Wolontariat - Kto może zostać wolontariuszem i na jakich zasadach?
W celu przedstawienia statusu wolontariusza, jego obowiązków oraz ochrony, jaką przyznaje mu prawo należy przedstawić również pojęcie działalności pożytku publicznego. Czym jest działalność pożytku publicznego?
Czym jest działalność pożytku publicznego?
Działalnością pożytku publicznego jest działalność społecznie użyteczna, prowadzona przez organizacje pozarządowe w sferze zadań publicznych określonych w ustawie. Organizacjami pozarządowymi, które mogą prowadzić działalność pożytku publicznego są osoby prawne lub jednostki nieposiadające osobowości prawnej utworzone na podstawie przepisów ustaw, w tym fundacje i stowarzyszenia, które nie są jednostkami sektora finansów publicznych, i które nie działają w celu osiągnięcia zysku.
Działalność pożytku publicznego może być prowadzona także przez:
-
osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego,
-
stowarzyszenia jednostek samorzÄ…du terytorialnego.
Należy jednak zaznaczyć, że przepisów ustawy o działalności pożytku publicznego nie stosuje się do:
-
partii politycznych;
-
związków zawodowych i organizacji pracodawców;
-
samorządów zawodowych;
-
fundacji, których jedynym fundatorem jest Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego, chyba że majątek tej fundacji nie jest w całości mieniem państwowym, mieniem komunalnym lub gdy fundacja prowadzi działalność statutową w zakresie nauki, w szczególności na rzecz nauki;
-
fundacji utworzonych przez partie polityczne;
-
spółek działających na podstawie przepisów o kulturze fizycznej.
-
zlecania realizacji zadań w zakresie opieki nad Polonią i Polakami za granicą finansowanych ze środków budżetu państwa w części, której dysponentem jest Szef Kancelarii Senatu.
Jakie zadania leżą w sferze zadań publicznych?
Sfera zadań publicznych obejmuje między innymi zadania w zakresie:
-
pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywania szans tych rodzin i osób;
-
zapewnienia zorganizowanej opieki byłym żołnierzom zawodowym, którzy uzyskali uprawnienie do emerytury wojskowej lub wojskowej renty inwalidzkiej, inwalidom wojennym i wojskowym oraz kombatantom;
-
działalności charytatywnej;
-
podtrzymywania tradycji narodowej, pielęgnowania polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej;
-
działalności na rzecz mniejszości narodowych;
-
ochrony i promocji zdrowia;
-
działania na rzecz osób niepełnosprawnych;
-
promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy;
-
upowszechniania i ochrony praw kobiet oraz działalność na rzecz równych praw kobiet i mężczyzn;
-
działalności wspomagającej rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości;
-
działalności wspomagającej rozwój wspólnot i społeczności lokalnych;
-
nauki, edukacji, oświaty i wychowania i innych.
Kto może być wolontariuszem?
Wolontariuszem może być osoba, która ochotniczo i bez wynagrodzenia wykonuje świadczenia odpowiadające świadczeniu pracy na rzecz:
-
organizacji pozarządowych, osób prawnych i jednostek organizacyjnych działających na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego oraz stowarzyszeń jednostek samorządu terytorialnego w zakresie ich działalności statutowej, w szczególności w zakresie działalności pożytku publicznego, z wyłączeniem prowadzonej przez te organizacje działalności gospodarczej
-
organów administracji publicznej, z wyłączeniem prowadzonej przez nie działalności gospodarczej,
-
jednostek organizacyjnych podległych organom administracji publicznej lub nadzorowanych przez te organy, z wyłączeniem prowadzonej przez te jednostki działalności gospodarczej,
- podmiotów leczniczych w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej w zakresie wykonywanej przez nie działalności leczniczej.
Na drugiej stronie :
- Jak formalnie nawiązać porozumienie z wolontariuszem?
