Nowe uprawnienia Państwowej Inspekcji Pracy coraz bliżej. Projekt trafił do wykazu prac rządu
Do wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów trafił przygotowany w Ministerstwie Pracy projekt ustawy o reformie Państwowej Inspekcji Pracy. To więcej uprawnień i większa skuteczność działań PIP, a w efekcie lepsza ochrona pracowników w Polsce - m.in. przed nadużywaniem przez pracodawców umów cywilnoprawnych w miejsce umów o pracę.
Nad reformą Państwowej Inspekcji Pracy resort pracy pracuje w szerokim gronie – wraz ze stroną społeczną, pracownikami, pracodawcami, inspektorami pracy. Dlaczego?
W kwietniu 2025 roku w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej powołany został zespół ds. wypracowania rozwiązań służących reformie Państwowej Inspekcji Pracy. Zespół spotkał się trzy razy, a efektem prac jest projekt ustawy zakładający reformę instytucji. Uchwalenie ustawy będzie jednoznaczne z realizacją jednego z kamieni milowych Krajowego Planu Odbudowy.
Większe uprawnienia PIP, lepsza ochrona pracowników
Kluczową zmianą, jaką zakłada projekt MRPiPS, jest przyznanie Państwowej Inspekcji Pracy kompetencji do stwierdzania istnienia stosunku pracy w sytuacji, kiedy zawarto umowę cywilnoprawną w warunkach, w których powinna być zawarta umowa o pracę. Co to oznacza w praktyce? Możliwość wydawania decyzji o przekształceniu takiej umowy w umowę o pracę. Takie uprawnienia będą mieli okręgowi inspektorzy pracy.
Co ważne, od decyzji będzie przysługiwało odwołanie do sądu pracy.
Co jeszcze się zmieni?
Projekt obejmuje także m.in.:
- wymianę informacji i danych między Zakładem Ubezpieczeń Społecznych, Państwową Inspekcją Pracy i Krajową Administracją Skarbową na potrzeby kontroli i analizy ryzyka;
- usprawnienie kontroli PIP poprzez wprowadzenie kontroli zdalnych i wykorzystania urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzenie czynności kontrolnych na odległość, wprowadzenie postaci elektronicznej dokumentacji sporządzanej podczas kontroli, w szczególności protokołów kontroli;
- sporządzanie przez Głównego Inspektora Pracy rocznych i wieloletnich programów kontroli opartych na analizie ryzyka;
- rozwiązania w zakresie wysokości kar grzywny za wykroczenia przeciwko prawom pracownika mające na celu zapewnienie skuteczniejszej ochrony pracowników i mające pełnić funkcję odstraszającą dla pracodawców nieprzestrzegających przepisów prawa pracy.
Dodatkowe obowiązki PIP
Zmiany obejmą także organizację Państwowej Inspekcji Pracy. Projekt zobowiązuje bowiem Głównego Inspektora Pracy np. do opracowania wieloletniej strategii budowania zdolności i poprawy warunków pracy PIP obejmującej w szczególności: sprostanie wyzwaniu nieobsadzonych wakatów, wprowadzenia narzędzi informatycznych na potrzeby skutecznych kontroli, opracowania metod zarządzania i narzędzi oceny ryzyka, aby kontrole były ukierunkowane i skuteczne, oraz planu szkoleń dla pracowników w zakresie wdrażania nowych przepisów, standardów operacyjnych i narzędzi informatycznych.
Do tego dochodzi obowiązek przeprowadzenia audytu systemów bezpieczeństwa informatycznego instytucji oraz wydanie zarządzenia w sprawie metod i standardów zarządzania kontrolami.
Dodatkowo Główny Inspektor Pracy, Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Szef Krajowej Administracji Skarbowej zobowiązani będą do utworzenia międzyinstytucjonalnego zespołu zadaniowego do spraw oceny ryzyka w celu zwiększenia skuteczności kontroli PIP.
Dlaczego potrzebujemy tej reformy?
Potrzebujemy działań systemowych, które będą stały na straży polskich pracowników przez ograniczenie zawierania umów cywilnoprawnych w miejsce umów o pracę. Umowa o pracę zapewnia większą ochronę prawną, stabilność zatrudnienia, daje też dostęp do świadczeń i uprawnień pracowniczych.
Dlatego wzmacniamy Państwową Inspekcję Pracy, tak aby miała narzędzia do walki z nadużyciami wobec pracowników.