Co do zasady małżonkowie podlegają odrębnemu opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osiąganych przez nich dochodów. Po spełnieniu wymaganych przepisami warunków, małżonkowie mogą być jednak opodatkowani także łącznie od sumy swoich dochodów – podatek określa się wówczas podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy łącznych dochodów małżonków.
Jakie warunki należy spełnić, by możliwym było skorzystanie z instytucji wspólnego opodatkowania małżonków?
Ustawodawca przewidział jednak, że po spełnieniu wskazanych w ustawie warunków małżonkowie mogą rozliczać się wspólnie z osiąganych przez siebie dochodów.
Warunki te przedstawiają się następująco:
1. małżonkowie muszą podlegać nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu
Od powyższego warunku ustawodawca przewidział pewien wyjątek, bowiem zasady dotyczące wspólnego opodatkowania małżonków stosuje się również do:
1) małżonków, którzy mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej,
2) małżonków, z których jeden podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Rzeczypospolitej Polskiej a drugi ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej
- jeżeli osiągnęli podlegające opodatkowaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przychody w wysokości stanowiącej łącznie co najmniej 75% całkowitego przychodu osiągniętego przez oboje małżonków w danym roku podatkowym i udokumentowali certyfikatem rezydencji miejsce zamieszkania dla celów podatkowych.
Za całkowite przychody o których mowa powyżej uważa się przychody osiągnięte ze źródeł określonych w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych bez względu na miejsce położenia tych źródeł przychodów.
Wskazane powyżej zasady dotyczące wspólnego opodatkowania nierezydentów stosuje się pod warunkiem istnienia podstawy prawnej wynikającej z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, do uzyskania przez organ podatkowy informacji podatkowych od organu podatkowego państwa, w którym osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych.
Na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej podatnicy małżonkowie - nierezydenci są obowiązani udokumentować wysokość całkowitych przychodów osiągniętych w danym roku podatkowym, przedstawiając zaświadczenie wydane przez właściwy organ podatkowy innego niż Rzeczpospolita Polska państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub innego państwa należącego do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo Konfederacji Szwajcarskiej, w którym osoby te mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych lub inny dokument potwierdzający wysokość całkowitych przychodów osiągniętych w danym roku podatkowym.
2. małżonkowie muszą pozostawać w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy
Wniosek o łączne opodatkowanie dochodów małżonków, między którymi istniała w roku podatkowym wspólność majątkowa, może być także złożony przez podatnika, który:
- zawarł związek małżeński przed rozpoczęciem roku podatkowego, a jego małżonek zmarł w trakcie roku podatkowego;
- pozostawał w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, a jego małżonek zmarł po upływie roku podatkowego przed złożeniem zeznania podatkowego.
3. między małżonkami musi istnieć wspólność majątkowa przez cały rok podatkowy
4. małżonkowie muszą złożyć wspólny wniosek o taki sposób opodatkowania w zeznaniu podatkowym
Wniosek może być wyrażony przez jednego z małżonków. Wyrażenie wniosku przez jednego z małżonków traktuje się na równi ze złożeniem przez niego oświadczenia o upoważnieniu go przez jego współmałżonka do złożenia wniosku o łączne opodatkowanie ich dochodów. Oświadczenie to składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania.
5. zeznanie podatkowe musi być złożone w terminie
Zeznanie podatkowe należy złożyć we właściwym urzędzie skarbowym w terminie do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym.
6. żaden z małżonków nie może podlegać opodatkowaniu podatkiem linowym, podatkiem tonażowy, ani też opodatkowaniu przewidzianemu w ustawie o zryczałtowanym podatkiem dochodowym
Zasada powyższa nie dotyczy osób, osiągających przychody z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, jeżeli umowy te nie są zawierane w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, niekorzystających jednocześnie z opodatkowania przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej lub z działów specjalnych produkcji rolnej na zasadach określonych w art. 30c (podatek liniowy) albo w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym, albo w ustawie z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym.
W jaki sposób obliczyć podatek przy łącznym opodatkowaniu małżonków?
W celu prawidłowego obliczenia należnego podatku należy postępować według poniższych reguł:
- Każdy z małżonków sumuje swoje przychody ze wszystkich źródeł, z wyjątkiem przychodów zwolnionych z podatku dochodowego oraz przychodów opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych,
- Przychody każdego z małżonków zmniejsza się o koszty poniesienia przychodów,
- Każdy z małżonków odlicza kwoty określone w art. 26 ustawy (tj. po odliczeniach od dochodu np. składki na ZUS),
- Dochody małżonków sumuje się i dzieli przez 2,
- Oblicza się podatek od podzielonej sumy dochodów,
- Podatek mnoży się przez 2.
PAMIETAJ:
- Przepisy dotyczące wspólnego opodatkowania stosuje się również, jeżeli:
- jeden z małżonków w roku podatkowym nie uzyskał przychodów ze źródeł, z których dochód jest opodatkowany na zasadach ogólnych, lub
- osiągnął dochody w wysokości niepowodującej obowiązku uiszczenia podatku.
- Nie ma przeszkody, aby małżonkowie posiadający różne miejsca zamieszkania rozliczali się wspólnie z podatku dochodowego. W takim wypadku małżonkowie mogą wybrać, czy właściwy będzie urząd skarbowy podatnika czy też małżonka.
Podstawa prawna:
- ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Tekst jedn. Dz. U. 2012 r. poz. 361 ze zm.)