Kontrola w zakresie przewozu drogowego

17.2.2006

Jakie dokumenty podlegają kontroli?

Podczas przejazdu wykonywanego w ramach transportu drogowego kierowca pojazdu samochodowego jest obowiązany mieć przy sobie i okazywać, na żądanie uprawnionego organu kontroli, przede wszystkim wypis z licencji, kartę opłaty drogowej, zapisy urządzenia rejestrującego samoczynnie prędkość jazdy, czas jazdy i czas postoju, obowiązkowe przerwy i czas odpoczynku, a ponadto:

1. w transporcie drogowym osób:

przy wykonywaniu przewozów regularnych i regularnych specjalnych - odpowiednie zezwolenie i formularz jazdy lub wypis z zezwolenia wraz z obowiązującym rozkładem jazdy,

przy wykonywaniu międzynarodowych przewozów wahadłowych lub okazjonalnych - odpowiednie zezwolenie,

przy wykonywaniu międzynarodowych przewozów na potrzeby własne - formularz jazdy,

oryginał albo poświadczoną za zgodność z oryginałem przez przedsiębiorcę kserokopię decyzji w sprawie odstępstwa od warunków określonych w zezwoleniu na przewozy regularne i przewozy regularne specjalne, jeżeli została wydana;

2. w transporcie drogowym rzeczy - dokumenty związane z przewożonym ładunkiem, a także:

odpowiednie zezwolenie wymagane w międzynarodowym transporcie drogowym,
dokumenty wymagane przy przewozie drogowym towarów niebezpiecznych,
świadectwo wymagane zgodnie z umową o międzynarodowych przewozach szybko psujących się artykułów żywnościowych i o specjalnych środkach transportu przeznaczonych do tych przewozów (ATP),
zezwolenie na przejazd pojazdu, z ładunkiem lub bez ładunku, o masie, naciskach osi lub wymiarach przekraczających wielkości określone w odrębnych przepisach,
wymagane przy przewozie żywych zwierząt,
dokumenty wymagane przy przewozie odpadów,
certyfikat potwierdzający spełnienie przez pojazd odpowiednich wymogów bezpieczeństwa lub warunków dopuszczenia do ruchu, jeżeli jest wymagany;

3. w międzynarodowym transporcie drogowym - świadectwo kierowcy, jeżeli jest wymagane.

Podczas przejazdu wykonywanego w ramach transportu drogowego lub przewozu na potrzeby własne kierowca pojazdu samochodowego jest obowiązany mieć przy sobie i okazywać na żądanie uprawnionego organu kontroli także zaświadczenie od przewoźnika drogowego (poświadczające zatrudnienie kierowcy oraz spełnianie wszystkich wymagań określonych ustawą o transporcie drogowym).

Podczas przewozu drogowego wykonywanego na potrzeby własne kontrolowany jest obowiązany mieć przy sobie i okazywać na żądanie uprawnionego organu kontroli, oprócz odpowiednich dokumentów wymaganych przy takim przewozie, określonych wyżej, wypis zaświadczenia (według ustalonego wzoru), potwierdzającego zgłoszenie przez przedsiębiorcę prowadzenia przewozów drogowych jako działalności pomocniczej w stosunku do jego podstawowej działalności gospodarczej.

Podczas przejazdu wykonywanego w ramach transportu drogowego przez zagranicznego przewoźnika kierowca pojazdu samochodowego jest obowiązany ponadto mieć przy sobie i okazywać na żądanie uprawnionego organu kontroli dowód uiszczenia opłaty, jeżeli jest na zasadach wzajemności wymagana.

Przedsiębiorca lub podmiot, dokonujący przewozów drogowych wykonywanych: w ramach powszechnych usług pocztowych, w ramach usług polegających na przewozie odpadów komunalnych lub nieczystości ciekłych, przez podmioty niebędące przedsiębiorcami czy też w ramach usuwania skutków awarii lub wypadków pojazdami pomocy drogowej, wykonujący przewozy na potrzeby własne, odpowiedzialni są za wyposażenie kierowcy wykonującego transport drogowy lub przewóz na potrzeby własne w wymagane dokumenty.

Podczas przejazdu wykonywanego w ramach transportu drogowego kierowca taksówki jest obowiązany mieć dodatkowo przy sobie i okazać na żądanie licencję.

Kto może dokonać kontroli przewozu drogowego?

