Do 16 października obowiązywało Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 maja 2003 r. w sprawie zwrotu kosztów przystosowania stanowisk pracy do potrzeb osób niepełnosprawnych. Zamiast niego od tej daty obowiązuje rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 15 września 2004 r. w sprawie zwrotu kosztów przystosowania stanowisk pracy, adaptacji pomieszczeń i urządzeń do potrzeb osób niepełnosprawnych oraz kosztów zatrudnienia pracownika pomagającego pracownikowi niepełnosprawnemu, które obowiązywać będzie jednak tylko przez z góry określony czas, bo do 30 czerwca 2007 r.
Czego dotyczy nowe rozporządzenie?
Rozporządzenie określa oczywiście tryb i sposób postępowania w sprawach dotyczących zwrotu ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych kosztów poniesionych przez pracodawców w związku z przystosowaniem tworzonych lub istniejących stanowisk pracy, stosownie do potrzeb osób niepełnosprawnych wynikających z ich niepełnosprawności, adaptacji pomieszczeń zakładu pracy do potrzeb osób niepełnosprawnych, adaptacji lub nabycia urządzeń ułatwiających osobie niepełnosprawnej funkcjonowanie w zakładzie pracy, zatrudnienia pracownika pomagającego pracownikowi niepełnosprawnemu w pracy w zakresie czynności ułatwiających komunikowanie się z otoczeniem oraz czynności niemożliwych lub trudnych do samodzielnego wykonania przez pracownika niepełnosprawnego na stanowisku pracy, w tym kosztów rozpoznania przez służby medycyny pracy tych potrzeb.
Rozporządzenie to jednak nie ma zastosowania do pomocy udzielanej w sektorze górnictwa i budownictwa okrętowego, w sektorze transportu, udzielanej dla działalności związanej z eksportem, jeżeli pomoc jest bezpośrednio związana z ilością eksportowanych produktów, utworzeniem i funkcjonowaniem sieci dystrybucyjnej lub innymi wydatkami bieżącymi związanymi z prowadzeniem działalności eksportowej, uwarunkowanej pierwszeństwem użycia towarów produkcji krajowej, udzielanej podmiotom prowadzącym działalność gospodarczą, które znajdują się w trudnej sytuacji ekonomicznej i realizują plan restrukturyzacji, udzielanej podmiotom prowadzącym działalność gospodarczą, które otrzymują regionalną pomoc indywidualną przeznaczoną na wsparcie dużych projektów inwestycyjnych - w zakresie realizacji tych projektów.
Kto może ubiegać się o zwrot kosztów?
Upoważnieni do tego są pracodawcy będący przedsiębiorcami w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz inne podmioty prowadzące działalność gospodarczą. Istotne jest poza tym, iż zwrot kosztów w tym zakresie i na tej podstawie stanowi pomoc publiczną, do której mają zastosowanie przepisy rozporządzenia Komisji (WE) nr 2204/2002 z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy państwa w zakresie zatrudnienia.
W jaki sposób pracodawca może uzyskać pomoc?
Pomoc dla pracodawcy w przypadku gdy ten zatrudnia osoby niepełnosprawne przewiduje już sama ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Stanowi ona, iż pracodawca, który przez okres co najmniej 36 miesięcy zatrudni osoby niepełnosprawne może otrzymać, na wniosek, ze środków Funduszu zwrot kosztów:
- poniesionych w związku z przystosowaniem tworzonych lub istniejących stanowisk pracy dla tych osób, stosownie do potrzeb wynikających z ich niepełnosprawności,
- adaptacji pomieszczeń zakładu pracy do potrzeb osób niepełnosprawnych,
- adaptacji lub nabycia urządzeń ułatwiających osobie niepełnosprawnej funkcjonowanie w zakładzie pracy,
- rozpoznania przez służby medycyny pracy potrzeb, o których mowa powyżej.
Zwrot tych kosztów dotyczy wyłącznie dodatkowych kosztów pracodawcy wynikających z zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Zwrot kosztów dotyczy osób niepełnosprawnych bezrobotnych lub poszukujących pracy i niepozostających w zatrudnieniu, skierowanych do pracy przez powiatowy urząd pracy oraz pozostających w zatrudnieniu u pracodawcy występującego o zwrot kosztów, jeżeli niepełnosprawność tych osób powstała w okresie zatrudnienia u tego pracodawcy, z wyjątkiem przypadków, gdy przyczyną powstania niepełnosprawności było zawinione przez pracodawcę lub przez pracownika naruszenie przepisów, w tym przepisów prawa pracy.
