SporzÄ…dzenie listy wierzytelnoÅ›ci nastÄ™puje w trzech etapach. Pierwszym z nich jest zgÅ‚oszenie wierzytelnoÅ›ci, które majÄ… być umieszczone na liÅ›cie sÄ™dziemu-komisarzowi, który dorÄ™cza listÄ™ syndykowi, a ten wzywa upadÅ‚ego, by siÄ™ oÅ›wiadczyÅ‚ co do zgÅ‚oszonej wierzytelnoÅ›ci. NastÄ™pnie syndyk sporzÄ…dza projekt listy wierzytelnoÅ›ci. Ostatni etap polega na możliwoÅ›ci zgÅ‚aszania sprzeciwów przeciwko liÅ›cie wierzytelnoÅ›ci.
Jak dokonać zgłoszenia wierzytelności?
Każdy wierzyciel upadÅ‚ego, który chce uczestniczyć w czynnoÅ›ciach postÄ™powania upadÅ‚oÅ›ciowego, do udziaÅ‚u w których niezbÄ™dne jest ustalenie wierzytelnoÅ›ci, powinien oznaczonym w terminie zgÅ‚osić sÄ™dziemu-komisarzowi swojÄ… wierzytelność – chodzi tutaj zarówno o wierzytelnoÅ›ci osobiste, jak i rzeczowe. Wierzytelność podlega zgÅ‚oszeniu, gdy jest wierzytelnoÅ›ciÄ… majÄ…tkowÄ…, ponadto, gdy podlega zaspokojeniu z masy upadÅ‚oÅ›ci i istnieje w chwili ogÅ‚oszenia tej upadÅ‚oÅ›ci. ZgÅ‚oszenie wierzytelnoÅ›ci powinno być dokonane na piÅ›mie. Do pisma zgÅ‚aszajÄ…cy winien dołączyć w oryginale lub w uwierzytelnionym odpisie dokumenty usprawiedliwiajÄ…ce zgÅ‚oszenie.
W zgłoszeniu wierzytelności należy ponadto wymienić:
- imiÄ™, nazwisko i firmÄ™ wierzyciela, jego miejsce zamieszkania lub siedzibÄ™,
- wierzytelność wraz z należnościami ubocznymi (czyli np. z odsetkami lub kosztami postępowania egzekucyjnego), a jeżeli wierzytelność jest niepieniężna lub wyrażona w pieniądzu zagranicznym należy podać jej wartość w walucie polskiej ,
- dowody wierzytelnoÅ›ci (przede wszystkim dokumenty, które uzasadniajÄ… istnienie i wysokość wierzytelnoÅ›ci), a wierzyciel musi wskazać jakiekolwiek dowody – jeżeli nie wskaże żadnego, to uważa siÄ™ to za brak formalny pisma,
- kategoriÄ™, do której wierzytelność ma być zaliczona (wedÅ‚ug kategorii oznaczajÄ…cych kolejność zaspokojenia z listy wierzytelnoÅ›ci. Kategoria powinna być uzasadniona dowodami (przede wszystkim z dokumentu), tak jak sama wierzytelność,
- zabezpieczenie, przywiÄ…zane do wierzytelnoÅ›ci (chodzi tylko o zabezpieczenia rzeczowe, przywiÄ…zane do majÄ…tku upadÅ‚ego – na przykÅ‚ad hipoteka, zastaw)
- oświadczenie, w jakiej sumie wierzytelność nie będzie zaspokojona z zabezpieczenia (suma ta jest określana w przybliżeniu),
- oÅ›wiadczenie, czy wierzyciel zrzeka siÄ™ zabezpieczenia w caÅ‚oÅ›ci lub w części (zrzeczenia takiego dokonuje siÄ™, jeżeli wierzyciel chce uczestniczyć w zgromadzeniu wierzycieli z kwotÄ… wyższÄ… niż różnica pomiÄ™dzy wysokoÅ›ciÄ… wierzytelnoÅ›ci a wartoÅ›ciÄ… przedmiotu zabezpieczenia – jest to fakultatywne) – jeżeli oÅ›wiadczenie tej treÅ›ci nie zostanie zÅ‚ożone, uważa siÄ™, że wierzyciel pragnie zachować zabezpieczenie w caÅ‚oÅ›ci,
- stan sprawy, jeżeli co do wierzytelności toczy się postępowanie sądowe lub administracyjne
Projekt listy wierzytelności.
Projekt listy wierzytelnoÅ›ci jest sporzÄ…dzany przez syndyka. Projekt ten jest sporzÄ…dzany po upÅ‚ywie terminu do zgÅ‚aszania wierzytelnoÅ›ci. SÄ™dzia-komisarz przekazuje syndykowi odpisy pism wierzycieli, którzy zgÅ‚osili wierzytelnoÅ›ci. Przed sporzÄ…dzeniem projektu syndyk wezwie upadÅ‚ego, aby w oznaczonym terminie zÅ‚ożyÅ‚ oÅ›wiadczenie co do zgÅ‚oszonych wierzytelnoÅ›ci, a zwÅ‚aszcza, żeby okreÅ›liÅ‚ czy je uznaje, czy nie. OÅ›wiadczenie upadÅ‚ego jest niezwykle istotne. Jeżeli upadÅ‚y uznaÅ‚ zgÅ‚oszone wierzytelnoÅ›ci, to nie bÄ™dzie miaÅ‚ możliwoÅ›ci, by w razie uprawomocnienia siÄ™ postÄ™powania o ukoÅ„czeniu lub umorzeniu postÄ™powania żądać w drodze powództwa żądać uchylenia mocy obowiÄ…zujÄ…cej tytuÅ‚u egzekucyjnego. Uznanie wierzytelnoÅ›ci wyklucza bowiem możliwość zÅ‚ożenia powództwa o uchylenie.
Syndyk sporządza projekt listy wierzytelności według sposobu określonego w przepisach prawa upadłościowego. W projekcie listy syndyk zaznaczy w osobnych rubrykach:
- czy wierzytelność może być uznana, w jakiej sumie i kategorii;
- czy wierzytelność ma zabezpieczenie;
- czy zależna jest od warunku;
- czy wierzycielowi służy prawo potrącenia;
- w jakim stanie znajduje się postępowanie sądowe lub administracyjne co do zgłoszonej wierzytelności, jej zabezpieczenie lub prawa potrącenia.
- w osobnej rubryce syndyk poda również uzasadnienie, jeżeli zaprzecza w caÅ‚oÅ›ci lub w części oÅ›wiadczeniom zgÅ‚aszajÄ…cego. W osobnej rubryce syndyk przytoczy oÅ›wiadczenie upadÅ‚ego i podane przez niego uzasadnienie.
Sporządzanie listy wierzytelności rządzi się swoimi prawami.
- Wierzytelność niepieniężna będzie wciągnięta na listę w sumie wartości z dnia ogłoszenia upadłości. Dzieje się tak, ponieważ zobowiązania majątkowe niepieniężne upadłego zamieniają się z dniem ogłoszenia upadłości na pieniężne (z dniem ogłoszenia upadłości stają się one płatne). Także, jeżeli wierzytelność opiewała na walutę zagraniczną na listę wierzytelności zostanie wciągnięta w walucie polskiej. Wierzytelność opiewająca na walutę obcą jest przeliczana na walutę polską według kursu giełdy warszawskiej w dniu ogłoszenia upadłości, a gdy takiego kursu nie było według średniego kursu walut obcych w złotych polskich, ustalonego przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego, a gdy takiego kursu nie było - według ceny rynkowej z tej daty,
- Jeżeli wierzytelność byÅ‚a okreÅ›lona alternatywnie – czyli dÅ‚użnik byÅ‚ uprawniony do Å›wiadczenia w naturze, bÄ…dź w pieniężnej równowartoÅ›ci, na listÄ™ wierzytelnoÅ›ci syndyk powinien wciÄ…gnąć wierzytelność pieniężnÄ…,
- Jeżeli w dniu ogłoszenia upadłości płatność wierzytelności nie oprocentowanej (gdy nie należą się żadne odsetki) jeszcze nie nastąpiła, na listę wciągnięta będzie suma zmniejszona o odsetki ustawowe, nie wyższe niż sześć procent, za czas od dnia ogłoszenia upadłości do dnia płatności, i nie więcej niż za dwa lata.
