Błędne przekazanie sprawy nie usuwa nieważności postępowania

Powód domagał się ustalenia, że jest wyłącznym właścicielem i dysponentem grobu położonego na cmentarzu parafialnym. Takie sprawy rozpoznają sądy okręgowe, bez względu na wartość przedmiotu sporu. Powód co prawda złożył pozew do sądu okręgowego, ale ten sąd błędnie – na podst. art. 200 k.p.c. – przekazał sprawę do rozpoznania sądowi rejonowemu. Sąd rejonowy powództwo oddalił, a powód wniósł apelację do sądu okręgowego, który z kolei powziął wątpliwość: czy jeśli sprawę, która należy do właściwości sądu okręgowego – bez względu na wartość przedmiotu sporu – rozpozna sąd rejonowy, ale na podstawie przekazania mu tej sprawy przez sąd okręgowy, to zachodzi nieważność postępowania? W odpowiedzi Sąd Najwyższy podjął uchwałę:

Porady prawne

Nieważność postępowania w sprawie, w której sąd rejonowy orzekł mimo właściwości sądu okręgowego bez względu na wartość przedmiotu sporu (art. 379 pkt 6 k.p.c.), zachodzi także wtedy, gdy sprawa została mu przekazana przez sąd okręgowy na podstawie art. 200 k.p.c.

W uzasadnieniu SN zwrócił uwagę, iż właściwość sądu jest zagadnieniem konstytucyjnym, bo konstytucja RP w art. 45 przyznaje obywatelom prawo do sądu "właściwego". Nadto każdemu sędziemu przyznawana jest władza sądownicza nad określonym obszarem i w określonym zakresie spraw. Dlatego kwestia właściwości sądu jest traktowana poważnie. Przepis art. 379 pkt 6 k.p.c., przewiduje nieważność postępowania w sprawie, w której orzekł sąd rejonowy, mimo że właściwy był – bez względu na wartość przedmiotu sporu – sąd okręgowy.

Nieważność postępowania występuje w przypadku szczególnych uchybień. Nie zależy od przyczyn, które wywołały te uchybienia, ani od tego, jak wpłynęły one na wynik sprawy. Przepisy normujące nieważność postępowania powinny być wykładane i stosowane w sposób ścisły, bez jakichkolwiek ustępstw. Dlatego odpowiedź na pytanie sądu okręgowego powinna być twierdząca.

SN zauważył, że za taką odpowiedzią przemawiają także inne argumenty. Przekazując sprawę na podst. art. 200 § 2 k.p.c. sąd okręgowy nie ustanawia właściwości sądów rejonowych dla danej sprawy, a jedynie wskazuje, który konkretnie sąd rejonowy ma rozpoznać sprawę. Nadto sąd okręgowy nie działa tu jako sąd drugiej instancji, zatem jego decyzja nie wiąże potem sądu, który rozpatruje apelację od orzeczenia sądu rejonowego. Jeśli możliwe jest naprawienie błędu procesowego – nawet jeśli popełnił go sąd okręgowy – to należy to uczynić. Jeżeli sąd okręgowy przy rozpoznawaniu apelacji spostrzeże, że poprzednio, odsyłając sprawę sądowi rejonowemu, nieprawidłowo ocenił kwestię właściwości rzeczowej i przez to doszło do jej naruszenia, powinien naprawić ten błąd, tj. uchylić zaskarżony wyrok z powodu nieważności i "przejąć" sprawę do rozpoznania w pierwszej instancji jako – zgodnie z Konstytucją oraz przepisami kodeksu postępowania cywilnego – sąd właściwy.

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2012 roku, sygn. akt III CZP 86/11


Zespół
e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika