Wkrótce nowe etykiety energetyczne i prawo do naprawy

Etykiety energetyczne znane są konsumentom od połowy lat 90. XX wieku. Informują o podstawowych parametrach technicznych sprzętów gospodarstwa domowego i pozwalają w łatwy i szybki sposób porównać właściwości dostępnych na rynku produktów tego samego typu. Pomaga to konsumentowi dokonać najlepszego wyboru. Dzięki informacjom umieszczonym na etykietach jeszcze przed zakupem można obliczyć np. ile dane urządzenie zużyje prądu czy wody. Etykieta jest identyczna w każdym państwie członkowskim Unii Europejskiej.

W 2019 r. Komisja Europejska opublikowała pięć rozporządzeń dotyczących domowych urządzeń. Wprowadzają one zmienioną skalę na etykietach energetycznych, wzory nowych etykiet oraz tzw. „prawo do naprawy”. Część zmian zaczęła obowiązywaćod 1 marca 2021 roku, dla produktów takich jak: telewizory i monitory cyfrowe, pralki i pralko-suszarki, urządzenia chłodnicze i zmywarki do naczyń. Z kolei od 1 września 2021 r. wejdzie również w życie zmieniona skala i wzory nowych etykiet na źródłach światła, czyli żarówkach.

Nowe etykiety energetyczne

1 sierpnia 2017 r. weszło w życie Rozporządzenie UE Parlamentu i Rady 2017/1369 z 4 lipca 2017 r. ustanawiające ramy etykietowania energetycznego.  W marcu 2021 r. wejdą w życie pierwsze rozporządzenia delegowane zmieniające etykietę energetyczną dla sześciu grup produktowych.

- "Na etykietach energetycznych zlikwidowano plusy i wróciła pierwotna skala od od A do G. W praktycenie będzie obecnie na rynku produktów o klasie A - została ona zarezerwowana dla zaawansowanych sprzętów i nowych osiągnięć technicznych, które dopiero powstaną w przyszłości" – tłumaczy" Prezes UOKiK Tomasz Chróstny. Ponadto na etykietach pojawiły się kody QR do internetowej karty produktu w bazie EPREL (European Product Database for Energy Labelling), która zbiera dane o etykietach energetycznych produktów. Po zeskanowaniu takiego kodu konsument będzie mógł zweryfikować dane techniczne urządzenia (w języku angielskim). Oprócz tego, pojawiły się nowe piktogramy graficznie odzwierciedlające cechy danego urządzenia. Powstała także nowa skala klas hałasu (od A do D) i częściowo zmieniły się zasady wyliczeń parametrów urządzenia podane na etykiecie.

Sprzedawcy mają obowiązek umieszczania nowych etykiet energetycznych na eksponowanych urządzeniach, a producenci – dołączania ich do produktów. Klasa efektywności energetycznej powinna być także widoczna podczas zakupów online (uwidoczniona w pobliżu ceny) i czytelna.

Jak wygląda harmonogram?

• do 2 sierpnia 2023 r. Komisja przyjmie rozporządzenia delegowane w celu wprowadzenie etykiet ze zmienioną skalą od A do G dla grup produktów objętych aktami delegowanymi, przyjętymi na podstawie dyrektywy 2010/30/UE.
• do 2 sierpnia 2025 r. Komisja Europejska przedstawi przeglądy dla urządzeń grzewczych i pogrzewaczy wody, tj. grup produktów objętych rozporządzeniami delegowanymi (UE) nr 811/2013, (UE) nr 812/2013 i (UE) nr 2015/1187 z myślą o zmianie skali etykiet.
• do 2 listopada 2018 r. KE powinna była przyjąć akty delegowane w celu wprowadzenia etykiet ze zmienioną skalą od A do G dla grup produktów objętych rozporządzeniami delegowanymi Komisji (UE) nr 1059/2010 – zmywarki do naczyń , (UE) nr 1060/2010 – urządzenia chłodnicze, (UE) nr 1061/2010 - pralki, (UE) nr 1062/2010 – telewizory  i (UE) nr 874/2012 – lampy elektryczne i oprawy oświetleniowe oraz dyrektywą Komisji 96/60/WE – pralko-suszarki. Ostatecznie rozporządzenia zostały przyjęte w marcu 2019 r. a opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej w grudniu 2019 roku.

Rozporządzenie 2017/1369 - stosowanie

Chociaż rozporządzenie nr 2017/1369 obowiązuje bezpośrednio, to jednak unijny legislator pozostawia państwom członkowskim do uregulowania procedury kontroli spełniania wymagań dotyczacych etykietowania energetycznego, stosowanie środków za naruszenie przepisów rozporządzenia oraz system sankcji. Rozporządzenie nr 2017/1369 uchyla dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/30/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie wskazania poprzez etykietowanie oraz standardowe informacje o produkcie, zużycia energii oraz innych zasobów przez produkty związane z energią  (dalej dyrektywa 2010/30/UE).

Polskie prawodawstwo w tym obszarze reguluje ustawa z dnia 14 września 2012 r. o etykietowaniu energetycznym produktów związanych z energią (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 378).

Komisja Europejska na swojej stronie opublikowała obszerne wyjaśnienia związane z nowymi etykietami efektywności energetycznej zachęcamy do zapoznania się z nimi.

Zachęcamy również do obejrzenia filmu (przed uruchomieniem filmu naciśnij oznaczenie CC i wybierz Polish - uruchamia to napisy w jęz. polskim) opracowanym na zlecenie Parlamentu Europejskiego dotyczącym etykietowania energetycznego.

Prawo do naprawy

Na podstawie przepisów dotyczących zasobooszczędności, czyli tzw. „prawa do naprawy”, producenci sprzętów AGD i RTV muszą zapewnić dostępność części zamiennych przez 7 do 10 lat po zakończeniu ich produkcji i wprowadzeniu  ostatniej partii do obrotu. Części zamienne mają być dostępne przede wszystkim dla serwisów naprawczych. Elementy do prostych napraw, które użytkownik może bezpiecznie wymienić samodzielnie, mają być powszechnie możliwe do kupienia.

Przykładowo:

Części zamienne mają być też łatwe do wymiany przy pomocy ogólnodostępnych narzędzi.

- "Dzięki wprowadzonej regulacji sprzęty mają być trwalsze i łatwiejsze w naprawie. Jednym z celów nowych przepisów jest ograniczenie elektrośmieci. Prawo do naprawy i zwiększenie dostępności części będzie miało również swój wymiar finansowy – dłuższa eksploatacja urządzenia to oszczędność pieniędzy, zatem skutek finansowy dla konsumentów będzie również korzystny" – wyjaśnił Tomasz Chróstny, Prezes UOKiK.

Wykaz części zamiennych i procedura ich zamawiania ma być dostępna na stronie internetowej producenta, jego przedstawiciela lub importera. W przypadku części zamiennych dostępnych powszechnie, na stronie internetowej powinna znaleźć się także instrukcja naprawy.

Gdzie oddać zużyty sprzęt elektryczny? Kontrola Inspekcji Handlowej

Zużytego lub zepsutego sprzętu elektrycznego i elektronicznego np. suszarek do włosów czy tabletów nie wolno wyrzucać do zwykłego kosza na śmieci. Można oddać go w sklepie. Przy zakupie nowego urządzenia przedsiębiorca musi bezpłatnie przyjąć od konsumenta stary sprzęt takiego samego rodzaju. Przykładowo, jeśli  kupujesz w sklepie nowe żelazko – możesz oddać tam to zużyte lub zepsute, a jeśli zamawiasz telewizor z dostawą do domu – możesz przy tej okazji zgłosić, że chcesz się pozbyć starego, a sprzedawca ma obowiązek zorganizować jego odbiór. Duże sklepy sprzedające sprzęt AGD (o powierzchni co najmniej 400 m kw.) muszą przyjmować wszystkie zużyte urządzenia, jeśli żaden z ich wymiarów nie jest większy niż 25 cm.

Inspekcja Handlowa regularnie sprawdza, jak sklepy wywiązują się z tego obowiązku. Jedna z takich kontroli odbyła się w trzecim kwartale 2020 roku. Inspektorzy skontrolowali 302 przedsiębiorców sprzedających sprzęt elektryczny i elektroniczny. Wszyscy kontrolowani deklarowali, że zgodnie z przepisami bezpłatnie przyjmują zużyty sprzęt, ale niestety nie wszyscy informowali o obowiązujących przepisach i o swoich obowiązkach w tym zakresie.

Inspektorzy mieli zastrzeżenia do 19,5 proc. skontrolowanych przedsiębiorców. Większość z nich nie umieszczała w widocznym miejscu wymaganej prawem informacji o tym, gdzie i na jakich warunkach konsumenci mogą bezpłatnie oddać stary sprzęt.

Podczas kontroli inspektorzy wzięli pod lupę 1859 partii nowych urządzeń elektrycznych i elektronicznych. Sprawdzali, czy produkty są prawidłowo oznakowane mając symbol selektywnej zbiórki (tu nie było nieprawidłowości), informację o zakazie umieszczania zużytego sprzętu z innymi odpadami oraz o skutkach, jakie niebezpieczne substancje zawarte w urządzeniu mogą mieć dla zdrowia i środowiska. IH kontrolowała także, czy produkty zostały wprowadzone na rynek przez uprawnione firmy. Ogółem ze względu na oznakowanie zakwestionowała 63 sprawdzane partie, czyli nieco ponad 3 procent.

Zobacz pełen raport z kontroli zużytego sprzętu. Pobierz wyniki kontroli, w których stwierdzono nieprawidłowości.