10.11.2007

Zespół
e-prawnik.pl

Dowody własności w trakcie sądowego działu spadku - opinia prawna

Stan faktyczny

Razem z bratem po przeprowadzonej sprawie sÄ…dowej nabyliÅ›my spadek po zmarÅ‚ym 15 lat temu ojcu. W skÅ‚ad spadku wchodzi gospodarstwo rolne skÅ‚adajÄ…ce siÄ™ z 2 dziaÅ‚ek. Na  jednej z dziaÅ‚ek (mniejszej) należących do ojca, 30 lat temu wspólnie ze współmałżonkiem postawiliÅ›my dom. Po jego wybudowaniu ojciec mój zamieszkiwaÅ‚ z nami do swojej Å›mierci. Nie mam rachunków na zakupione materiaÅ‚y. Na dziaÅ‚kÄ™, na której znajduje siÄ™ dom, mamy "akt wÅ‚asnoÅ›ci ziemi", wystawiony na ojca i jest możliwość dokoÅ„czenia sprawy, czyli jej przejÄ™cia wraz z domem w caÅ‚oÅ›ci przeze mnie (brat chce zbyć swojÄ… część na mojÄ… korzyść). W domu zamieszkujÄ™ z synem, a w zwiÄ…zku z tym, że jestem w podeszÅ‚ym wieku chciaÅ‚abym tÄ… dziaÅ‚kÄ™ wraz z domem przekazać dla syna. Czy jest to możliwe, aby zbycie części nabytego spadku dokonać od razu na mojego syna, zarówno przeze mnie, jak i przez mojego brata? Co do drugiej dziaÅ‚ki, na którÄ… nie mamy żadnego dokumentu potwierdzajÄ…cego, że nasz ojciec byÅ‚ jej wÅ‚aÅ›cicielem za wyjÄ…tkiem "wypisu z rejestru gruntów". Na tym wypisie widniejÄ… dwie dziaÅ‚ki, jednak obydwie majÄ… ten sam dokument wÅ‚asnoÅ›ci (figurujÄ…cy na mniejszej dziaÅ‚ce). Na powyższe zwróciÅ‚am uwagÄ™ w Wydziale geodezji. Po mojej interwencji wpisano jako dokument wÅ‚asnoÅ›ci nr poszukiwanego "aktu notarialnego", który zostaÅ‚ podany przez ojca w czasie spisywania ewidencji ziemi w okresie uwÅ‚aszczenia w 1975 r. W zwiÄ…zku z powyższym nie zachodziÅ‚a konieczność nadawania "aktu wÅ‚asnoÅ›ci ziemi". OczywiÅ›cie na obydwie dziaÅ‚ki wystawiana jest nadal na ojca  "decyzja pÅ‚atnicza", którÄ… od Å›mierci ojca ja regulujÄ™. Teraz chcemy dokonać "finalizowania" sprawy, a wiÄ™c udaliÅ›my siÄ™ do notariusza, aby dokonać wymaganych czynnoÅ›ci. OkazaÅ‚o siÄ™ jednak, że potrzebny jest szereg dokumentów, a najważniejsze to albo akt notarialny, albo akt wÅ‚asnoÅ›ci ziemi. PróbowaliÅ›my szukać kopii dokumentu w archiwach, zarówno przy sÄ…dzie, jak również w archiwum wojewódzkim, ale bez rezultatów. Jak można w inny sposób udowodnić prawo posiadania przez ojca "tej" dziaÅ‚ki? Czy jest możliwość uzyskania jakiegoÅ› "innego" dokumentu? Jakie dokumenty sÄ… wymagane w celu zakoÅ„czenia caÅ‚ej sprawy?

Porady prawne

Opinia prawna

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż na podstawie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, nabyła Pani wraz ze swoim bratem spadek po zmarłym 15 lat temu ojcu.

W skÅ‚ad spadku wchodzi gospodarstwo rolne skÅ‚adajÄ…ce siÄ™ z dwóch dziaÅ‚ek. WÅ‚asność zabudowanej dziaÅ‚ki jest udokumentowana decyzjÄ… administracyjnÄ… – „aktem wÅ‚asnoÅ›ci ziemi”. Brakuje natomiast dokumentu potwierdzajÄ…cego wÅ‚asność drugiej z dziaÅ‚ek. Jak wydaje siÄ™ wynikać z opisu sytuacji, przedmiotowe nieruchomoÅ›ci nie majÄ… urzÄ…dzonych ksiÄ…g wieczystych, w których wpis potwierdzaÅ‚yby prawo wÅ‚asnoÅ›ci. Z powyższych wzglÄ™dów okazaÅ‚o siÄ™ niemożliwe przeprowadzenie umownego dziaÅ‚u spadku w formie aktu notarialnego. Stwierdzić zatem należy, iż w niniejszym przypadku nie ma innych dowodowych w postaci dokumentów, które mogÅ‚yby potwierdzić wÅ‚asność spadkodawcy, co z kolei pozwalaÅ‚oby na przeprowadzenie sprawy przez notariuszem. JedynÄ… pozostałą możliwoÅ›ciÄ… jest ustalenie wÅ‚asnoÅ›ci nieruchomoÅ›ci na drodze sÄ…dowej.

W związku z powyższym wydaje się, iż w zaistniałej sytuacji najkorzystniejszym rozwiązaniem byłoby przeprowadzenie działu spadku na drodze sądowej. Zgodnie bowiem z art. 684 kodeksu postępowania cywilnego, skład i wartość spadku ulęgającego podziałowi ustala w takiej sytuacji sąd. Zatem przed wydaniem ostatecznego rozstrzygnięcie organ procesowy zobowiązany będzie ustalić, czy nieruchomość, której akt notarialny potwierdzający nabycie został utracony, stanowiła własność spadkodawcy, czy została tylko objęta w posiadanie. Gdyby sąd uznał, że przedmiotowa nieruchomość stanowiła własność spadkodawcy, postanowienie sądu w przedmiocie działu spadku stanowić będzie dostateczną podstawę do ujawnienia prawa w księdze wieczystej i ostatecznego sfinalizowania całej sprawy.

W tym miejscu wskazać należy, iż wykazaniu własności przedmiotowej nieruchomości nie może służyć postępowanie o stwierdzenie zasiedzenia własności. Jak stwierdził bowiem Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 12 września 1974 r., III CRN 189/74, osoba będąca właścicielem rzeczy nie może domagać się ustalenia swego prawa własności w drodze zasiedzenia dlatego, że ma trudności z udowodnieniem swojego prawa, na przykład z tego względu na to, że zaginął akt notarialny nabycia nieruchomości nie mającej księgi wieczystej. Zasiedzenie jest bowiem sposobem nabycia własności, a nie formą jej potwierdzenia. Stwierdzić ponadto należy, że w zaistniałej sytuacji nie jest możliwym również skorzystanie z innej sposobności wykazania własności, a mianowicie z możliwości, jaką stwarza art. 10 ustawy o księgach wieczystych i hipotece. Jeżeli przedmiotowe nieruchomości nie mają urządzonych ksiąg wieczystych, nie jest również możliwe wszczęcie postępowania o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym.

Porady prawne

Potrzebujesz porady prawnej?

Zapytaj prawnika:

Dodaj załącznikDodaj załącznik

Oświadczenia i zgody RODO: