21.10.2013
Zespół
e-prawnik.pl
Sąd będzie pełnił rolę arbitra, a inicjatywa dowodowa spocznie na stronach postępowania - to jedna z kluczowych zmian wprowadzanych w podpisanej przez Prezydenta RP nowelizacji Kodeksu postępowania karnego.
Przeniesienie z sądu na strony postępowania głównych obowiązków przeprowadzenia dowodu w procesie karnym - czyli zwiększenie kontradyktoryjności - ma ograniczyć przewlekłość postępowań i stworzyć lepsze warunki do wyjaśnienia prawdy materialnej i poszanowania praw uczestników procesu. Oceniając aktualny model postępowania w sprawach karnych projektodawca stwierdził, że jego podstawową wadą jest zbędna dwutorowość.
Z jednej strony w toku postępowania przygotowawczego zmierza się do wszechstronnego wyjaśnienia okoliczności sprawy i zabezpieczenia w możliwie szerokim zakresie dowodów dla sądu, z drugiej zaś całe postępowanie dowodowe jest powtarzane przed sądem. Chcąc zaradzić takiej dwutorowości zredukowano znaczenie postępowania dowodowego prowadzonego na etapie przygotowawczym, jednocześnie zwiększając rolę kontradyktoryjnego wyjaśniania faktów sprawy w sądzie. W nowelizacji zastrzeżono też, że w wyjątkowych przypadkach również sędziowie będą mogli wprowadzić do procesu dowód.
Po zmianach zwiększy się też zakres postępowań, w których będzie można zawierać porozumienia procesowe. Dzięki temu więcej spraw będzie mogło zakończyć się np. ugodą i dobrowolnym poddaniem się karze. Pozwoli to dodatkowo przyspieszyć działanie wymiaru sprawiedliwości i odciążyć sądy.
Po wejściu w życie nowelizacji nowy kształt zyskają też przepisy dotyczące postępowania odwoławczego. Poszerzona zostanie możliwość tzw. orzekania reformatoryjnego. Polega ono na zmianie orzeczenia sądu I instancji przez sąd II instancji, poprzez rozstrzygnięcie istoty sprawy. Dotychczas dominującą rolą sądów apelacyjnych była funkcja kasacyjna - a więc odsyłanie spraw do ponownego rozpatrzenia przez sąd I instancji.
Konsekwencją przemodelowania postępowania w sprawach karnych jest konieczność zapewnienia szerokiego dostępu do obrony z urzędu. Tylko na etapie postępowania przygotowawczego wyznaczenie obrońcy z urzędu wymagało będzie wykazania braku możliwości poniesienia kosztów obrony. W postępowaniu sądowym wyznaczenie obrońcy z urzędu następować będzie na wniosek oskarżonego, bez związku z jego sytuacją majątkową.
Wyznaczenie obrońcy z urzędu nie jest jednak równoznaczne z obciążeniem Skarbu Państwa wynikłymi z tego kosztami. Istnieje bowiem możliwość obciążenia oskarżonego kosztami wyznaczenia obrońcy z urzędu w zależności od wyniku postępowania.
Nowelizacja wprowadza również przepisy, których celem jest ograniczenie zbyt długiego stosowania aresztu tymczasowego. Ten kierunek zmian jest zgodny z uwagami zgłaszanymi przez Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu.
W ramach zmian w Kodeksie podwyższono do 1/4 płacy minimalnej (czyli obecnie do 400 zł) kwotę, po przekroczeniu której kradzież będzie traktowana nie jak wykroczenie, ale jak przestępstwo. Podniesienie progu przyspieszy rozpatrywanie tego typu spraw. Jeśli ktoś dokona kradzieży poniżej 400 zł to popełni wykroczenie i będzie groziło mu m.in.: do 30 dni aresztu, skazanie na prace społeczne, czy też mandat w wysokości do 1000 zł. Wprowadzenie tej zmiany jest odpowiedzią na wielokrotnie formułowane postulaty związane z potrzebą podniesienia kwoty progowej, jako nieodzwierciedlającej obecnych realiów ekonomicznych i wzrostu minimalnego oraz średniego wynagrodzenia w ciągu ostatnich 15 lat, tj. od wejścia w życie Kodeksu postępowania karnego w 1998r.
Ponadto po zmianach w Kodeksie osoby prowadzące w stanie nietrzeźwości pojazdy inne niż mechaniczne (np. rower) będą odpowiadały za wykroczenie, a nie jak do tej pory za przestępstwo. Oznacza to m.in., że sądy będą poświęcać zdecydowanie mniej czasu na zajmowanie się sprawami dotyczącymi np. pijanych rowerzystów. Ta modyfikacja jest podyktowana nieskutecznością obowiązujących od kilkunastu lat rozwiązań. Pomimo groźby dotkliwych kar liczba nietrzeźwych rowerzystów nie spadła.
