Odpowiedzialność zawodowa członków samorządu aptekarskiego

Farmaceuta wykonujący swój zawód (który nota bene jest zawodem zaufania publicznego) musi liczyć się z tym, że ponosi dużą odpowiedzialność w ramach wykonywania swoich czynności. Stąd właśnie konieczne stało się uregulowanie kwestii odpowiedzialności zawodowej farmaceuty w akcie rangi ustawowej.

Za co ponoszą odpowiedzialność farmaceuci?

Członkowie samorządu aptekarskiego podlegają odpowiedzialności zawodowej przed sądami aptekarskimi za postępowanie sprzeczne z zasadami etyki i deontologii zawodowej oraz przepisami prawnymi dotyczącymi wykonywania zawodu farmaceuty.

Jakie organy rozpatrują sprawy związane z odpowiedzialnością aptekarzy?

Sprawami odpowiedzialności zawodowej aptekarzy zajmują się okręgowe sądy aptekarskie i Naczelny Sąd Aptekarski, przy czym te pierwsze orzekają we wszystkich sprawach jako I instancja (w sprawach odpowiedzialności zawodowej członków okręgowej rady aptekarskiej i okręgowej komisji rewizyjnej orzeka okręgowy sąd aptekarski wyznaczony przez Naczelny Sąd Aptekarski). Członkowie sądów aptekarskich w zakresie orzekania są niezawiśli i podlegają tylko ustawom oraz zasadom etyki i deontologii zawodowej.

Jakie zadania ustawodawca nałożył na Naczelny Sąd Aptekarski?

Ustawowe zadania Naczelnego Sądu Aptekarskiego to:

• rozpatrywanie odwołań od orzeczeń okręgowych sądów aptekarskich,

• orzekanie jako I instancja w sprawach odpowiedzialności zawodowej członków: Naczelnej Rady Aptekarskiej, Naczelnej Komisji Rewizyjnej, Naczelnego Sądu Aptekarskiego, Naczelnego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej i jego zastępców, a także członków okręgowych sądów aptekarskich oraz okręgowych rzeczników odpowiedzialności zawodowej i ich zastępców,

• rozpatrywanie w innym składzie odwołań od orzeczeń wydanych w trybie określonym powyżej.

Pomimo, iż sąd aptekarski działa samodzielnie w stosunku do sądów powszechnych, to w niektórych przypadkach sąd aptekarski może zwrócić się o pomoc do sądu powszechnego. Chodzi tu o sytuację, gdy w postępowaniu w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej świadek lub biegły nie stawił się na rozprawę bez usprawiedliwienia albo bezpodstawnie odmawia zeznań bądź też, jeżeli świadek lub biegły nie stawił się bez usprawiedliwienia na wezwanie rzecznika odpowiedzialności zawodowej albo bezpodstawnie odmawia złożenia przed nim zeznań. Wtedy sąd aptekarski może zwrócić się do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby wezwanej o przesłuchanie jej w charakterze świadka lub biegłego na okoliczności wskazane przez sąd aptekarski. O terminie przesłuchania sąd rejonowy zawiadamia strony, a protokół przesłuchania przesyła sądowi aptekarskiemu.

Jakie uprawnienia posiada sąd aptekarski wobec farmaceuty?

Sąd aptekarski może orzekać kary:

1. upomnienia,

2. nagany,

3. zawieszenia prawa wykonywania zawodu farmaceuty na okres od trzech miesięcy do trzech lat,

4. pozbawienia prawa wykonywania zawodu farmaceuty.

Należy przy tym pamiętać, że kara upomnienia, nagany i zawieszenia prawa wykonywania zawodu pociąga za sobą utratę prawa wybieralności do organów izb aptekarskich do czasu usunięcia z rejestru wzmianki o ukaraniu, czyli swoistego „zatarcia skazania”. Natomiast skutkiem orzeczenia wobec aptekarza kary zawieszenia prawa wykonywania zawodu farmaceuty na okres od trzech miesięcy do trzech lat lub pozbawienia prawa wykonywania zawodu farmaceuty jest wygaśnięcie z mocy prawa stosunku pracy aptekarza. Należy tu odnieść się do przepisów prawa pracy, gdyż takie wygaśnięcie stosunku pracy pociąga za sobą takie same skutki, jakie kodeks pracy przewiduje w przypadku rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Czy od orzeczenia sądu aptekarskiego przysługuje farmaceucie jakaś droga odwoławcza?

