Dwa rodzaje upadłości dłużnika
Prawo upadłościowe przewiduje dwie procedury przeprowadzenia upadłości dłużnika. Wybór procedury uzależniony jest od postanowienia w sprawie ogłoszenia upadłości. Sąd upadłościowy może bowiem postanowić o postawieniu dłużnika w stan upadłości obejmujący likwidację majątku upadłego lub postanowienie w sprawie postawienia dłużnika w stan upadłości z możliwością zawarcia układu z upadłym.
Wybór sposobu upadłości zależy od zakresu zobowiązań dłużnika, od jego sytuacji majątkowej i materialnej a także od wiarygodności samego dłużnika.
Ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu
Prawo upadłościowe i naprawcze wyraźnie preferuje tę formę postawienia dłużnika w stan upadłości. Możliwość zawarcia układu upadłego z wierzycielami nie skutkuje likwidacją majątku upadłego, lecz restrukturyzacją jego zobowiązań wobec wierzycieli. Taki sposób przeprowadzenia postępowania upadłościowego pozwala upadłemu na zmniejszenie zakresu swych zobowiązań wobec wierzycieli, co poprawi sytuację majątkową upadłego, co z kolej daje szansę na rozwój, a nie upadek jego przedsiębiorstwa.
Kiedy można ogłosić upadłość z możliwością zawarcia układu?
Ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu z wierzycielami możliwe jest tylko wówczas, gdy zostanie uprawdopodobnione, że wierzyciele w drodze układu zostaną zaspokojeni w wyższym stopniu, niż zostaliby zaspokojeni przeprowadzeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidacje majątku upadłego.
Uprawdopodobnienie takie jednak nie wystarcza. Dłużnik musi prezentować swoją osobą takie zachowania, które ponadto daje duże szanse na wykonanie układu. Nie można bowiem orzec o postawieniu dłużnika w stan upadłości z możliwością zawarcia układu, jeżeli dotychczasowe zachowanie się dłużnika nie daje pewności, że układ zostanie wykonany.
Jakie są skutki ogłoszenia upadłości z możliwością zawarcia układu wobec upadłego?
Upadły, wobec którego ogłoszono upadłość z możliwością zawarcia układu traci prawo zarządu nad swym majątkiem. Prawo to przysługuje zarządcy ustanowionemu w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości.
Upadły może jednak zachować prawo zarządu nad całością lub częścią swego majątku, jeżeli z okoliczności sprawy wynika, że upadły daje rękojmię należytego sprawowania zarządu, a jego niewypłacalność powstała wskutek wyjątkowych i niezależnych od upadłego okoliczności. Jednakże zarząd własny upadłego sprawowany jest pod nadzorem nadzorcy sądowego.
Jeżeli zarząd nad całością lub nad częścią swego majątku sprawuje upadły, może on dokonywać tylko czynności nie przekraczających zakresu zwykłego zarządu. Na dokonanie czynności przekraczających ten zakres, upadły musi uzyskać zgodę nadzorcy sądowego.
Ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego
Prawo upadłościowe i naprawcze wyraźnie preferuje ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu z wierzycielami. Dlatego też ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego może nastąpić tylko w przypadku braku podstaw do układu z wierzycielami.
Skutkiem ogłoszenia upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego, cały jego majątek wchodzący do masy upadłości ulega likwidacji, a wierzyciele zaspokajają się z tego, co w masie się znajduje.
Skutki ogłoszenia upadłości obejmującej likwidacje majątku wobec upadłego
Z chwilą ogłoszenia upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego traci on całkowicie prawo zarządu nad tym majątkiem. W jego miejsce wchodzi syndyk, ustanowiony przez sąd. Czynności upadłego w stosunku do majątku wchodzącego w skład masy upadłości są wobec tej masy bezskuteczne.
Czy możliwa jest zmiana sposobu przeprowadzenia upadłości w trakcie postępowania upadłościowego?
Prawo upadłościowe i naprawcze daje taką możliwość. Podstawą zmiany postanowienia jest zaistnienie w trakcie postępowania okoliczności uzasadniających zmianę sposobu prowadzenia upadłości. Dlatego możliwa jest zarówno zmiana postanowienia o ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu na postanowienie o ogłoszeniu upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego, jak również zmiana postanowienia o ogłoszeniu upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego na postanowienie dopuszczające zawarcie układu.
