Jak liczyć termin odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności?

22.7.2008

Skazany miał odbyć karę 2 lat pozbawienia wolności. Postanowieniem z dnia 25 maja 2006 r. odroczono mu wykonanie wymierzonej kary do dnia 25 listopada 2006 r. Kolejny wniosek w tym przedmiocie obrońca skazanego złożył w dniu 20 października 2006 r. i postanowieniem z dnia 21 grudnia 2006 r. uzyskał odroczenie wykonania kary na dalszych 6 miesięcy - do dnia 25 maja 2007 r. W dniu 15 maja 2007 r. obrońca skazanego na podstawie art. 152 Kodeksu karnego wykonawczego (k.k.w.) złożył wniosek o warunkowe zawieszenie wykonania kary. Sąd warunkowo zawiesił wobec skazanego wykonanie kary pozbawienia wolności na okres próby wynoszący 5 lat. Postanowienie to zaskarżyła Prokuratura, a sąd przychylił się do zażalenia prokuratora wskazując, że odroczenie wykonania kary łącznie nie trwało przez okres co najmniej roku, tak jak wymaga tego art. 152 k.k.w. Postanowienie to zaskarżył obrońca skazanego. Rozpoznający zażalenie Sąd Okręgowy uznał, że wyłoniło się zagadnienie prawne wymagające zasadniczej wykładni ustawy, które przedstawił do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu w formie pytań: "1. Czy wskazany w art. 151 § 2 k.k.w. sposób liczenia biegu okresu odroczenia: "od dnia wydania postanowienia w tym przedmiocie", ma zastosowanie do każdego kolejno wydanego postanowienia o odroczeniu, a zatem czas po upływie okresu, na jaki udzielono poprzedniego odroczenia, a do chwili wydania kolejnego postanowienia nie stanowi okresu odroczenia; 2. czy też art. 151 § 2 k.k.w. należy rozumieć w ten sposób, że okres odroczenia biegnie i winien być liczony wyłącznie od wydania pierwszego chronologicznie orzeczenia o odroczeniu, a jeśli tak, to: a/ czy czas dzielący upływ wskazanego w postanowieniu końcowego terminu odroczenia od daty wydania kolejnego postanowienia o odroczeniu jest integralną częścią (łącznego) okresu odroczenia albo podlega zaliczeniu na poczet odroczenia, b/ czy też czas ten nie stanowi okresu odroczenia?". SN w odpowiedzi podjął uchwałę:

Termin udzielonego na podstawie art. 151 k.k.w. odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności rozpoczyna bieg z dniem wydania postanowienia w tym przedmiocie (art. 151 § 2 k.k.w.) i o ile skazany (lub jego obrońca) złoży kolejny wniosek przed zakończeniem okresu wskazanego w tym postanowieniu, a sąd go uwzględni, biegnie nieprzerwanie do dnia wskazanego w ostatnim postanowieniu w tym przedmiocie, przy czym - zgodnie z art. 151 § 3 k.k.w. - nie może on przekroczyć roku.

Do sumowania poszczególnych okresów odroczeń wykonania kary, bez uwzględnienia czasu pomiędzy dniem zakończenia orzeczonego wcześniej odroczenia, a datą kolejnego postanowienia przedłużającego odroczenie, dochodzi tylko wówczas, gdy skazany (lub jego obrońca) złoży kolejny wniosek już po upływie okresu wskazanego we wcześniejszym orzeczeniu o odroczeniu i sąd go uwzględni.

Natomiast dla potrzeb art. 152 k.k.w. rozumieć i stosować należy "odroczenie wykonania kary" pozbawienia wolności tak, jak zostało ono ukształtowane w art. 151 k.k.w. Dotyczy to również sposobu obliczania terminów tego odroczenia, a zatem jeżeli łączny czas odroczenia udzielanego na podstawie art. 151 § 3 k.k.w. wynosił co najmniej rok kalendarzowy liczony od dnia wydania pierwszego postanowienia o odroczeniu, to stwarza to dla skazanego uprawnienie do ubiegania się o warunkowe zawieszenie wykonania kary, która nie przekracza 2 lat pozbawienia wolności.

Jakkolwiek przytoczony na początku opis sytuacji wydawać się może nieco zawiły, to warto go prześledzić, gdyż okazuje się, że bardzo dobrze obrazuje skutki, do których może doprowadzić odmienny sposób liczenia terminów trwania odroczenia dla potrzeb art. 151 i 152 k.k.w. Jak zauważył SN, z jednej bowiem strony sądy stosujące odroczenie wykonania kary uznały, że skazany wyczerpał roczny okres odroczenia (liczony jako łączny czas od daty pierwszego postanowienia w tym przedmiocie do upływu roku kalendarzowego), z drugiej zaś uznano, że skazany nie może ubiegać się o warunkowe zawieszenie wykonania kary, gdyż czas odroczenia liczony jako suma okresów wskazana w poszczególnych postanowieniach nie wyniósł roku. Doprowadziło to do sytuacji, kiedy skazany choć spełnił wszystkie warunki ku temu, nie jest w stanie ani uzyskać dłuższego odroczenia, ani ubiegać się o zastosowanie warunkowego zawieszenia wykonania kary z art. 152 k.k.w.

Z rozważań SN warto odnotować te, które dotyczą czasu pomiędzy terminem upływu okresu udzielonego odroczenia, a wydaniem kolejnego postanowienia w tym przedmiocie - czyli tzw. "faktycznego niewykonywania kary".

Jeśli w dniu następnym po upływie terminu odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności skazany nie zgłosi się do jej odbycia, ale wcześniej złożył w sądzie wniosek o udzielenie dalszego odroczenia, sądy nie nakazują przymusowego doprowadzenia tego skazanego do zakładu karnego. Takie działanie nie ma podstaw w ustawie; SN uznał jednak, że owo "faktyczne niewykonywanie kary" nie ma charakter bezprawnego ani nawet "zwyczajowego" zezwalania na nieodbywanie kary pozbawienia wolności. Przeciwnie, jest ono zgodne z "duchem" i sensem funkcjonowania odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności. Nie można bowiem udzielić odroczenia po rozpoczęciu odbywania kary (skazany może wówczas ubiegać się jedynie o skorzystanie z przerwy). Możliwość skorzystania przez skazanego z dalszego odroczenia byłaby zatem w decydującej mierze uzależniona od sprawności działania sądów, a to jest niedopuszczalne.

SN wskazał też, że udzielanie kolejnych odroczeń na podstawie art. 151 § 3 k.k.w. winno być traktowane jako przedłużenie okresu odroczenia wykonania kary udzielonego na podstawie art. 151 § 1 k.k.w. W kolejnych zatem postanowieniach wydanych w tym przedmiocie w ogóle nie należy podawać daty początkowej nowego okresu odroczenia, a wystarczające jest wskazanie, że jest to dalszy okres udzielonego wcześniej odroczenia i podanie jego daty końcowej, która nie może przekroczyć 6 miesięcy, a ostatecznie roku kalendarzowego liczonego od dnia wydania pierwszego postanowienia o odroczeniu (chyba, że są to dłuższe okresy przewidziane dla kobiet w § 3).

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 czerwca 2008 r., sygn. akt I KZP 15/08

Zespół
e-prawnik.pl

Komentarze