Gdzie i jak zwrócić się o zwrot kosztów pracy niepełnosprawnego?
Pracodawca ubiegający się o zwrot kosztów składa wniosek do starosty (prezydenta miasta na prawach powiatu) właściwego ze względu na miejsce zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Natomiast pracodawca będący starostą (prezydentem miasta na prawach powiatu) składa wniosek do Prezesa Zarządu Funduszu za pośrednictwem oddziału Funduszu, właściwego ze
Do wniosku pracodawca i starosta (prezydent miasta na prawach powiatu), czyli wnioskodawcy, dołączają odpowiednio:
1) kopię dokumentu poświadczającego formę prawną prowadzenia działalności:
a) zaświadczenia o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej,
b) wyciąg z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego i aktu notarialnego - w przypadku osób prawnych,
c) umowę spółki cywilnej potwierdzoną w urzędzie skarbowym,
d) w szczególnych przypadkach koncesje lub pozwolenie na prowadzenie działalności, jeżeli działalność ta, zgodnie z odrębnymi przepisami, takiej koncesji lub pozwolenia wymaga;
2) kopię dokumentu określającego tytuł prawny do nieruchomości, budynku, lokalu lub pomieszczenia, w którym mają zostać przystosowane stanowiska pracy albo adaptowane pomieszczenia;
3) zaświadczenie z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o niezaleganiu w opłacaniu należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne. Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych;
4) dokumenty z urzędu skarbowego:
a) dla osób opłacających zryczałtowany podatek - informacje o jego wysokości, za okres dwóch ubiegłych lat, a w przypadku pracodawcy działającego krócej niż 2 lata - za okres co najmniej 12 miesięcy,
b) decyzję o ewentualnym zwolnieniu z podatków wydaną na podstawie art. 22 lub art. 67 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa,
c) zaświadczenie o niezaleganiu z podatkami;
5) decyzję o ewentualnym zwolnieniu z podatku akcyzowego wydaną na podstawie art. 22 lub art. 67 Ordynacji;
6) sprawozdanie finansowe, na które składają się bilans, rachunek zysków i strat oraz informacja dodatkowa sporządzone stosownie do przepisów o rachunkowości za okres dwóch ubiegłych lat, a w przypadku pracodawcy działającego przez okres krótszy niż dwa lata - za okres co najmniej 12 miesięcy;
7) roczny bilans jednostki samorządu terytorialnego sporządzany zgodnie z przepisami w sprawie szczegółowych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych za rok poprzedni;
8) kwartalne sprawozdanie Rb-Z o stanie zobowiązań według tytułów dłużnych oraz gwarancji i poręczeń jednostki samorządu terytorialnego za czwarty kwartał roku poprzedniego zgodnie z przepisami w sprawie sprawozdawczości budżetowej;
9) zaświadczenie o zarejestrowaniu w Wojewódzkim Urzędzie Statystycznym i nadaniu numeru statystycznego REGON;
10) kopię decyzji o nadaniu numeru identyfikacji podatkowej N l P;
11) informację o pomocy publicznej udzielonej wnioskodawcy, zgodnie z przepisami rozporządzenia Komisji (WE) nr 2204/2002 z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy państwa w zakresie zatrudnienia;
12) aktualną informację o niezaleganiu z wymagalnymi zobowiązaniami wobec Funduszu.
Jakie okoliczności zostaną wzięte pod uwagę przy rozpatrywaniu wniosku?
Przy rozpatrywaniu wniosków o zwrot kosztów, bierze się pod uwagę w szczególności:
1) wysokość posiadanych środków Funduszu, przeznaczonych na ten cel w danym roku;
2) potrzeby lokalnego rynku pracy;
3) opinię powiatowego urzędu pracy o możliwości skierowania do pracy zarejestrowanych osób niepełnosprawnych o określonych kwalifikacjach;
4) długość okresu prowadzenia działalności oraz doświadczenie pracodawcy w zakresie zatrudniania osób niepełnosprawnych;
5) kondycję finansową pracodawcy zapewniającą zatrudnianie osób niepełnosprawnych przez okres co najmniej 36 miesięcy, która jest oceniana na podstawie:
a) posiadanych aktywów trwałych i obrotowych,
b) możliwości produkcyjnych i usługowych,
c) rachunku zysków i strat,
d) płynności finansowej;
6) stan zatrudnienia u pracodawcy;
7) wysokość przewidywanych kosztów,
8) rodzaj posiadanego tytułu prawnego do nieruchomości, budynku, lokalu lub pomieszczenia, w którym prowadzona jest działalność.