Do kontroli ww. dokumentów oraz warunków w nich określonych, uprawnieni są:

funkcjonariusze Policji;
inspektorzy Inspekcji Transportu Drogowego;
funkcjonariusze organów celnych;
funkcjonariusze Straży Granicznej;
upoważnieni pracownicy zarządców dróg publicznych - z wyłączeniem niektórych dokumentów;
inspektorzy Państwowej Inspekcji Pracy - w odniesieniu do zapisów urządzenia rejestrującego samoczynnie prędkość jazdy oraz czas jazdy i postoju;
upoważnieni pracownicy właściwego organu, wydającego zezwolenia na wykonywanie przewozów regularnych i przewozów regularnych specjalnych - w odniesieniu do przewozów regularnych i regularnych specjalnych.

Warunki i tryb wykonywania kontroli w zakresie przewozu drogowego

Wchodzące w życie 21 lutego 2006 r. rozporządzenie Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 19 stycznia 2006 r. w sprawie warunków i trybu wykonywania kontroli w zakresie przewozu drogowego określa warunki i tryb wykonywania kontroli w zakresie przewozu drogowego przez funkcjonariuszy Policji, inspektorów Inspekcji Transportu Drogowego, funkcjonariuszy organów celnych i Straży Granicznej, upoważnionych pracowników zarządców dróg publicznych, inspektorów Państwowej Inspekcji Pracy oraz upoważnionych pracowników właściwego organu wydającego zezwolenia na przewozy regularne lub regularne specjalne.

Ponadto w załącznikach do tego rozporządzenia można znaleźć wzory dokumentów stosowanych przez uprawnionych do takiej kontroli:

wzór protokołu kontroli,
wzór decyzji o nałożeniu kary pieniężnej,
wzór pokwitowania zapłaty.

W ramach kontroli w zakresie przewozu drogowego dokonuje się kontroli ww. dokumentów oraz warunków w nich określonych.

Zasady kontroli w zakresie przewozu drogowego

Inspektorzy Państwowej Inspekcji Pracy dokonują kontroli w zakresie przewozu drogowego na warunkach i w trybie określonych w przepisach o Państwowej Inspekcji Pracy.

Inspektorzy Inspekcji Transportu Drogowego dokonują kontroli na warunkach i w trybie określonych w ustawie o transporcie drogowym, z uwzględnieniem przepisów o kontroli ruchu drogowego i omawianego rozporządzenia.

Funkcjonariusze Policji, organów celnych i Straży Granicznej oraz upoważnieni pracownicy zarządców dróg dokonują kontroli na warunkach i w sposób określonych w przepisach o kontroli ruchu drogowego, z uwzględnieniem przepisów nowego rozporządzenia.

Upoważnieni pracownicy organu wydającego zezwolenia na przewozy regularne lub regularne specjalne dokonują kontroli dokumentów na warunkach i w trybie określonych w przepisach niniejszego rozporządzenia.

Uprawnienia kontrolujących

Rozpoczęcie kontroli przez funkcjonariuszy Policji, organów celnych i Straży Granicznej oraz upoważnionych pracownicy zarządców dróg czy organu wydającego zezwolenia na przewozy regularne lub regularne specjalne, zwanych dalej "kontrolującymi", poprzedza się okazaniem kontrolowanemu dokumentu uprawniającego do dokonywania czynności kontrolnych, w szczególności legitymacji służbowej lub upoważnienia do wykonywania kontroli ruchu drogowego, z wyłączeniem funkcjonariuszy Policji. Kontrolujący ma obowiązek zapoznać kontrolowanego z jego prawami i obowiązkami wynikającymi z ustawy o transporcie drogowym. Kontrolujący wykonuje czynności kontrolne w obecności kontrolowanego, osoby zastępującej kontrolowanego lub przez niego zatrudnionej.

Kontrolujący, w zakresie posiadanych uprawnień, ma prawo:

wstępu do pojazdu;
kontroli dokumentów;
kontroli znajdujących się w pojeździe urządzeń pomiarowo-kontrolnych lub tachografu cyfrowego;
kontrolowania masy, nacisków osi i wymiarów pojazdu przy użyciu przyrządu pomiarowego;
żądania od przedsiębiorcy i jego pracowników pisemnych lub ustnych wyjaśnień, okazania dokumentów i innych nośników informacji oraz udostępnienia wszelkich danych mających związek z przedmiotem kontroli.

W toku kontroli kontrolujący może także:

legitymować kierowców i inne osoby w celu ustalenia tożsamości, jeżeli jest to niezbędne na potrzeby kontroli;
badać dokumenty i inne nośniki informacji objęte zakresem kontroli;
dokonywać oględzin i zabezpieczać zebrane dowody;
przesłuchiwać świadków i zasięgać opinii biegłych;
przesłuchiwać kontrolowanego w charakterze strony, jeżeli po wyczerpaniu środków dowodowych lub z powodu ich braku pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla ustaleń kontroli.