Uregulowanie to jest konieczne, ponieważ w prawie upadÅ‚oÅ›ciowym, z dniem ogÅ‚oszenia upadÅ‚oÅ›ci zobowiÄ…zanie pieniężne, którego termin pÅ‚atnoÅ›ci jeszcze nie nastÄ…piÅ‚ staje siÄ™ wymagalne, a ponadto przestajÄ… biegnąć od niego odsetki. jeżeli w dniu ogÅ‚oszenia upadÅ‚oÅ›ci wierzytelność bez zastrzeżenia odsetek nie byÅ‚a jeszcze wymagalna można jej mimo wszystko dochodzić, ponieważ z dniem ogÅ‚oszenia upadÅ‚oÅ›ci, która obejmuje likwidacjÄ™ masy upadÅ‚oÅ›ci wierzytelność staje siÄ™ wymagalna. Wierzyciel traci jednoczeÅ›nie możliwość zaspokojenia odsetek przypadajÄ…cych po dniu ogÅ‚oszenia upadÅ‚oÅ›ci. Do obliczenia tej wierzytelnoÅ›ci stosuje siÄ™ tzw. metodÄ™ Carpzowa – i oblicza siÄ™ wierzytelność, która ma być umieszczona na liÅ›cie mnożąc peÅ‚nÄ… sumÄ™ zgÅ‚oszonej wierzytelnoÅ›ci razy iloraz różnicy: sto minus iloczyn stopy odsetek ustawowych i czas od ogÅ‚oszenia upadÅ‚oÅ›ci przez sto,
- Wierzytelność wspóÅ‚dÅ‚użnika lub porÄ™czyciela upadÅ‚ego z tytuÅ‚u zwrotnego roszczenia bÄ™dzie wciÄ…gniÄ™ta na listÄ™ w takiej wysokoÅ›ci, w jakiej wspóÅ‚dÅ‚użnik lub porÄ™czyciel zaspokoiÅ‚ wierzyciela. Jako wartość prawa do powtarzajÄ…cych siÄ™ Å›wiadczeÅ„, oznaczonych co do czasu trwania, bÄ™dzie na listÄ™ wciÄ…gniÄ™ta suma Å›wiadczeÅ„ za caÅ‚y czas ich trwania, zmniejszona o odsetki ustawowe, nie wyższe jednak niż sześć procent, za czas od dnia ogÅ‚oszenia upadÅ‚oÅ›ci do dnia pÅ‚atnoÅ›ci każdego przyszÅ‚ego Å›wiadczenia. Prawo takie, sÅ‚użące na czas życia uprawnionego lub innej osoby albo co do czasu trwania Å›ciÅ›le nie oznaczone, wciÄ…gniÄ™te bÄ™dzie na listÄ™ w sumie stanowiÄ…cej wartość prawa,
- Jeżeli w umowie o prawo do powtarzajÄ…cych siÄ™ Å›wiadczeÅ„ ustalona jest suma wykupu, suma ta wciÄ…gniÄ™ta bÄ™dzie jako wartość prawa. Wierzytelność, zabezpieczona hipotekÄ… lub w rejestrze na majÄ…tku upadÅ‚ego poÅ‚ożonym za granicÄ…, wciÄ…gniÄ™ta bÄ™dzie na listÄ™ jeżeli zÅ‚ożony bÄ™dzie dowód wykreÅ›lenia wpisu o zabezpieczeniu.
Jak toczy się postępowanie po sporządzeniu projektu listy wierzytelności?
Projekt listy wierzytelnoÅ›ci syndyk skÅ‚ada sÄ™dziemu-komisarzowi. Przedstawienie projektu sÄ™dziemu-komisarzowi powinno nastÄ…pić niezwÅ‚ocznie po jego sporzÄ…dzeniu (jest również możliwe, że sÄ™dzia komisarz mobilizujÄ…c syndyka do szybkiego i sprawnego dziaÅ‚ania wyznaczy termin, w którym lista wierzytelnoÅ›ci bÄ™dzie musiaÅ‚a być zÅ‚ożona).
Niezwłoczne złożenie listy jest istotne, ponieważ bez niej dalsze postępowanie i zaspokojenie wierzycieli nie jest możliwe.