- ObowiÄ…zki spoczywajÄ…ce na korzystajÄ…cym
Ustawa stanowi, że wolontariusz powinien posiadać kwalifikacje i speÅ‚niać wymagania odpowiednie do rodzaju i zakresu wykonywanych Å›wiadczeÅ„, jeżeli obowiÄ…zek posiadania takich kwalifikacji i speÅ‚niania stosownych wymagaÅ„ wynika z odrÄ™bnych przepisów. Oznacza to, że jeżeli „praca” wolontariusza polega na przykÅ‚ad na udzielaniu pomocy lekarskiej, to wolontariusz powinien speÅ‚niać warunki wymagane do udzielania takiej pomocy.
Jak formalnie nawiązać porozumienie z wolontariuszem?
Jednostka na rzecz której wolontariusz wykonuje świadczenia jest nazywana korzystającym.
Świadczenia wolontariuszy są wykonywane w zakresie, w sposób i w czasie określonych w porozumieniu z tymże korzystającym. Jeżeli świadczenie wolontariusza wykonywane jest przez okres dłuższy niż 30 dni, porozumienie powinno być sporządzone na piśmie.
Porozumienie powinno zawierać postanowienie o możliwości jego rozwiązania. Na żądanie wolontariusza korzystający jest obowiązany potwierdzić na piśmie treść porozumienia, a także wydać pisemne zaświadczenie o wykonaniu świadczeń przez wolontariusza, w tym o zakresie wykonywanych świadczeń. Na prośbę wolontariusza korzystający może przedłożyć pisemną opinię o wykonaniu świadczeń przez wolontariusza.
ObowiÄ…zki spoczywajÄ…ce na korzystajÄ…cym
Korzystający ma obowiązek poinformować wolontariusza o przysługujących mu prawach i ciążących obowiązkach oraz zapewnić dostępność tych informacji.
Korzystający ma również obowiązek:
-
informować wolontariusza o ryzyku dla zdrowia i bezpieczeństwa związanym z wykonywanymi świadczeniami oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami;
-
zapewnić wolontariuszowi, na dotyczących pracowników zasadach określonych w odrębnych przepisach, bezpieczne i higieniczne warunki wykonywania przez niego świadczeń, w tym - w zależności od rodzaju świadczeń i zagrożeń związanych z ich wykonywaniem - odpowiednie środki ochrony indywidualnej;
-
pokrywać, na dotyczących pracowników zasadach określonych w odrębnych przepisach, koszty podróży służbowych i diet.
Wolontariusz może, w formie pisemnej pod rygorem nieważności, zwolnić korzystającego w całości lub w części z obowiązków wymienionych w ostatnim punkcie.
Oprócz wykonania swoich obowiązków, korzystający może także pokrywać, na zasadach dotyczących pracowników także inne niezbędne koszty ponoszone przez wolontariusza, związane z wykonywaniem świadczeń na rzecz korzystającego. Korzystający może również pokrywać koszty szkoleń wolonatariuszy w zakresie wykonywanych przez nich świadczeń.
Wolontariuszowi mogą przysługiwać świadczenia zdrowotne na zasadach przewidzianych w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Należy przy tym zaznaczyć, że wolontariuszowi, który wykonuje świadczenia przez okres nie dłuższy niż 30 dni, korzystający zobowiązany jest zapewnić ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków.
Pamiętaj, że:
-
Korzystający ma obowiązek poinformować wolontariusza o przysługujących mu prawach i ciążących obowiązkach oraz zapewnić dostępność tych informacji.
-
Wartość świadczenia wolontariusza nie stanowi darowizny na rzecz korzystającego w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego oraz przepisów podatkowych. Nie jest więc konieczne opłacanie podatku od darowizny z tytułu usług świadczonych przez wolontariusza.
-
Omówione przepisy stosuje się odpowiednio do wolontariuszy wykonujących na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej świadczenia na rzecz organizacji międzynarodowych, jeżeli postanowienia umów międzynarodowych nie stanowią inaczej.
Podstawa prawna:
-
Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. z 2003 r. Nr 96, poz. 873).
Michał Włodarczyk
Radca Prawny
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?