Nowe zasady wspierania rodzin zastępczych od 11 listopada 2004 r.

Jakie zadania spoczywają na centrum pomocy?

Zgodnie z przytoczonym Rozporządzeniem to centrum pomocy przygotowuje rodzinę zastępczą na przyjęcie dziecka. Robi to poprzez udzielenie szczegółowych informacji o dziecku i jego sytuacji rodzinnej oraz zapewnienie, w miarę potrzeby, kontaktu z dzieckiem przed umieszczeniem go w tej rodzinie oraz udzielenie informacji o specyficznych potrzebach dziecka, w tym o orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego, orzeczeniu o potrzebie udziału w zajęciach rewalidacyjno-wychowawczych oraz konieczności objęcia dziecka pomocą profilaktyczno-wychowawczą lub resocjalizacyjną.

W przypadkach tego wymagających centrum pomocy ma obowiązek udzielić rodzinie zastępczej informacji o konieczności uzyskania porady w poradni psychologiczno-pedagogicznej lub w innej poradni specjalistycznej.

Na czym polegać będzie pomoc rodzinie zastępczej, której ma obowiązek udzielać centrum pomocy?

Centrum pomocy ma obowiązek udzielać rodzinie zastępczej wsparcia w rozwiązywaniu zgłaszanych przez tę rodzinę problemów oraz gromadzić informacje o istotnych sprawach dotyczących dziecka, w szczególności o:
1) stanie zdrowia dziecka;
2) postępach w nauce;
3) trudnościach wychowawczych, w tym o samowolnym oddaleniu się dziecka z rodziny zastępczej trwającym dłużej niż 24 godziny;
4) trudnościach w sprawowaniu opieki nad dzieckiem;
5) przerwie w sprawowaniu osobistej opieki nad dzieckiem, jeżeli przerwa trwa dłużej niż jeden miesiąc, oraz o osobie lub instytucji, która w tym czasie sprawuje opiekę nad dzieckiem.

Centrum pomocy dba o podtrzymywanie więzów emocjonalnych łączących dziecko z rodzicami biologicznymi i innymi osobami bliskimi dziecku. Sama ustawa o pomocy społecznej stanowi, iż prowadzenie szkoleń dla kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej oraz kandydatów do prowadzenia placówek rodzinnych na podstawie programów szkolenia rodzin zastępczych należy do obowiązków ośrodków adopcyjno-opiekuńczych. Natomiast obowiązkiem centrum pomocy jest kierowanie kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej na powyższe szkolenie.

Jakie warunki musi spełnić kandydat, aby centrum pomocy skierowało go na szkolenie?

Istotne przy wyborze są predyspozycje psychofizyczne kandydatów do pełnienia tej funkcji, w zależności od typu rodziny zastępczej, umiejętności niezbędne w opiece nad dziećmi o szczególnych potrzebach, doświadczenie w pracy z dziećmi o szczególnych potrzebach, informacje pozwalające na ocenę funkcjonowania kandydatów w środowisku lokalnym, warunki mieszkaniowe kandydatów pozwalające na przyjęcie dziecka o szczególnych potrzebach.

Zakres programowy szkolenia kandydatów do pełnienia funkcji rodzin zastępczych, prowadzenia placówek rodzinnych oraz rodzin zastępczych obejmuje:
1) elementy prawa rodzinnego dotyczące praw dziecka,
2) wybrane elementy pedagogiki, psychologii rozwojowej i wychowawczej, z uwzględnieniem problemów dotyczących rozwoju dziecka wychowywanego poza rodziną naturalną i wpływu sytuacji kryzysowych, w tym występowania przemocy w rodzinie, na zachowanie i rozwój dziecka,
3) wiedzę i umiejętności rozpoznania oraz oceny sytuacji dziecka,
4) doskonalenie umiejętności opiekuńczych, umiejętności radzenia sobie w sytuacjach stwarzających trudności wychowawcze oraz pokonywania trudności związanych z kompensacją opóźnień rozwojowych dziecka,
5) podstawową wiedzę o uzależnieniach i ich wpływie na dziecko i rodzinę,
6) zagadnienia organizacji opieki nad dzieckiem i możliwości uzyskania wsparcia w wychowywaniu dzieci,
7) zasady finansowania rodzin zastępczych,
8) informacje o zadaniach i kompetencjach centrum pomocy w sprawach dotyczących rodzin zastępczych oraz o możliwości udzielania wsparcia w wychowaniu dziecka przez centrum pomocy lub przez wyspecjalizowane placówki,
9) podstawy wiedzy o rozwoju fizjologicznym i zdrowiu dziecka, profilaktyce prozdrowotnej, objawach sygnalizujących choroby i postępowaniu w takich przypadkach, a także rozpoznawaniu objawów występowania u dziecka szkodliwych dla dziecka uzależnień.

