Fundusze inwestycyjne a VAT

16.2.2006

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczył w tej sprawie wykładni art. 4, 9 ust. 2 lit. e) oraz art. 13 część B lit. d) pkt 6 VI Dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw Państw Członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku.

Według tych przepisów "podatnikiem" VAT jest każda osoba wykonująca samodzielnie i niezależnie od jej miejsca działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności. Działalność gospodarcza obejmuje przy tym wszelką działalność producentów, handlowców i osób świadczących usługi włącznie z górnictwem, działalnością rolniczą i wykonywaniem wolnych zawodów. Za działalność gospodarczą uznaje się również wykorzystywanie, w sposób ciągły, własności dóbr materialnych lub niematerialnych do celów zarobkowych.

Za miejsce, w którym usługa jest świadczona, uważa się miejsce, gdzie dostawca założył swoje przedsiębiorstwo (ma swoją siedzibę) lub ma stałe miejsce prowadzenia działalności, z którego świadczone są usługi, w przypadku braku takiego miejsca lub przedsiębiorstwa, jego miejsce stałego pobytu lub miejsce, w którym zazwyczaj przebywa. Jednakże miejscem świadczenia niektórych usług - takiech jak usługi konsultantów, inżynierów, biur konsultingowych, prawników, księgowych oraz innych podobncyh usług, jak również przetwarzania danych i dostarczania informacji, oraz transakcji bankowych, finansowych i ubezpieczeniowych łącznie z reasekuracją, z wyjątkiem wynajmu skrytek sejfowych - świadczonych klientom mającym swe przedsiębiorstwo poza terytorium Wspólnoty lub podatnikom mającym przedsiębiorstwo we Wspólnocie, ale nie w tym samym kraju co dostawca, jest miejsce, gdzie klient założył swoje przedsiębiorstwo lub ma stałe miejsce prowadzenia działalności, z którego, świadczona jest usługa lub, w przypadku braku takiego miejsca, miejsce jego stałego zamieszkania lub miejsce gdzie zwykle przebywa.

Państwa członkowskie UE mają obowiązek zwolnić od podatku VAT m.in. transakcje, łącznie z negocjacjami, z wyjątkiem zarządzania i przechowywania, dotyczące akcji, udziałów w spółkach lub stowarzyszeniach, obligacji i innych rodzajów papierów wartościowych, zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi (funduszami powierniczymi), określonymi przez te państwa członkowskie.

Artykuł 1 ust. 2 dyrektywy Rady 85/661/EWG z dnia 20 grudnia 1985 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) definiuje przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (dalej zwane „UCITS”) jako przedsiębiorstwa: których jedynym celem jest zbiorowe inwestowanie w papiery wartościowe kapitału pochodzącego od obywateli i które działają na zasadzie dywersyfikacji ryzyka, oraz których jednostki uczestnictwa są, na żądanie ich posiadaczy, odkupywane lub umarzane bezpośrednio lub pośrednio z aktywów tych przedsiębiorstw. Przedsiębiorstwa mogą być utworzone „na podstawie prawa zobowiązań (jako fundusze powiernicze zarządzane przez spółki zarządzające) albo na podstawie prawa powierniczego (jako unit trust), albo na podstawie statutu (jako spółki inwestycyjne).

W omawianej sprawie Banque Bruxelles Lambert SA (BBL) świadczyła usługi na rzecz luksemburskich spółek inwestycyjnych. Zgodnie z umowami o doradztwie podpisanymi z każdą ze spółek inwestycyjnych, BBL była zobowiązana do:

pomocy spółkom inwestycyjnym w zarządzaniu ich aktywami, czuwając, aby jej doradztwo było ściśle zgodne z ogólnymi kierunkami zarządzania oraz polityką inwestycyjną przyjętą przez spółki inwestycyjne;
przekazania osobom odpowiedzialnym za bieżący zarząd spółkami inwestycyjnymi dokumentacji, informacji i porad ustnych i pisemnych, które uznają one za niezbędne dla wypełnienia swoich zadań;
pomocy spółkom inwestycyjnym w dziedzinie zakupu, subskrypcji, transferu i zbywania akcji, obligacji i wszystkich innych tytułów zbywalnych, jak też w dziedzinie transakcji dewizowych lub skarbowych.

W lutym 1998 r. BBL została poddana kontroli przez inspection spéciale des impôts de Liège (specjalny inspektorat kontroli podatkowej w Liège).