Kiedy możesz spodziewać się decyzji w sprawie poniesionych przez Ciebie kosztów?
Rozporządzenie postanawia, iż o sposobie rozpatrzenia wniosku należy powiadomić wnioskodawcę w terminie 30 dni od dnia otrzymania wniosku wraz z kompletem dokumentów. W przypadku pozytywnego rozpatrzenia wniosku w okresie 30 dni od dnia powiadomienia wnioskodawcy należy zakończyć negocjacje w zakresie warunków zwrotu kosztów przewidzianych do uwzględnienia w umowie.
Za co możesz otrzymać zwrot kosztów przystosowania stanowiska pracy niepełnosprawnego?
Zwrot kosztów przystosowania stanowiska obejmuje następujące koszty kwalifikujące się do objęcia pomocą:
1) zakup środków trwałych stanowiących wyposażenie związane z przystosowaniem stanowiska (udokumentowany fakturą, rachunkiem lub dowodem zapłaty),
2) wytworzenie środka trwałego związanego z przystosowaniem stanowiska systemem gospodarczym lub w zakładzie pracy (udokumentowany poprzez przedstawienie oceny technicznej rzeczoznawcy wraz z dokonaną przez niego wyceną, przy czym koszty tej oceny i wyceny ponosi wnioskodawca)
- w celu umożliwienia wykonywania przez pracownika niepełnosprawnego powierzonych czynności na poziomie porównywalnym z analogicznymi czynnościami wykonywanymi przez pracownika pełnosprawnego.
Jednak wartość zakupu lub wytworzenia środków trwałych zostaje pomniejszona o wartość takich samych środków trwałych, jeżeli stanowiłyby wyposażenie stanowiska osoby niebędącej osobą niepełnosprawną.
Jeżeli chodzi o dostosowanie pomieszczeń, to zwrot kosztów obejmuje zakup materiałów oraz koszty robót budowlanych w rozumieniu przepisów Prawa budowlanego. Wartość zakupu materiałów oraz koszty robót budowlanych pomniejsza się o wartość takich samych materiałów lub prac budowlanych, które zostałyby zakupione lub wykonane w związku z dostosowaniem pomieszczeń do potrzeb osób niebędących osobami niepełnosprawnymi.
Zwrot kosztów obejmuje także nabycie oraz adaptację urządzeń ułatwiających osobie niepełnosprawnej funkcjonowanie w zakładzie pracy. Jednak ich wartość pomniejsza się o wartość nabycia takich samych urządzeń oraz kosztów adaptacji urządzeń, które zostałyby zakupione lub adaptowane do potrzeb osób niebędących osobami niepełnosprawnymi.
Jak już była o tym mowa powyżej, zwrot kosztów dotyczy także kosztów rozpoznania przez służby medycyny pracy potrzeb dostosowania stanowiska pracy, czy też jego adaptacji lub adaptacji pomieszczenia. W tym wypadku zwrot obejmuje niezbędne badania mające na celu ustalenie zdolności do wykonywania pracy na danym stanowisku z uwzględnieniem potrzeb wynikających z niepełnosprawności, koniecznych elementów składowych wyposażenia danego stanowiska oraz zakresu obowiązków na tym stanowisku pracy, dających podstawę do oceny możliwości wykonywania pracy przez osobę niepełnosprawną, konieczności nabycia urządzenia ułatwiającego osobie niepełnosprawnej funkcjonowanie w zakładzie pracy, zakresu niezbędnego przystosowania pomieszczeń zakładu pracy w celu jego adaptacji do potrzeb osób niepełnosprawnych.
Jeżeli chodzi o zwrot kosztów zatrudnienia pracownika pomagającego pracownikowi niepełnosprawnemu w pracy w zakresie czynności ułatwiających komunikowanie się z otoczeniem oraz czynności niemożliwych lub trudnych do samodzielnego wykonania przez pracownika niepełnosprawnego na stanowisku pracy, to obejmuje on wynagrodzenie pracowników pomagających za czas poświęcony wyłącznie na tę pomoc.