Zakres programowy szkolenia dla kandydatów na zawodowe niespokrewnione z dzieckiem specjalistyczne rodziny zastępcze, które będą opiekować się dziećmi niedostosowanymi społecznie, obejmuje również:
1) wybrane zagadnienia z zakresu metod i zasad oddziaływań resocjalizacyjnych i terapeutycznych,
2) wybrane zagadnienia z zakresu patologii społecznej ze szczególnym uwzględnieniem wpływu przemian cywilizacyjnych na zachowanie patologiczne dzieci i młodzieży oraz związaną z tym konieczność odpowiedniego dostosowania metod profilaktyki społecznej,
3) podstawy wiedzy o zasadach odpowiedzialności nieletnich, zasadach i trybie postępowania przed sądem rodzinnym i nieletnich oraz kuratorami sądowymi.

Zakres programowy szkolenia dla kandydatów na zawodowe niespokrewnione z dzieckiem specjalistyczne rodziny zastępcze, które będą opiekować się dziećmi z różnymi dysfunkcjami, problemami zdrowotnymi wymagającymi szczególnej opieki i pielęgnacji, obejmuje ponadto:
1) wybrane zagadnienia z zakresu wczesnej diagnostyki, interwencji i wspomagania jako kompleksowej wielospecjalistycznej pomocy dziecku niepełnosprawnemu,
2) zagadnienia dotyczące procesu rozwojowego oraz metod rewalidacji i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego,
3) informacje o organizacjach i instytucjach wspierających oraz udzielających specjalistycznej pomocy rodzinom wychowującym dzieci z różnego rodzaju dysfunkcjami.

Zakres programowy szkolenia zawodowych niespokrewnionych z dzieckiem rodzin zastępczych o charakterze pogotowia rodzinnego obejmuje ponadto zagadnienia dotyczące adaptacji do nowej sytuacji, a także sposobu przygotowania dziecka i rodziny zastępczej do krótkiego pobytu dziecka w tej rodzinie.

Gdy ktoś ubiega się o zatwierdzenie programu szkolenia dla rodzin zastępczych oraz kandydatów do pełnienia funkcji rodzin zastępczych i prowadzenia placówek rodzinnych...

W tym celu podmiot taki składa wniosek o zatwierdzenie tego programu do ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, który powinien zawierać:
1) nazwę i określenie podmiotu ubiegającego się o zatwierdzenie programu,
2) informacje o dotychczasowej działalności podmiotu ubiegającego się o zatwierdzenie programu, posiadanym doświadczeniu w pracy z rodzinami zastępczymi oraz w zakresie prowadzonych szkoleń.

Do wniosku dołącza się program określający szczegółowe cele szkolenia, czas przeznaczony na realizację poszczególnych tematów oraz metody szkolenia uwzględniające specyfikę zadań opieki i wychowania, a także wykaz wykładowców prowadzących szkolenie, z określeniem ich kwalifikacji oraz doświadczenia zawodowego.

Na czym polega współpraca centrum pomocy z sądem opiekuńczym?

Centrum pomocy informuje właściwy sąd opiekuńczy o całokształcie sytuacji osobistej dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej oraz sytuacji rodziny naturalnej dziecka co najmniej raz w roku, w oparciu o przeprowadzony rodzinny wywiad środowiskowy. W przypadku stwierdzenia ustania przyczyny umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej centrum pomocy informuje sąd opiekuńczy o możliwości powrotu dziecka do rodziny naturalnej.

Na jakie wsparcie finansowe może liczyć rodzina zastępcza?

Wysokość pomocy pieniężnej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej wynosi miesięcznie w przypadku dziecka:
1) do 7 lat - 60% podstawy, czyli kwoty 1621 zł. (taką kwotę ustaliła ustawa o pomocy społecznej),
2) do 7 lat, posiadającego orzeczenie o niepełnosprawności - 80% podstawy;
3) od 7 do 18 lat, posiadającego orzeczenie o niepełnosprawności albo orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności - 60% podstawy;
4) od 7 do 18 lat, umieszczonego w rodzinie zastępczej na podstawie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich - 60% podstawy;
5) od 7 do 18 lat, posiadającego orzeczenie o niepełnosprawności albo orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności i umieszczonego w rodzinie zastępczej na podstawie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich - 80% podstawy.