Po zÅ‚ożeniu sÄ™dziemu-komisarzowi projektu wierzytelnoÅ›ci syndyk jest przez niego wzywany na posiedzenie. Na posiedzenie to sÄ™dzia-komisarz wzywa również upadÅ‚ego. Na posiedzenie nie wzywa siÄ™ zatem ani wierzycieli, co do których ma zapaść postanowienie o uznaniu lub odmowie uznania wierzytelnoÅ›ci, ani innych osób.
Po wysÅ‚uchaniu syndyka i upadÅ‚ego sÄ™dzia-komisarz wydaje postanowienie co do uznania lub odmowy uznania w caÅ‚oÅ›ci lub w części zgÅ‚oszonych wierzytelnoÅ›ci. Postanowienie, jakie wydaje sÄ™dzia-komisarz musi siÄ™ odnosić do każdej wierzytelnoÅ›ci z osobna – ale może to nastÄ…pić w jednym formularzu. Każda wierzytelność musi być rozpatrywana osobno, ponieważ jej zgÅ‚oszenie peÅ‚ni rolÄ™ powództwa. WysÅ‚uchanie musi nastÄ…pić w formie ustnej – nie jest możliwe pisemne oÅ›wiadczenie. W trakcie wysÅ‚uchania syndyka i upadÅ‚ego sÄ™dzia-komisarz powinien wyjaÅ›nić wszelkie okolicznoÅ›ci, które budzÄ… jakiekolwiek wÄ…tpliwoÅ›ci, przede wszystkim te dotyczÄ…ce istnienia wierzytelnoÅ›ci, zabezpieczeÅ„, jakie dana wierzytelność posiada.
UstalonÄ… w ten sposób listÄ™ wierzytelnoÅ›ci każdy zainteresowany może przeglÄ…dać w sekretariacie sÄ…du, o czym sÄ™dzia-komisarz ogÅ‚osi przez obwieszczenie. Jeżeli postÄ™powanie dotyczy przedsiÄ™biorstwa paÅ„stwowego o ustaleniu listy wierzytelnoÅ›ci powiadamia siÄ™ organ zaÅ‚ożycielski oraz organ uprawniony do reprezentowania Skarbu PaÅ„stwa.
Czy przeciwko tak ustalonej liście wierzytelności można się sprzeciwić?
Tak. Przeciwko ustalonej przez sÄ™dziego-komisarza liÅ›cie wierzytelnoÅ›ci można zÅ‚ożyć sprzeciw. W ciÄ…gu dwóch tygodni od daty obwieszczenia o ustaleniu listy wierzytelnoÅ›ci każdy wierzyciel, który zgÅ‚osiÅ‚ swojÄ… wierzytelność w trybie i w terminie przepisanym może zaÅ‚ożyć do sÄ…du sprzeciw co do uznania wierzytelnoÅ›ci, a każdy, komu odmówiono uznania zgÅ‚oszonej wierzytelnoÅ›ci może zÅ‚ożyć sprzeciw co do odmowy jej uznania.
W tym samym terminie sprzeciw służy syndykowi i upadłemu, o ile ustalona przez sędziego-komisarza lista nie jest zgodna z ich wnioskami lub oświadczeniami.
W razie upadłości przedsiębiorstwa państwowego sprzeciw może zgłosić także organ założycielski oraz organ uprawniony do reprezentowania Skarbu Państwa.
SÄ…d rozpoznajÄ…c sprzeciw bada przede wszystkim, czy w sprzeciwie należcie przytoczono fakty i dowody na jego uzasadnienie. Sprzeciw nie odpowiadajÄ…cy tym wymaganiom albo sprzeciw spóźniony bÄ™dzie przez sÄ…d odrzucony.
Specjalne warunki ustawa przewiduje co do zgÅ‚oszenia sprzeciwu, jeżeli wierzytelność ustalona byÅ‚a wyrokiem prawomocnym. Sprzeciw w takim przypadku może być oparty tylko na zdarzeniach, zaszÅ‚ych po zamkniÄ™ciu rozprawy w sprawie, w której wyrok byÅ‚ wydany. Zdarzenia te powinny być stwierdzone dowodem na piÅ›mie. Ponadto jeżeli wierzytelność stwierdzona jest tytuÅ‚em egzekucyjnym, sprzeciw, oparty na tym, że czynność upadÅ‚ego zdziaÅ‚ana zostaÅ‚a ze szkodÄ… wierzycieli, może być wniesiony tylko przez syndyka.
