Gdy wynagrodzenia nie wypłacono, nie ma od czego obliczać składek
W pewnej sprawie pojawiło się zagadnienie: Czy niewypłacone pracownikowi wynagrodzenie za pracę (nawet zasądzone) stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne? Sprawa trafiła do Sądu Najwyższego po przejściu przez dwie instancje, na skutek kasacji. Zwykły (trzyosobowy) skład przedstawił to zagadnienie składowi siedmioosobowemu. W odpowiedzi na pytanie Sąd Najwyższy podjął uchwałę:
Niewypłacone pracownikowi wynagrodzenie za pracę nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne.
SN przypomniał, że składka na ubezpieczenie społeczne ma charakter obowiązkowy, celowy, odpłatny i bezzwrotny. Ubezpieczenie społeczne dotyczy wszystkich osób utrzymujących się z własnej pracy, a obowiązek ubezpieczenia społecznego powiązany jest nie tylko z działalnością przynoszącą stały dochód, ale z faktem osiągania jakiegokolwiek dochodu. W przypadku pracownika obowiązek ubezpieczeniowy wiąże się nie tyle z jego statusem (pracownik), ile z faktem otrzymywania z tego tytułu wynagrodzenia (przychodu), stanowiącego podstawę dla wyliczenia wysokości składki.
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód, rozumiany według zasad określonych w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przychodem w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Podstawą wymiaru składki są środki wypłacone i fizycznie otrzymane, albo też środki wypłacone, ale z przyczyn leżących po stronie pracownika nie pobrane przez niego. Przychód powstaje z chwilą jego otrzymania lub postawienia do dyspozycji.
Nie są przychodami wierzytelności, nawet wymagalne. Nie jest dopuszczalne uwzględnianie w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników jakichkolwiek należności, które nie stały się przychodem ze stosunku pracy. Jeżeli w danym miesiącu brak było przychodu, to brak było również podstawy wymiaru składek. Nieosiągnięcie przez pracownika przychodu ze stosunku pracy nie ma przy tym znaczenia dla ustalenia okresu ubezpieczenia.
SN zwrócił uwagę, iż zgodnie z utrwalonym orzecznictwem przepisy prawa ubezpieczeń społecznych powinny być wykładane ściśle. Niewątpliwie te same zasady wykładni dotyczą przepisów podatkowych, a do nich - jeśli chodzi o pojęcie "przychodu" - wprost odsyła ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Nadto dotychczasowe orzecznictwo odnoszące się do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego także kładło nacisk na wynagrodzenie faktycznie przez pracownika uzyskane.
Uchwała składu siedmiu sędziów z 10 października 2009 roku, sygn. akt I UZP 5/09
Zespół
e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?