Jeżeli dziecko umieszczone w rodzinie zastępczej posiada dochód (czyli kwotę otrzymywanej renty wraz z dodatkiem dla sierot zupełnych, zasiłek pielęgnacyjny, dodatek pielęgnacyjny, otrzymywane alimenty oraz kwotę odpowiadającą dochodom uzyskiwanym z majątku dziecka), kwotę pomocy pieniężnej ustaloną jak wyżej pomniejsza się o kwotę odpowiadającą 50% dochodu dziecka, z tym że pomoc pieniężna nie może być niższa niż 20% podstawy.

Ustawa o pomocy społecznej sama postanawia, iż rodzinie zastępczej udziela się pomocy pieniężnej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania każdego umieszczonego w niej dziecka.

  Organem właściwym jest w tym wypadku starosta. I tak starosta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania rodziny zastępczej udziela tej rodzinie pomocy pieniężnej w wysokości 40 % podstawy, pomniejszonej o kwotę odpowiadającą 50 % dochodu tego dziecka, nie mniej jednak niż 10 % podstawy. Uwzględnia przy tym wiek dziecka, stan jego zdrowia, niedostosowanie społeczne dziecka, jeżeli wykazuje ono przejawy demoralizacji w rozumieniu przepisów o postępowaniu w sprawach nieletnich .
Taką pomoc pieniężną przyznaje się za okres pobytu dziecka:
1) w rodzinie zastępczej spokrewnionej z dzieckiem, rodzinie zastępczej niespokrewnionej z dzieckiem oraz zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem wielodzietnej i specjalistycznej rodzinie zastępczej, począwszy od dnia ustanowienia rodziny zastępczej,
2) w zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem rodzinie zastępczej o charakterze pogotowia rodzinnego, począwszy od dnia, w którym dziecko zostało faktycznie umieszczone w tej rodzinie o charakterze pogotowia rodzinnego
- nie wcześniej jednak niż od miesiąca złożenia wniosku.

W razie niemożności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem rodzina zastępcza otrzymuje pomoc pieniężną w wysokości:
1) 20% pomocy pieniężnej - w okresie pobytu dziecka w domu pomocy społecznej;
2) 20% pomocy pieniężnej - w okresie pobytu dziecka w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym lub w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, w przypadku gdy rodzina zastępcza nie ponosi kosztów pobytu dziecka w ośrodku.
Z

awodowa niespokrewniona z dzieckiem wielodzietna lub specjalistyczna rodzina zastępcza otrzymuje miesięczne wynagrodzenie w wysokości do 120% podstawy, nie mniej jednak niż wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę. Zawodowa niespokrewniona z dzieckiem rodzina zastępcza o charakterze pogotowia rodzinnego w okresie pozostawania w gotowości przyjęcia dziecka otrzymuje miesięcznie wynagrodzenie w wysokości 80% podstawy. Zawodowa niespokrewniona z dzieckiem rodzina zastępcza o charakterze pogotowia rodzinnego z dniem przyjęcia pierwszego dziecka otrzymuje miesięcznie wynagrodzenie w wysokości 120% podstawy.

Wynagrodzenie to zwiększa się o 20% podstawy, jeżeli w rodzinie zastępczej przebywa w okresie dłuższym niż 10 dni w miesiącu kalendarzowym więcej niż troje dzieci lub co najmniej jedno dziecko.

W przypadku gdy jedno z rodziców płaci alimenty na dziecko umieszczone w rodzinie zastępczej, drugie z rodziców ponosi odpłatność za jego pobyt do wysokości udzielanej na dziecko miesięcznej pomocy pieniężnej.

W przypadku gdy jedno z rodziców nie żyje i dziecko otrzymuje z tego tytułu rentę rodzinną, drugie z rodziców ponosi odpłatność za jego pobyt do wysokości udzielanej na dziecko miesięcznej pomocy pieniężnej. W przypadku gdy jedno z rodziców nie żyje, a dziecko nie otrzymuje z tego tytułu renty rodzinnej, drugie z rodziców ponosi odpłatność za jego pobyt do wysokości odpowiadającej połowie kwoty udzielanej na dziecko miesięcznej pomocy pieniężnej. Rodzice, którzy płacą alimenty na dziecko umieszczone w rodzinie zastępczej, nie ponoszą odpłatności.

Podstawa prawna:

- Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 18 października 2004 r. w sprawie rodzin zastępczych (Dz. U. 2004 r., Nr 233, poz. 2344).