Oczywiście, że tak. Jeśli Naczelny Sąd Aptekarski orzekła lub utrzymał w mocy w II instancji orzeczenie o zawieszeniu lub pozbawieniu prawa wykonywania zawodu farmaceuta może wnieść odwołanie do sądu powszechnego. W tym wypadku właściwym jest sąd pracy i ubezpieczeń społecznych. Oznacza to, że farmaceuta posiada prawo wniesienia odwołania do takiego sądu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania obwinionego (chodzi o sąd apelacyjny) od orzeczenia Naczelnego Sądu Aptekarskiego.
Termin do wniesienia tego odwołania to 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem. Poza tym takie postępowanie odwoławcze rządzi się regułami postępowania cywilnego, gdyż do rozpoznania odwołania stosuje się przepisy kodeksu postępowania cywilnego przed sądami apelacyjnymi. Od orzeczenia sądu apelacyjnego nie przysługuje skarga kasacyjna.

Czy postępowanie w omawianym przedmiocie może zostać wszczęte w dowolnej chwili?

Mamy tu do czynienia ze swoistym przedawnieniem, tzn.

z mocy samej ustawy o izbach aptekarskich nie można wszcząć postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej, jeżeli od chwili popełnienia czynu upłynęły trzy lata. Ustawodawca uczynił tu jednak zastrzeżenie. W przypadku gdyby czyn, który może zostać zakwalifikowany jako podlegający rozpatrzeniu w postępowaniu w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej zawierał znamiona przestępstwa, przedawnienie odpowiedzialności zawodowej może nastąpić nie wcześniej niż przedawnienie karne. Osobny termin przedawnienia został przewidziany dla samej karalności przewinienia (oczywiście chodzi o przypadek, gdy kara została już orzeczona, ale jeszcze nie wykonana). Karalność przewinienia ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło pięć lat.

Postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej nie wszczyna się, a wszczęte umarza, jeżeli zaszła okoliczność, która według Kodeksu postępowania karnego wyłącza ściganie.  W razie śmierci obwinionego przed ukończeniem postępowania, toczy się ono nadal, jeżeli zażąda tego - w terminie dwumiesięcznym od dnia zgonu obwinionego - jego małżonek, krewny w linii prostej, brat lub siostra.  

W przypadku osób, które zostały ukarane, fakt ten musi zostać odnotowany w rejestrze ukaranych prowadzonym przez Naczelną Radę Aptekarską. Natomiast usunięcie z niego wzmianki o ukaraniu następuje z urzędu po upływie:

1. roku od daty uprawomocnienia się orzeczenia o ukaraniu karą upomnienia,

2. dwóch lat od daty uprawomocnienia się orzeczenia o ukaraniu karą nagany,

3. pięciu lat od odbycia kary zawieszenia prawa wykonywania zawodu.

Jednak pod warunkiem, że aptekarz nie zostanie w tym czasie ukarany lub nie zostanie wszczęte przeciwko niemu postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej. Co istotne, nie usuwa się wzmianki o karze pozbawienia prawa wykonywania zawodu.

Kto jest uczestnikiem postępowania dotyczącego odpowiedzialności zawodowej farmaceuty?

Oprócz samego farmaceuty (tzw. obwinionego), w postępowaniu tym występuje także oskarżyciel. Jest nim rzecznik odpowiedzialności zawodowej. Obwiniony natomiast ma prawo przybrać w postępowaniu dotyczącym odpowiedzialności zawodowej obrońców spośród członków izby aptekarskiej lub adwokatów.

Pamiętaj, że:

• Postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej farmaceuty nie wszczyna się a wszczęte umarza, jeżeli zaszła okoliczność, która według kodeksu postępowania karnego wyłącza ściganie,

• Farmaceuta, wobec którego sąd aptekarski orzekł w I instancji karę zawieszenia prawa wykonywania zawodu farmaceuty na okres od 3 miesięcy do 3 lat bądź karę pozbawienia prawa wykonywania zawodu aptekarza może być przez ten sąd tymczasowo zawieszony w czynnościach zawodowych. Postanowienie takie wydaje sąd aptekarski z urzędu lub na wniosek rzecznika odpowiedzialności zawodowej i jest ono natychmiast wykonalne. Jeżeli okres tymczasowego zawieszenia trwa dłużej niż trzy miesiące, Naczelny Sąd Aptekarski bada z urzędu zasadność zawieszenia,

• Postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej o ten sam czyn toczy się niezależnie od postępowania karnego lub postępowania dyscyplinarnego wszczętego w jednostce organizacyjnej, w której przepisy szczególne przewidują takie postępowanie. Może jednak być ono zawieszone do czasu ukończenia postępowania karnego,

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich (tekst jednolity: Dz. U. 2003 r., Nr 9, poz. 108 ze zmianami ze zmianami).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.