Bankowy tytuł egzekucyjny po śmierci kredytobiorcy
Zmarły dłużnik banku zawarł z bankiem umowę kredytową i przed śmiercią kredytu nie spłacił. Bank wystawił bankowy tytuł egzekucyjny (b.t.e.), w którym wymienił zmarłego kredytobiorcę jako dłużnika i wnosił o nadanie temu tytułowi klauzuli wykonalności z zaznaczeniem przejścia obowiązku świadczenia na inne osoby, tj. trzech spadkobierców kredytobiorcy. Sąd Rejonowy oddalił wniosek banku. Rozpoznając zażalenie banku, Sąd Okręgowy przedstawił Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne: "Czy na podstawie art. 98 ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe bank uprawniony jest do wystawienia po śmierci osoby, która bezpośrednio z bankiem dokonywała czynności bankowej, bankowego tytułu egzekucyjnego, z wymienieniem w jego treści jako dłużnika wyłącznie w/w osoby?" W odpowiedzi Sąd Najwyższy podjął uchwałę:
Bank nie jest uprawniony do wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego przeciwko osobie, która bezpośrednio z bankiem dokonała czynności bankowej, po śmierci tej osoby.
Już w uchwale z dnia 7 stycznia 2004 roku (sygn. akt III CZP 98/03, OSN 2005, z. 5, poz. 27) Sąd Najwyższy stwierdził, że ww. przepis nie stanowi podstawy do wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego przeciwko spadkobiercom dłużnika banku. To stanowisko SN spotkało się z różnym przyjęciem wśród przedstawicieli nauki prawa.
SN nie miał wątpliwości, iż bank może uzyskać klauzulę wykonalności przeciwko spadkobiercom dłużnika, jeśli b.t.e. został wystawiony przed jego śmiercią (wtedy w grę wchodzi art. 788 § 1 k.p.c.). Sąd Okręgowy pytał jednak o inną sytuację, gdyż chodziło o możliwość wystawienia b.t.e. po śmierci dłużnika.
Zdaniem SN przepisy art. 96-98 prawa bankowego nie dają usprawiedliwionych podstaw do przyjęcia interpretacji, zgodnie z którą bank mógłby wystawić b.t.e. także po śmierci dłużnika z jednoczesnym wskazaniem, że obowiązek świadczenia tej osoby (dłużnika banku) przeszedł na oznaczone osoby trzecie (spadkobierców). Wystawienie b.t.e. - pisze SN - pozostaje (...) funkcjonalnie powiązane zawsze z sytuacją prawną aktualnego i istniejącego dłużnika w chwili wystawienia tytułu. Po śmierci dłużnika wystawienie b.t.e. przeciwko niemu traci swój zasadniczy cel prawny.
SN zastrzegł jednak, że możliwe jest przyjęcie innej interpretacji, wbrew temu, co stwierdzono w uchwale z 7 stycznia 2004 roku - otóż bank po śmierci dłużnika mógłby jednak w wystawionym b.t.e. ujawnić spadkobiercę (spadkobierców) dłużnika i następnie złożyć wniosek o nadanie przeciwko temu spadkobiercy (spadkobiercom) klauzuli wykonalności. Następca prawny dłużnika banku - czytamy w uzasadnieniu - zarówno szczególny, jak i ogólny, wstępuje w prawa i obowiązki niemajątkowe dłużnika, ale także - w całą sytuację prawną poprzednika prawnego, wykreowaną m.in. złożeniem przez niego właściwego oświadczenia egzekucyjnego. Podstawą prawną wystawienia przeciwko spadkobiercy zmarłego dłużnika mógłby być art. 96 ust. 2 prawa bankowego, w którym jako aktualnego "dłużnika zobowiązanego do zapłaty" można wskazać właśnie spadkobiercę. Przymiot spadkobiercy mógłby być następnie weryfikowany przez sąd w postępowaniu klauzulowym.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 2009 roku, sygn. akt III CZP 132/08
Zespół
e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?