Co powinna określać wynegocjowana umowa starosty z pracodawcą?
Po zakończeniu negocjacji odpowiednio starosta (prezydent miasta na prawach powiatu) albo Prezes Zarządu Funduszu zawiera umowę z pracodawcą, która w szczególności określa:
1) termin przedłożenia przez wnioskodawcę rozpoznania,
2) terminy zawarcia umów o pracę z osobą lub osobami niepełnosprawnymi,
3) termin i wysokość zwrotu kosztów, odpowiednio do przedmiotu umowy;
4) liczbę osób niepełnosprawnych o określonych schorzeniach, pod kątem których, odpowiednio do przedmiotu umowy, zostaną dostosowane pomieszczenia zakładu pracy, adaptowane lub nabyte urządzenia ułatwiające tym osobom funkcjonowanie w zakładzie pracy, przystosowane tworzone lub istniejące stanowiska pracy,
5) termin zawiadomienia wnioskodawcy o rozwiązaniu stosunku pracy lub wypowiedzeniu umowy o pracę z osobą niepełnosprawną,
6) przypadki, w których umowa może być rozwiązana odpowiednio przez starostę (prezydenta miasta na prawach powiatu) lub Prezesa Zarządu Funduszu, a w szczególności niedokonania w ustalonym terminie przystosowania stanowisk pracy, adaptacji pomieszczeń zakładu pracy, adaptacji i nabycia urządzeń ułatwiających osobie niepełnosprawnej funkcjonowanie w zakładzie pracy, niezatrudnienia osób niepełnosprawnych korzystających z powyższych, likwidacji przystosowanych stanowisk pracy, zawieszenia lub zaprzestania działalności.
Umowa ta (gdy dotyczy to dostosowania stanowisk pracy) powinna określać liczbę przystosowywanych stanowisk pracy i termin, do którego będą one przystosowane, z wyszczególnieniem elementów wyposażenia będących przedmiotem zwrotu kosztów oraz uzgodnienia w zakresie odbioru przystosowanych stanowisk pracy.
Poza tym umowa, której przedmiotem jest zwrot kosztów adaptacyjnych, dodatkowo określa zakres robót budowlanych i termin do ich zakończenia oraz uzgodnienia w zakresie odbioru zaadaptowanego pomieszczenia, a także (gdy chodzi o adaptację urządzeń):
1) zakres adaptacji urządzenia ułatwiającego osobie niepełnosprawnej funkcjonowanie w zakładzie pracy,
2) wyspecyfikowanie urządzeń, które mają zostać nabyte w celu ułatwienia osobie niepełnosprawnej funkcjonowania w zakładzie pracy,
3) uzgodnienia w zakresie odbioru urządzeń.
W przypadku zwrotu kosztów za pracownika pomagającego niepełnosprawnemu umowa dodatkowo określa liczbę godzin przeznaczanych miesięcznie przez zatrudnionego pracownika na pomoc pracownikowi niepełnosprawnemu.
Uruchomienie środków Funduszu następuje po przedłożeniu, odpowiednio staroście (prezydentowi miasta na prawach powiatu) lub Prezesowi Zarządu Funduszu, stosownych do przedmiotu umowy dokumentów, a w szczególności:
1) listy pracowników zatrudnionych odpowiednio na przystosowanych stanowiskach pracy, w zaadaptowanych pomieszczeniach zakładu, przy zaadaptowanych lub nabytych urządzeniach ułatwiających osobie niepełnosprawnej funkcjonowanie w zakładzie pracy;
2) rozliczenia i zestawienia kosztów odpowiednio przystosowania stanowiska, zaadaptowania pomieszczeń, zaadaptowania lub nabycia urządzeń ułatwiających osobie niepełnosprawnej funkcjonowanie w zakładzie pracy;
3) rozpoznania, jeżeli zostało przeprowadzone, oraz faktury, rachunku lub dowodu zapłaty za rozpoznanie;
4) faktur, rachunków i dowodów zapłaty lub umów potwierdzających poniesione koszty odpowiednio przystosowania stanowiska, zaadaptowania pomieszczeń, zaadaptowania lub nabycia urządzeń;
5) skierowań dla osób niepełnosprawnych wydanych przez powiatowy urząd pracy;
6) kopii umów o pracę zawartych z osobami niepełnosprawnymi;
7) kopii orzeczeń o stopniu niepełnosprawności pracowników;
8) zaświadczeń o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy przez osoby niepełnosprawne, wydanych przez lekarza sprawującego profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikiem;
9) zaświadczeń o zasadności udzielania pomocy pracownikowi niepełnosprawnemu, wydanych przez lekarza sprawującego profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikiem;
10) kopii zawartych z pracownikami umów o sprawowanie opieki nad pracownikami niepełnosprawnymi;
11) oceny technicznej rzeczoznawcy wraz z dokonaną przez niego wyceną w przypadku wytworzenia środka trwałego systemem gospodarczym lub w zakładzie pracy, zakupu sprzętu używanego;
12) wypisu z ewidencji środków trwałych.