W zasadniczej części ustawa wejdzie w życie od 1 lipca 2015r., co powinno korzystnie wpłynąć na możliwość przygotowania się przez wymiar sprawiedliwości do wdrożenia zmian.
www.prezydent.pl
Potrzebujesz porady prawnej?
Nowelizacja przepisów ma usprawnić i przyspieszyć postępowanie w sprawach karnych, przeciwdziałać obstrukcji procesowej stron, dostosować regulacje procesowe do wyzwań wynikających z rozwoju technologicznego. Jakie zmiany w procesie karnym przewidziano? Przygotowana przez Ministerstwo Sprawiedliwości ustawa reformująca Kodeks postępowania karnego ma służyć usprawnieniu, uproszczeniu (...)
Zmiany w samorządach prawniczych
Z dniem 9 czerwca 2007 r. wchodzi w życie ustawa z dnia 29 marca 2007 r. o zmianie ustawy - Prawo o adwokaturze i niektórych innych ustaw. Wprowadza ona przede wszystkim zmiany w funkcjonowaniu samorządów adwokackiego, radcowskiego i notarialnego zaliczanych do tzw. samorządów zawodów zaufania publicznego. Stanowi ona nowelizację trzech ustaw korporacyjnych głównie (...)
Już działają tzw. sądy 24-godzinne. 12 marca br. weszła w życie ustawa z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, a także rozporządzenia wykonawcze. Wskutek nowelizacji w Kodeksie postępowania karnego pojawił się nowy rozdział 54a "Postępowanie przyspieszone". Celem nowelizacji jest wprowadzenie procedury pozwalającej szybko sądzić (...)
Z dniem 12 lipca 2007 r. wejdzie w życie ustawa z dnia 29 marca 2007 r. o zmianie ustawy o prokuraturze, ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw. Co będzie wolno prokuratorowi przełożonemu? Zgodnie z nowymi przepisami ustawy o prokuraturze, prokurator przełożony uprawniony będzie do zmiany lub uchylenia decyzji prokuratora podległego. Zmiana lub uchylenie (...)
Alimenty na dziecko - komu i na jakich zasadach przysługują?
Kiedy rodzice muszą płacić alimenty na dzieci? Prawnym obowiązkiem rodziców jest zapewnienie dziecku środków utrzymania do czasu, aż nie będzie ono w stanie utrzymywać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka pokrywają koszty związane z jego utrzymaniem i wychowaniem (sprawdź artykuł 133 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Jak długo dziecku przysługują (...)
Składka na ubezpieczenie zdrowotne przedsiębiorców w 2023 r.
W artykule przedstawiono informacje w sprawie podstawy wymiaru składek oraz kwot składek na ubezpieczenie zdrowotne w 2023 r. dla niektórych grup ubezpieczonych. Przedsiębiorcy opodatkowani na zasadach ogólnych lub w formie karty podatkowej - minimalna składka na ubezpieczenie zdrowotne w 2023 r. Przedsiębiorcy stosujący zasady ogólne Minimalna wysokość podstawy (...)
Umowa o zrzeczenie się dziedziczenia
Umowa o zrzeczenie się dziedziczenia jest uregulowana w art. 1048-1050 kodeksu cywilnego. Jest ona jedyną dopuszczalną przez polski system prawny umową o spadek po osobie żyjącej. Jak zawrzeć umowę o zrzeczenie się dziedziczenia? Spadkobierca ustawowy może przez umowę z przyszłym spadkodawcą zrzec się dziedziczenia po nim. Umowa taka powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. ##baner## Zawarta (...)
Złożenie PIT-2 dla otrzymywania wyższej wypłaty na rękę
Złożenie PIT-2 pozwala zmniejszyć zaliczki na podatek o 300 zł miesięcznie. To wyższa pensja każdego miesiąca. Formularz PIT-2 składa się zazwyczaj tylko raz. Mogą złożyć go nie tylko etatowcy, ale też m.in. zleceniobiorcy, wykonawcy dzieł i osoby na kontraktach. Nowe przepisy pozwalają na stosowanie kwoty wolnej w zaliczkach nawet u trzech płatników jednocześnie. Rozwiązanie (...)
Podjęcie próby ugodowej przed wniesieniem pozwu
Szybkie i bezkompromisowe wniesienie powództwa do sądu nie zawsze jest dobrym rozwiązaniem. Brak wcześniejszej rozmowy z dłużnikiem może doprowadzić nie tylko do pogorszenia lub całkowitego zerwania wzajemnych relacji – tak przecież istotnych i pożądanych, w szczególności w obrocie gospodarczym – ale także może skutkować negatywnymi konsekwencjami we wszczętym (...)
ZMIANY W PRAWIE
