Zastąpienie studium uwarunkowań planem ogólnym gminy, uproszczenie procedur planistycznych, doprecyzowanie zasad wydawania decyzji o warunkach zabudowy, wprowadzenie Rejestru Urbanistycznego – to główne założenia nowelizacji ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, przygotowanej w Ministerstwie Rozwoju i Technologii.
Nowe przepisy mają wejść w życie 30 dni od ogłoszenia, przy czym uchwalenie ustawy planowane jest jeszcze w 2022 roku. Wyjątkiem będą przepisy, które zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2026 roku, dotyczące Rejestru Urbanistycznego i dalszej cyfryzacji aktów planistycznych, a także przepisy związane z nową formą opłaty planistycznej. Konsultacje społeczne i uzgodnienia międzyresortowe dotyczące reformy planowania przestrzennego, która ma zostać sfinansowana ze środków pochodzących z Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO), właśnie się rozpoczynają.
- "Na reformę planowania przestrzennego z prawdziwego zdarzenia czekamy już od kilkunastu lat. Dlatego dopracowane na etapie szerokich prekonsultacji przepisy poddajemy teraz formalnym konsultacjom społecznym i uzgodnieniom międzyresortowym, aby wspólnie z zainteresowanymi środowiskami wypracować finalny projekt. Naszym celem jest zwiększenie elastyczności i integralności systemu, uproszczenie procedur oraz poprawa ładu przestrzennego kraju" – powiedział wiceminister rozwoju i technologii Piotr Uściński.
Najważniejsze założenia reformy planowania przestrzennego
Przygotowywana w Ministerstwie Rozwoju i Technologii obszerna nowelizacja ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym koncentruje się na zwiększeniu powiązań między planowaniem przestrzennym a planowaniem strategicznym oraz usprawnieniu współpracy między jednostkami samorządu terytorialnego a inwestorami.
Nowe rozwiązania obejmują:
- wprowadzenie nowego narzędzia planistycznego – planu ogólnego gminy, który będzie uchwalany obligatoryjnie dla całej gminy (z wyłączeniem terenów zamkniętych), w randze aktu prawa miejscowego. Ustalenia zawarte w planie ogólnym będą wiążące zarówno dla planów miejscowych oraz dla decyzji o warunkach zabudowy. Plan ogólny ułatwi gminom kreowanie polityki przestrzennej.
- uchylenie przepisów w sprawie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Zasady realizacji polityki przestrzennej będą ustalane w planie ogólnym gminy – w zwięzłym dokumencie o krótkiej liście ustaleń.
- Wprowadzenie nowego aktu planowania przestrzennego – zintegrowanego planu inwestycyjnego (ZPI), będącego formą planu miejscowego, który zastąpi i znacznie zmodyfikuje rozwiązania tzw. specustawy mieszkaniowej. To rozwiązanie dotyczy dowolnych inwestycji, nie tylko mieszkaniowych. ZPI będzie narzędziem, który daje gminom większe możliwości w lokalizowaniu inwestycji z uwzględnieniem partycypacji społecznej i zasad ładu przestrzennego. Wzajemne zobowiązania gminy i inwestora będą zapisane w umowie urbanistycznej, zapewniając tym samym pełną transparentność. ZPI jest oczekiwane przez inwestorów, w tym przez deweloperów, ale jego pozytywne skutki będą odczuwać np. przyszli nabywcy mieszkań poprzez zakładaną zwiększoną dostępność lokali . Z drugiej strony rozwiązania te wychodzą naprzeciw oczekiwaniom dużych przedsiębiorstw, które poszukują terenów na rozbudowę istniejących lub budowę nowych inwestycji.
- zmiany w wydawaniu decyzji o warunkach zabudowy, które powodują niekontrolowane rozlewanie się zabudowy. Mają przeciwdziałać lokalizowaniu zabudowy „w szczerym polu”. co często wymusza na gminach dodatkowe inwestycje związane z komunikacją czy infrastrukturą społeczną i techniczną. Zgodnie z intencją ustawodawcy z 2003 roku decyzje WZ miały być wykorzystywane sporadycznie, a stały się zjawiskiem powszechnym, powodując chaos przestrzenny. Stąd proponowany przepis o powiązaniu wydawania decyzji z położeniem na obszarze uzupełnienia zabudowy w planie ogólnym gminy oraz wymogiem zgodności z planem ogólnym w zakresie funkcji zabudowy oraz parametrów i wskaźników urbanistycznych. Wydane już decyzje będą ważne przez 5 lat od wejścia w życie ustawy. Nowe decyzje WZ będą ważne przez 5 lat od dnia, w którym staną się prawomocne. Tyle czasu inwestor będzie miał na uzyskanie np. pozwolenia na budowę czy też rozpoczęcie realizacji inwestycji.
- zmiany w przepisach dotyczących procedury, które mają na celu uproszczenie, ujednolicenie i przyspieszenie procesu sporządzania aktów planowania przestrzennego. Z danych MRiT wynika, że prawie 1/3 planów miejscowych jest procedowana ponad 3 lata. Chcemy to zmienić poprzez wprowadzenie trybu uproszczonej procedury planistycznej w konkretnych przypadkach, umożliwienie równoczesnego prowadzenia procedur dla różnych aktów oraz ograniczenie konieczności powtarzania konsultacji społecznych. Zmiany obejmą także wprowadzenie wielu różnych form przeprowadzania konsultacji społecznych.
- wprowadzenie Rejestru Urbanistycznego jako systemu teleinformatycznego. System ten ma być źródłem informacji i danych (m.in. dokumenty powstające w trakcie sporządzania aktów planistycznych, raporty z konsultacji społecznych, decyzje administracyjne związane z planowaniem przestrzennym, rozstrzygnięcia organów nadzoru). Rejestr będzie bazował na danych przestrzennych z zakresu planowania i zagospodarowania przestrzennego. Będzie to nieodpłatny, dostępny dla wszystkich zainteresowanych, zintegrowany system. Przepisy dotyczące rejestru zaczną obowiązywać od 2026 roku, co pozwoli urzędom gmin na przygotowanie się do tej zmiany.
Kto skorzysta na reformie?
- gminy – będą mogły lepiej zaplanować swoją przestrzeń oraz reorganizować sposób pracy, co pozwoli zmniejszyć koszty;
- mieszkańcy – zyskają ochronę cennych terenów, lepszy dostęp do usług publicznych, wiarygodne źródło informacji, a także rozszerzoną partycypację społeczną;
- inwestorzy – będą mogli efektywnie współpracować z gminami wykorzystując nowe narzędzia planistyczne oraz pozyskać dane potrzebne do sprawnego planowania inwestycji .
