Odstępstwa od ogólnych zasad postępowania o zamówienie publiczne (stan prawny obowiązujący do 1 marca 2004 r.)
Kiedy zamawiający może odstąpić od zasad udzielania zamówień publicznych?
Istnieją dwie grupy przypadków, kiedy możliwe jest udzielanie zamówień publicznych z pominięciem lub modyfikacją zasad przyznawania zamówień określonych w ustawie o zamówieniach publicznych. Pierwsza grupa przypadków związana jest udzielaniem zamówień finansowanych z udziałem środków zagranicznych. Druga grupa związana jest z postępowaniami prowadzonymi na zasadach szczególnych.
Jakie są wyłączenia w przypadku zamówień finansowanych ze źródeł zagranicznych?
Środki majątkowe przeznaczone na finansowanie określonych zamówień mogą pochodzić z różnych źródeł. Mogą mieć miejsce takie przypadki, w których umowa międzynarodowa, której Polska jest stroną, przyznaje podmiotom polskim środki finansowe na realizację zamówień publicznych. W takim wypadku, jeżeli zamówienie ma być finansowane z udziałem środków przyznanych przez umowę międzynarodową, i gdy umowa ta przewiduje inne niż ustawa o zamówieniach publicznych procedury udzielania zamówień, zamawiający obowiązany jest stosować procedury określone w tej właśnie umowie międzynarodowej. W tych przypadkach ustawa polska nie znajduje w ogóle zastosowania. Z kolei, w przypadku zamówień finansowanych w całości lub w części za środków Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO) i realizowanych w ramach jej programu inwestycyjnego stosuje się zasady obowiązujące w tej organizacji.
Ponadto zagraniczne środki finansowe na realizację zamówień mogą pochodzić również ze źródeł innych niż umowa międzynarodowa (np. pomoc udzielana przez rządy innych państw). Jeżeli zamówienie finansowane jest z udziałem takich środków, i ponadto otrzymanie tych środków uzależnione jest od stosowania procedur odmiennych niż te, które określone są w polskiej ustawie, wówczas na odstąpienie od stosowania przepisów ustawy zamawiający obowiązany jest uzyskać zezwolenie od Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych. Prezes Urzędu, na wniosek zamawiającego udziela zezwolenia w formie decyzji administracyjnej, którą wydaje w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych.
Co to jest umowa międzynarodowa?
Umowa międzynarodowa to porozumienie między Rzeczpospolitą Polską a innym podmiotem lub podmiotami prawa międzynarodowego, regulowane przez prawo międzynarodowe, niezależnie od tego, czy jest ujęte w jednym dokumencie czy w większej liczbie dokumentów.
Dla uznania porozumienia za umowę międzynarodową nie ma również znaczenia jego nazwa oraz to, czy jest zawierane w imieniu państwa, rządu czy ministra kierującego działem administracji rządowej właściwego do spraw, których dotyczy umowa międzynarodowa.
W jakich przypadkach dopuszczalne jest prowadzenie postępowań na zasadach szczególnych?
Katalog przesłanek przewidujących możliwość prowadzenia postępowań na zasadach szczególnych został w ustawie szczegółowo określony. Katalog ten ma charakter zamknięty, to znaczy, że nie jest możliwe prowadzenie postępowań na zasadach szczególnych w innych przypadkach. Zgodnie z art. 4b możliwość taka istnieje w razie prowadzenia postępowań o zamówienia:
- Udzielane w sytuacji wystąpienia lub bezpośredniego zagrożenia wystąpieniem klęski żywiołowej. Z przesłanki tej wynika, że zamawiający może udzielać zamówień na zasadach szczególnych zarówno w sytuacji, gdy stan klęski żywiołowej już wystąpił, jak i w sytuacji, gdy istnieje zagrożenie jego wystąpieniem. Sytuacja bezpośredniego zagrożenia wystąpienia klęski żywiołowej musi mieć charakter obiektywny. Znaczy to, że na podstawie zaistniałych okoliczności faktycznych można stwierdzić, że zachodzi uzasadniona obawa wystąpienia stanu klęski żywiołowej. Stan klęski żywiołowej może być spowodowany poprzez katastrofy naturalne (np: powodzie, susze, intensywne opady deszczu, silne wiatry, masowe wystąpienie szkodników lub chorób zakaźnych ludzi) lub awarie techniczne (czyli gwałtowne, nieprzewidziane uszkodzenie lub zniszczenie obiektu budowlanego, urządzenia technicznego lub systemu urządzeń technicznych powodujące przerwę w ich używaniu lub utratę ich właściwości), jeżeli ich skutki zagrażają życiu lub zdrowiu dużej liczby osób, mieniu w wielkich rozmiarach albo środowisku na znacznych obszarach. Stan klęski żywiołowej wprowadzany jest na określonym obszarze w drodze rozporządzenia Rady Ministrów.
- Udzielane i realizowane za granicą. Konieczne jest wystąpienie łącznie obu wymienionych warunków. Chodzi więc o sytuacje, gdy zamówienie jest zarówno udzielane, jak i realizowane za granicą. Jeżeli choćby jeden z warunków nie zostanie spełniony, postępowanie musi być prowadzone na zasadach ogólnych.
