Nowe uregulowania kosztów sądowych w sprawach cywilnych

Sejm pracuje właśnie nad projektem ustawy o o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Jak dotąd kwestie związane z kosztami sądowymi reguluje ustawa z 1967 roku. Czas więc ją chyba zmienić. Projekt reguluje zasady i tryb pobierania kosztów sądowych w sprawach cywilnych, zasady ich zwrotu, wysokość opłat sądowych w sprawach cywilnych, zasady zwalniania od kosztów sądowych oraz umarzania, rozkładania na raty i odraczania terminu zapłaty należności sądowych.

Czego przede wszystkim dotyczyć będą zmiany?

Projekt zakłada, iż postępowanie cywilne zostanie dzięki niemu usprawnione, gdyż zmiany w głównej mierze dotyczyć będą czynności sądowych w sprawach cywilnych odnoszących się do ustalania wysokości i pobierania od stron opłat sądowych, pobierania zaliczek na wydatki, zwalniania od kosztów sądowych, egzekucji należności Skarbu Państwa z tego tytułu. W praktyce sądy i sędziowie mają zostać odciążeni od niektórych czynności dotyczących kosztów sądowych poprzez powierzenie ich referendarzom sądowym.

Do tej pory brak jest szczegółowych wytycznych w zakresie udzielania zwolnień od kosztów sądowych, projekt zawiera szczegółowe uregulowanie kwestii uzyskiwania zwolnień od kosztów sądowych.

Obecnie część regulacji dotycząca kosztów sądowych w sprawach cywilnych znajduje się w kodeksie postępowania cywilnego. Projekt ma na celu ujednolicenie tych zagadnień i umieszczenie ich w jednym akcie prawnym (co spowoduje także dość duże zmiany samego kodeksu postępowania cywilnego).

Nowa ustawa to pierwszy etap całościowej regulacji kwestii związanych z ponoszeniem kosztów sądowych oraz kosztów zastępstwa prawnego (zwłaszcza wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego) przez strony postępowania cywilnego. Kolejny etap powinien dotyczyć pomocy prawnej udzielanej z urzędu stronom, które same - ze względu na swoją sytuację majątkową i rodzinną - nie mogą ponieść tych kosztów.

Jakie cele ma realizować nowa ustawa o kosztach sądowych?

Projektodawca dąży do obniżenia wysokości kosztów ponoszonych przez strony w związku z prowadzeniem postępowania cywilnego (obniżenie opłaty stosunkowej z 8 % do 5 % w sprawach o roszczenia pieniężne oraz wprowadzenie w szerokim zakresie opłat stałych), usprawnienie postępowania, uproszczenie ponoszenia kosztów sądowych przez strony (np.

przez wprowadzenie w szerokim zakresie opłat stałych, niewymagających obliczeń arytmetycznych, które byłyby uiszczane w najprostszy sposób - w postaci znaczków opłaty sądowej naklejanych bezpośrednio na wnoszonym do sądu piśmie), ograniczenie zwolnień od kosztów sądowych, zarówno przedmiotowych jak i podmiotowych, wspieranie wszelkich form ugodowego załatwienia sporu (np. zawarcie ugody sądowej lub pozasądowej, pogodzenie się małżonków w sprawach o rozwód i separację, itp.).

Istotne zmiany dla każdego

Nowością jest obowiązek uiszczenia przez profesjonalnego pełnomocnika (adwokata lub radcę prawnego), a także przez przedsiębiorcę w postępowaniu w sprawach gospodarczych - bez oddzielnego wzywania przez przewodniczącego o uzupełnienie braków - nie tylko opłaty stałej, lecz również opłaty stosunkowej obliczonej od wskazanej przez stronę wartości przedmiotu sporu lub zaskarżenia, z zastrzeżeniem odpowiednich sankcji.

Ograniczone są sytuacje, w których pobierana ma być opłata kancelaryjna. Za wydanie odpisu orzeczenia ze stwierdzeniem prawomocności lub wykonalności będzie się pobierało opłaty w ograniczonym zakresie, te czynności powinna w zasadzie obejmować opłata wnoszona od pozwu czy innego pisma wszczynającego postępowanie w sprawie.

Za odpisy, wypisy, wyciągi, kopie (w tym kserokopie sporządzane przez sąd, ale bez poświadczenia ich za zgodność z oryginałem), zaświadczenia i inne dokumenty wydawane z akt sprawy mają być nadał pobierane opłaty. Opłaty pocztowe nie będą już traktowane jako wydatek, który powinien obciążać strony i wiązać się z pobieraniem od nich zaliczek na pokrycie tych opłat.

Projektowane przepisy dotyczące należności świadków, biegłych, tłumaczy i stron w postępowaniu cywilnym mają zastąpić przepisy dekretu z 1950 r. o należnościach świadków, biegłych i stron. Istotne zmiany w stosunku do obowiązującego obecnie stanu prawnego dotyczą przede wszystkim uregulowania zwrotu kosztów podróży i utraconych zarobków świadków.

Jeśli chodzi o zwolnienia od kosztów sądowych, to przepisy dotyczące podmiotowych, przedmiotowych lub podmiotowo-przedmiotowych zwolnień znajdują się w obecnym stanie prawnym w różnych ustawach. Projekt podejmuje próbę uporządkowania tej materii.

Projekt przewiduje opracowanie w Ministerstwie Sprawiedliwości sformalizowanego wzoru oświadczenia o stanie majątkowym, rodzinnym, dochodach i źródłach utrzymania osoby ubiegającej się o zwolnienie od kosztów sądowych. Propozycje nowych regulacji zakładają podmiotowe ograniczenia możliwości ubiegania się o zwolnienie od kosztów sądowych przez osoby prawne, co dotyczy np. przedsiębiorców. W istotny sposób ograniczono również krąg podmiotów, którym przysługuje ustawowe zwolnienie od kosztów sądowych w pełnym zakresie.

Ograniczone zwolnienie od kosztów sądowych przysługiwać ma stronom postępowania w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych. Zrezygnowano z możliwości odmowy zwolnienia od kosztów sądowych w razie oczywistej bezzasadności powództwa lub obrony, ponieważ według projektodawcy nie są to przesłanki, które powinny decydować o tym, czy strona uzyska zwolnienie od kosztów sądowych, czy też nie.

Źródło:

• Projekt ustawa na stronach sejmowych, druk 2582

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.