SÄ…d rozstrzyga sprzeciwy po przeprowadzeniu rozprawy.
Na rozprawÄ™ sÄ…d wzywa:
- syndyka,
- upadłego,
- wierzyciela, który zÅ‚ożyÅ‚ sprzeciw,
- oraz wierzyciela, którego wierzytelnoÅ›ci sprzeciw dotyczy.
Niestawiennictwo tych osób nie wstrzymuje jednak wydania postanowienia.
Co się dzieje, jeżeli sprzeciw zostanie uwzględniony?
UwzglÄ™dniony sprzeciw powoduje, że ustalona lista wierzytelnoÅ›ci ulega zmianie. Jeżeli sprzeciw wierzyciela co do uznania wierzytelnoÅ›ci zostaÅ‚ uwzglÄ™dniony, syndyk zwróci wierzycielowi poniesione przez niego koszty o tyle, o ile wskutek sprzeciwu masa odniosÅ‚a korzyść. Zwrot kosztów nie należy siÄ™ wierzycielowi, jeżeli sprzeciw co do uznania tej samej wierzytelnoÅ›ci wniósÅ‚ syndyk. Wierzyciel może żądać zwrotu dokumentów zÅ‚ożonych na usprawiedliwienie wierzytelnoÅ›ci. Sekretarz sÄ…du wydaje dokument z zaznaczeniem na nim, w jakiej sumie wierzytelność zostaÅ‚a uznana.
Jeżeli wierzytelność zostaÅ‚a zgÅ‚oszona po upÅ‚ywie terminu wyznaczonego do zgÅ‚oszeÅ„, zgÅ‚oszenie bÄ™dzie również bÄ™dzie rozpoznane. Jednakże wówczas koszty tego postÄ™powania ponosi wierzyciel. W tym przypadku czynnoÅ›ci już dokonane obowiÄ…zujÄ… zgÅ‚aszajÄ…cego wierzyciela, a jego uznana wierzytelność bÄ™dzie uwzglÄ™dniona tylko w tych podziaÅ‚ach funduszów masy, które nastÄ…piÄ… po uznaniu.
Pamiętaj, że:
- Sędzia-komisarz uzupełnia listę w miarę zgłoszenia wierzytelności po upływie terminu do zgłoszeń oraz prostuje ją stosownie do prawomocnych orzeczeń,
- Odmowa uznania wierzytelnoÅ›ci w caÅ‚oÅ›ci lub w części w trybie przepisów rozdziaÅ‚u niniejszego nie tamuje możnoÅ›ci jej dochodzenia przeciwko upadÅ‚emu po ukoÅ„czeniu lub umorzeniu postÄ™powania upadÅ‚oÅ›ciowego,
- Po ukoÅ„czeniu lub umorzeniu postÄ™powania upadÅ‚oÅ›ciowego wyciÄ…g z ustalonej listy wierzytelnoÅ›ci, zawierajÄ…cy oznaczenie wierzytelnoÅ›ci oraz sumy na jej poczet przez wierzyciela otrzymanej, jest tytuÅ‚em egzekucyjnym przeciwko upadÅ‚emu. W ciÄ…gu roku od uprawomocnienia siÄ™ postÄ™powania o ukoÅ„czeniu lub umorzeniu postÄ™powania upadÅ‚y może w drodze powództwa żądać uchylenia mocy obowiÄ…zujÄ…cej tytuÅ‚u egzekucyjnego. UpadÅ‚y nie może żądać uchylenia mocy obowiÄ…zujÄ…cej tytuÅ‚u egzekucyjnego, gdy uznaÅ‚ wierzytelnoÅ›ci w postÄ™powaniu upadÅ‚oÅ›ciowym i gdy odnoÅ›nie wierzytelnoÅ›ci zapadÅ‚ już wyrok prawomocny.
Podstawa prawna:
- Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 24 października 1934 r. Prawo upadłościowe (Dz. U. 1991 r., Nr 118, poz. 512 ze zmianami).