga uzasadnienie. Wyjątkowo orzekana jest też kara w minimalnym wymiarze.