Zwrot kosztów może być udzielany łącznie z pomocą na zatrudnienie oraz inną pomocą w rozumieniu art. 87 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, jak i z innym wsparciem ze środków Wspólnoty Europejskiej, w odniesieniu do tych samych kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą, i nie może ona łącznie przekroczyć 100 % kosztów płacy w okresie, na jaki osoby niepełnosprawne zostały faktycznie zatrudnione. Przedsiębiorca może uzyskać pomoc w postaci zwrotu kosztów, jeżeli wartość tej pomocy brutto łącznie z inną pomocą na zatrudnienie otrzymaną przez niego w okresie kolejnych trzech lat poprzedzających dzień udzielenia planowanej pomocy nie przekracza kwoty stanowiącej równowartość 15 min euro brutto.
Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, czyli 16 października 2004 r., obowiązywać będzie jednak tylko do 30 czerwca 2007 r.
Pamiętaj, że:
- Zwrot kosztów nie może przekraczać dwudziestokrotnego przeciętnego wynagrodzenia za każde przystosowane stanowisko pracy osoby niepełnosprawnej, a dokonuje go starosta na warunkach i w wysokości określonych umową zawartą z pracodawcą,
- Warunkiem zwrotu kosztów jest uzyskanie pozytywnej opinii Państwowej Inspekcji Pracy o przystosowanym stanowisku pracy, wydanej na wniosek starosty,
- Jeżeli okres zatrudnienia osoby niepełnosprawnej będzie krótszy niż 36 miesięcy, pracodawca jest obowiązany zwrócić Funduszowi za pośrednictwem starosty środki w wysokości równej 1/36 ogólnej kwoty zwrotu za każdy miesiąc brakujący do upływu okresu, jednak w wysokości nie mniejszej niż 1/6 tej kwoty. Pracodawca dokonuje zwrotu w terminie 3 miesięcy od dnia rozwiązania stosunku pracy z osobą niepełnosprawną. Pracodawca nie zwraca tych środków, jeżeli zatrudni w terminie 3 miesięcy od dnia rozwiązania stosunku pracy z osobą niepełnosprawną inną osobę niepełnosprawną, skierowaną do pracy przez powiatowy urząd pracy, przy czym wynikająca z tego powodu przerwa nie jest wliczana do okresu 36 miesięcy,
- Warunkiem udzielenia pomocy, w postaci zwrotu kosztów środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, przedsiębiorcy lub innemu podmiotowi jest zobowiązanie się tego przedsiębiorcy lub podmiotu do przechowywania przez okres 10 lat dokumentacji pozwalającej na sprawdzenie zgodności przyznanej pomocy z przepisami omawianego rozporządzenia,
- Zwrot kosztów przedsiębiorcom lub podmiotom podlega kumulacji z każdą inną pomocą przeznaczoną na zatrudnienie osób niepełnosprawnych i nie może przekroczyć faktycznie poniesionych podwyższonych kosztów zatrudniania osób niepełnosprawnych określonych w przepisach odrębnych, które są kosztami dodatkowymi względem kosztów, które przedsiębiorca poniósłby, jeżeli zatrudniałby pracowników niebędących osobami niepełnosprawnymi, przez każdy okres, przez który pracownik lub pracownicy niepełnosprawni są w rzeczywistości zatrudniani.
Podstawa prawna:
- Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 15 września 2004 r. w sprawie zwrotu kosztów przystosowania stanowisk pracy, adaptacji pomieszczeń i urządzeń do potrzeb osób niepełnosprawnych oraz kosztów zatrudnienia pracownika pomagającego pracownikowi niepełnosprawnemu (Dz. U. 2004 r., Nr 215, poz. 2186).