Obowiązki kontrolowanego

Kontrolowany jest obowiązany umożliwić kontrolującemu przeprowadzenie czynności kontrolnych, m.in.:

udzielać wyjaśnień;
okazać dokumenty lub inne nośniki informacji objęte zakresem kontroli;
udostępnić dane mające związek z przedmiotem kontroli;
udostępnić pojazd w zakresie objętym kontrolą;
umożliwić sporządzenie kopii dokumentów wskazanych przez kontrolującego;
umożliwić sporządzenie dokumentacji filmowej lub fotograficznej, jeżeli może ona stanowić dowód lub przyczynić się do utrwalenia dowodu w sprawie będącej przedmiotem kontroli;
przekazać kopie dokumentów oraz oryginałów zapisów urządzenia samoczynnie rejestrującego prędkość jazdy, czas jazdy i postoju.

Protokół kontroli

Ustaleń stanu faktycznego dokonuje się na podstawie zebranych w toku kontroli dowodów.

Z przeprowadzonych czynności kontrolnych sporządza się "protokół kontroli", według wzoru określonego w załączniku do rozporządzenia.

Jeżeli podczas kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości uzasadniającej nałożenie kary pieniężnej, sporządza się protokół kontroli, w którym wypełnia się wyłącznie następujące dane: miejsce i datę kontroli, nazwę lub firmę przedsiębiorcy lub podmiotu wykonującego przewóz drogowy, imię i nazwisko kierowcy oraz jego obywatelstwo, numer rejestracyjny pojazdu, jego typ, rodzaj przewozu, przepisy, których przestrzeganie zostało skontrolowane, oraz skontrolowane dokumenty. Jeżeli podczas kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości uzasadniającej nałożenie kary pieniężnej, kontrolujący przekazuje taki protokół kontroli do centralnej ewidencji naruszeń, za pośrednictwem właściwego miejscowo Wojewódzkiego Inspektora Transportu Drogowego, nie później niż w terminie 14 dni od dnia przeprowadzenia kontroli.

Protokół kontroli podpisują kontrolujący i kontrolowany. Odmowę podpisania protokołu przez kontrolowanego kontrolujący odnotowuje w protokole kontroli. Do protokołu kontroli kontrolowany może wnieść zastrzeżenia. Oryginał protokołu kontroli zatrzymuje kontrolujący, a kopię doręcza się kontrolowanemu kierowcy, przedsiębiorcy lub podmiotowi wykonującemu przewóz drogowy.

Kara pieniężna

Jeżeli podczas przeprowadzania kontroli stwierdzono co najmniej jedną nieprawidłowość uzasadniającą nałożenie kary pieniężnej, sporządza się protokół kontroli, a następnie decyzję o nałożeniu kary pieniężnej. Oryginał tej decyzji doręcza się kontrolowanemu przedsiębiorcy lub podmiotowi wykonującemu przewóz drogowy. W przypadku ukaranego niebędącego przedsiębiorcą krajowym kopię decyzji wręcza się również kierowcy. Decyzję tę sporządza się według wzoru określonego w załączniku do rozporządzenia.

Kserokopię wydanej decyzji o nałożeniu kary pieniężnej wraz z protokołem kontroli kontrolujący przekazuje do centralnej ewidencji naruszeń, za pośrednictwem właściwego miejscowo Wojewódzkiego Inspektora Transportu Drogowego, nie później niż w terminie 14 dni od dnia wydania decyzji.

Inspektorzy Inspekcji Transportu Drogowego przekazują do centralnej ewidencji naruszeń drogą elektroniczną kopię decyzji o nałożeniu kary pieniężnej wraz z protokołem kontroli, a w przypadku jeżeli nie stwierdzono nieprawidłowości uzasadniających nałożenie kary pieniężnej - tylko protokół kontroli.

Nałożoną karę pieniężną uiszcza się co do zasady w formie przekazu na właściwy rachunek bankowy wskazany w decyzji o nałożeniu kary pieniężnej. Jednak w przypadku ukaranego niebędącego przedsiębiorcą krajowym uiszczenie kary w formie gotówkowej bezpośrednio kontrolującemu, odbywa się za pokwitowaniem zapłaty, którego wzór określa załącznik do omawianego rozporządzenia. W razie nałożenia kary pieniężnej przez inspektorów Inspekcji Transportu Drogowego możliwe jest również jej uiszczenie w formie bezgotówkowej, za pomocą karty płatniczej.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. 2004 r., Nr 204, poz. 2088, ze zm.);
Rozporządzenie Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 19 stycznia 2006 r. w sprawie warunków i trybu wykonywania kontroli w zakresie przewozu drogowego (Dz. U. 2006 r., Nr 19, poz. 153)